آلمان ميزبان عکس‌های کيارستمی شد

شرق ـ عليرضا اميرحاجبی ـ پس از برپايی نمايشگاه عکس «سفيدبرفی» در گالری تازه‌تاسيس «بوم» که به دليل استقبال مخاطبان تا پايان فروردين تمديد شده، حالا آثار عکاسی عباس کيارستمی هنرمند برجسته کشورمان ميهمان موزه «ويس بادن» آلمان است.

او در نمايشگاه «سفيد برفی» که تا ۳۱ فروردين در تهران ادامه دارد، ۵۲ عکس و يک ويديوآرت با عنوان «جاده» را به نمايش گذاشته که کار روی آنها را از سال‌ها قبل آغاز کرده است که تاکنون به معرض ديد عموم نگذاشته بود.

کيارستمی سال‌هاست که در کنار ساخت فيلم‌های کم‌نظيری چون طعم گيلاس که برنده مهم‌ترين جايزه سينمايی جهان يعنی نخل زرين کن شده بود،به هنرهای ديگر از جمله عکاسی، ويديو آرت و چيدمان نيز علاقه و تمايل فراوانی دارد. عکس‌های وی همواره معطوف به طبيعت و چشم‌اندازهای زيبای طبيعی است.

اصول سينمايی وی با نگاه عکاسانه‌اش در بسياری از موارد شباهت‌هايی دارد. زبان و ساختار عکس‌های کيارستمی ساده، بی‌آلايش و آرام است. او عکاسی مستندنگار و ثبت‌کننده کنش‌های اجتماعی نيست و کمتر انسان‌ها در کادرهايش جايی دارند. عکاسی او هنری کاملا شاعرانه است. افق‌های باز و سکوت درون عکس‌هايش بدون شک مخاطب را به تامل و بازنگری در زاويه‌های مخفی طبيعت دعوت می‌کند. در بيشتر عکس‌های کيارستمی می‌توان مکالمه‌ای پويا را ميان خطوط عمودی و افقی در چشم‌اندازها مشاهده کرد. خطوطی ظريف و متحرک که از سمتی به سمت ديگر رفته‌اند يا خطی عمودی مانند نهال يک درخت که خطوط افقی را قطع می‌کنند. اين مکالمه بين خطوط در برخی از آثار سينمايی او نيز به سهولت ديده می‌شود. فلسفه اين هنرمند، نمايان ساختن تضاد‌هاست. تضادهايی ميان چيزهايی که متحرکند و چيزهايی که ايستا هستند. اين ديدگاه زيباشناختی با بخشی از فلسفه ذن ژاپنی در زمينه نمايان ساختن تضادها شباهت‌هايی دارد.
در بسياری از اشعار ۱۷ هجايی ژاپنی که به هايکو معروف است نيز می‌توان اين به صحنه آوردن لطيف و شکننده پديده‌های متضاد را مشاهده کرد. اين نوع نگرش در بخشی از نقاشی‌های آيينی ژاپنی
ديده می‌شود.

کيارستمی در عکاسی‌اش آنچنان محيط را آرام و بی‌آلايش می‌کند که در نهايت اثر عکاسانه‌اش تبديل به نوعی نقاشی می‌شود. اثری که با نور و تاريکی، سايه‌ها و روشنايی‌ها، نظم و بی‌نظمی، سکوت و صدا در پيوندی عميق قرار گرفته است. جالب اينکه کيارستمی از سال‌ها پيش درگير ادبيات منظوم به‌ويژه سبک هايکو است و چند سال پيش نيز کتابی از او تحت عنوان «همراه با باد» به زبان آلمانی ترجمه و راهی بازار نشر در اين کشور شده بود. شايد به دليل همين تمايلات زيباشناختی است که عکاسی و اشعار وی در يک راستا قرار می‌گيرند.

عناصر انضمامی و الحاقی در عکس‌های او ديده نمی‌شوند تا موضوع اصلی يعنی نمايش تضادها در زمينه خلوت و در سکوت خود را به مخاطب بهتر نشان دهد. کيارستمی قبل از اين در موزه‌ها و مراکزی چون موزه ويکتوريا و آلبرت لندن (۲۰۰۷)، مرکز فرهنگی ژرژ پمپيدو (۲۰۰۸-۲۰۰۷) و موزه هنرهای مدرن نيويورک (۲۰۰۷) آثار متنوعی را به نمايش گذاشته است اما اين نخستين‌باری است که آلمان و موزه معتبری در آلمان ميزبان دستاوردهای بصری کيارستمی شده است. نمايشگاه «تصاوير متحرک و ايستا» از روز پنجشنبه بيست‌ودوم فروردين آغاز و تا بيست‌وششم خرداد در «ويس بادن» ادامه دارد.