طراح بنای آرامگاه حافظ کيست؟

ايسنا ـ آرامگاه حافظ در باغ مصلای شيراز، هر ساله در روز ۲۰ مهر و همزمان با بزرگداشت حافظ، ميزبان دوستداران فرهنگ، هنر و شعر ايرانی است. بنايی که با معماری خاص و زيبای خود، يادگار معماری درخشان ايرانی در دوره‌ی زنديه و تلفيقی از هنرهای بی‌نظير تجسمی است.

به گزارش خبرنگار بخش هنرهای تجسمی خبرگزاری دانشجويان ايران (ايسنا)، آرامگاه حافظ شيرازی، غزل‌سرای معروف ايرانی، به عنوان بخشی از مجموعه‌ی «حافظيه»، هر ساله در روز بزرگداشت اين شاعر ميزبان علاقه‌مندان اين شاعر و هنر ايران‌زمين است.

اين آرامگاه يکی از زيباترين بناهايی است که به دليل معماری خاص خود، توجه بسياری را به خود جلب می‌کند. بنايی که از آغاز تا امروز، در دوره‌های مختلف تغييرات بسياری کرده تا به شکل کنونی درآيد.

تاريخچه‌ی ساخت و مرمت آرامگاه حافظ

۶۵ سال از درگذشت حافظ می‌گذشت که اولين عمارت گنبدی شکل، توسط وزير ميرزا ابوالقاسم گورکانی، حاکم فارس، بر فراز مقبره‌ی حافظ ساخته شد. اين عمارت در طول سال‌ها و با عوض شدن حکومت‌ها، بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. شاه‌عباس صفوی، نادرشاه افشار و کريم‌خان زند از حاکمانی بودند که مقبره‌ی حافظ در زمان حکومت‌شان بازسازی شد.

کريم‌خان زند اولين کسی بود که دستور داد بر روی قبر حافظ، سنگی مرمرين قرار دهند. در روی اين سنگ، دو بيت از غزل‌های خود حافظ توسط حاجی‌آقاسی بيک‌افشار، نستعليق‌نويس آذربايجانی نوشته شد.

آن‌چه که امروز به عنوان آرامگاه حافظ در شيراز وجود دارد، بنای ساخته شده در سال ۱۳۱۴ شمسی است. در آن سال علی‌اصغر حکمت، وزير فرهنگ وقت با همکاری علی رياضی، رييس فرهنگ استان فارس و با نظارت علی سامی، محقق، باستان‌شناس و استاد دانشگاه، طرحی را که آندره گدار، ايران‌شناس و معمار فرانسوی پيشنهاد کرده بود، روی آرامگاه حافظ پياده کردند. در ساخت اين آرامگاه از معماری دوره‌ی زنديه الهام گرفته شده است.

کار اتمام بنای آرامگاه در سال ۱۳۱۷ به پايان رسيد. در اين بنا که از ذوق و هنر هنرمندان ايرانی بهره‌ی بسيار برده است، از کاشی‌کاری‌های معرق در سطح زيرين گنبد استفاده شده است. همچنين در خود سازه‌ی گنبد از رنگ‌های مختلف عرفانی مانند آبی فيروزه‌ای (نماد بهشت)، سرخ ارغوانی (نماد شراب‌ازلی)، سياه و سفيد (نماد شب و روز) و قهوه‌ای سوخته (نماد خاک) بهره گرفته شده است.

سنگ مزار حافظ تلفيقی از چند هنر تجسمی است. در اين بنا معماری، خوشنويسی، کاشی‌کاری و حکاکی به طرز زيبايی در کنار هم قرار گرفته‌اند.

طراح بنای آرامگاه حافظ کيست؟

آندره گدار (André Godard)، معمار فرانسوی و طراح آرامگاه حافظ، در سال ۱۸۸۱ در فرانسه متولد شد. او پس از فارغ‌الحصيلی در دانشکده‌ی هنرهای زيبای پاريس در رشته‌ی معماری و باستان‌شناسی، به معماری شرق و به خصوص ايران علاقه‌مند شد و تحقيقات خود را در اين زمينه پيگيری کرد.

آندره گدار سهم زيادی در معماری‌های معروف و زيبای ايران دارد. علاوه بر طراحی آرامگاه حافظ، طراحی و سرپرستی موزه‌ی ايران باستان، طراحی آرامگاه فردوسی در توس و سعدی در شيراز، طرح ساختمان کتابخانه‌ی ملی ايران و ساختمان سه‌گوش و قديمی دانشگاه جندی‌شاپور اهواز از مهم‌ترين طراحی‌های اين معمار در ايران به شمار می‌روند.

اين باستان‌شناس در زمان جنگ جهانی دوم که فرانسه به اشغال آلمان درآمده بود، به عنوان نماينده‌ی کميته‌ی ملی فرانسه در ايران برگزيده شد. او در سال‌های حضورش در ايران به شدت به آثار تاريخی و معماری ايران علاقه‌مند شد و با همکاری همسرش، در هشت جزوه اين آثار را به طور تفصيلی به زبان فرانسه برای استفاده‌ی محققان و پژوهشگران غربی معرفی و تدوين کرد.

علاقه به ايران و معماری شرق باعث شد اين باستان‌شناس در سال ۱۹۲۸ به استخدام دولت ايران دربيايد و در ساختمان موزه‌ی ايران باستان و موزه‌ی دانشگاه تهران، مشغول به فعاليت شود. او در دوره‌ای که مديريت اداره‌ی باستان‌شناسی ايران را برعهده داشت، موفق شد آثار تاريخی بسياری را از مناطق مختلف جمع‌آوری و ترميم و فهرستی از آثار ملی ايرانی را تنظيم کند. سه تپه‌ی تاريخی «سليمان‌تپه»، «زيرز» و «مازير» از نخستين آثار ملی ايران بودند که توسط اين معمار فرانسوی در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسيدند.

او در طول اقامتش در ايران فعاليت‌های بسياری را در زمينه‌ی معماری و باستان‌شناسی انجام داد. انتشار نشريه‌ی باستان‌شناسی، رياست و استادی در دانشکده‌ی هنرهای زيبای دانشگاه تهران و تعمير مسجد جامع شيراز، مسجد شاه اصفهان و مسجد شيخ‌لطف‌الله از جمله‌ی اين فعاليت‌ها هستند.

آندره گدار در سال ۱۹۶۵ در پاريس درگذشت.