عصبی، پرابهام و کم‌تماشاگر؛ مروری بر ليگ برتر ايران در سال ۹۲

• سال ۱۳۹۲ در حالی به واپسين روزهای خود نزديک می‌شود که از سيزدهمين دوره ليگ برتر فوتبال ايران فقط ۳ هفته باقی مانده و تا ۲۲ فروردين، نام تيم قهرمان، سهميه‌های آسيايی و تيم‌های سقوط‌کننده مشخص خواهد شد.

دويچه وله ـ ليگ برتر در سالی که گذشت، هم از بعد فنی و هم مسائل غيرفوتبالی، با مشکلات و ابهاماتی کم‌سابقه در تاريخ اين مسابقات مواجه شد که در اين گزارش به آن اشاره شده است.

بحران سازندگی در ليگ

۱۶ تيمی شدن اين مسابقات از بهترين اتفاقاتی بود که رخ داد. اين تصميم با پيشنهاد کارلوس کی‌روش به اجرا رسيد. کی‌روش معتقد بود کم شدن دو تيم، دايره نياز به بازيکنان را تنگ‌تر می‌کند و رقابت بين آنها برای پيوستن به تيم‌های ليگ برتر را افزايش می‌دهد. از طرفی توان سخت‌افزاری و امکانات فوتبال ايران برای برپايی يک ليگ حرفه‌ای، حتی جوابگوی همين ۱۶ تيم هم نيست.

اما اين تصميم، منتقدانی هم داشت. خصوصاً در جمع مربيان. زيرا با کاسته شدن از تعداد تيم‌ها، بخت آنها نيز برای سرمربيگری در ليگ برتر کاهش می‌يافت. حتی محمود ياوری معتقد بود که ليگ برتر بايد ۲۴ تيمی شود.

از جمله مشکلات فنی مهم ليگ برتر، بارور نبودن آن است. طبيعی است که بازيکنان جوان در تيم‌های مختلف چهره می‌شوند اما در کشوری که دائم آمارهايی درباره جوان بودن جمعيت آن ارائه می‌شود، تعداد جوانان شاخص در ليگ فوتبالش به اندازه‌ای نيست که نويد يک شکوفايی چشمگير را بدهد.

سهراب بختياری‌زاده ۳۹ ساله از کليدی‌ترين مهره‌های تيمش بود. رضا عنايتی ۳۷ ساله به تنهايی در صدر جدول گلزنان قرار دارد و حتی خود را مستحق دعوت به تيم ملی و بازی در جام جهانی می‌داند.

در تيم پرسپوليس نيلسون ۳۷ ساله از بهترين‌هاست. تراکتورسازی با علی کريمی ۳۵ ساله فاتح جام حذفی شد که نقش او خصوصاً در نيمه نهايی مقابل فولاد، چشمگير بود. مرتضی اسدی ۳۴ ساله و مهدی کريميان ۳۳ ساله است. محمد نصرتی و جواد کاظميان هم ۳۲ سال دارند.

در تيم "راه آهن" حسين پاشايی در ۳۴ سالگی از بهترين بازيکنان است. ذوب‌آهن هم نقطه اتکايی به نام مهدی رجب‌زاده ۳۵ ساله دارد و محسن بياتی‌نيا نيز ۳۳ ساله است. مس کرمان با حسن رودباريان ۳۴ ساله، استقلال با عليرضا واحدی نيکبخت ۳۳ ساله و سايپا با ابراهيم صادقی ۳۴ ساله در کوران مسابقات حاضر هستند. در ساير تيم‌ها نيز نظير اين بازيکنان به چشم می‌خورند.

اولين‌ها با کی‌روش

در اين بين، گفته می‌شد که همان معدود بازيکنان جوان ليگ نيز به چشم کی‌روش نمی‌آيند. ادعايی فاقد استدلال که اغلب منتقدان او به کار می‌برند.

اما اگر آمار را مبنا قرار ‌دهيم. نزديک به ۴۰ بازيکن، نخستين بازی ملی‌شان را در دوران سرمربيگری کی‌روش انجام دادند که چنين رکوردی در قياس با سرمربيان دو دهه اخير فوتبال ايران کم‌نظير است.

اين رقم شگفت‌آور در دل تيمی به جا گذاشته شده که چندان هم بازی دوستانه نداشته و مدام درگيرودار ديدارهای رسمی و حساس مقدماتی جام جهانی بوده. چه بسا تمديد قرارداد کی‌روش و پشت سر نهادن جام جهانی، اين عدد را ۳ رقمی کند.

حامد لک ، محسن فروزان، سوشا مکانی و دانيال داوری دروازه‌بانانی هستند که نخستين بازی ملی خود را در تيم کی‌روش انجام دادند.

شجاع خليل‌زاده، احمد آهی، ابراهيم کريمی، حسين ماهينی، اکبر صادقی، سيامک کوروشی، ميلاد فخرالدينی، محمد خانزاده، مهرداد پولادی، مهرداد جماعتی، مهرداد بيت آشور و وحيد اسماعيل‌بيگی بازيکنان خط دفاعی، برای اولين بار با صلاحديد سرمربی پرتغالی تيم ملی ايران به ميدان رفتند.

اميد ابراهيمی، ميلاد نوری، محمد ابراهيمی، رضا حقيقی، قاسم دهنوی، محسن مسلمان، بختيار رحمانی، اميد نظری، پيام صادقيان، اشکان دژآگه و يعقوب کريمی نيز در خط ميانی افتخار پوشيدن پيراهن تيم ملی را تجربه کردند.

محمد قاضی، عليرضا جهانبخش، مهدی محمدرضايی، فرزاد حاتمی، احمد حسن‌زاده و رضا قوچان‌نژاد هم نخستين بازی ملی‌شان را با فراخوانی کی‌روش انجام داده‌اند.

از فهرست بازيکنان ايرانی مقيم خارج از کشور، علاقمندان فوتبال در ايران فقط دژآگه را می‌شناختند. هنگامی که کی‌روش بقيه بازيکنان را پسنديد، قوچان‌نژاد و داوری در سنت ترويدون و برانشويک دسته دومی بازی می‌کردند که در آن مقطع حتی داوری فيکس دائمی هم نبود. اما اين بازيکنان حالا از محبوب‌ترين بازيکنان تيم ملی ايران هستند و حتی قوچان‌نژاد در نظرسنجی برنامه تلويزيونی ۹۰ بالاتر از ستارگان ليگ، به عنوان مرد سال فوتبال ايران انتخاب شد.

نقاط تاريک ليگ

نتايج تيم‌های ايرانی در ليگ قهرمانان آسيا، معيار مناسبی برای بررسی ابعاد فنی ليگ برتر است. مثلاً استقلال که از دو بازی نخست خود دو شکست را متحمل شده. اين تيم پارسال هم که در وضعيت فنی مناسبی به سر می‌برد و هنوز ستاره‌هايش را از دست نداده بود، نتوانست طلسم ناکامی نمايندگان ايران در ليگ قهرمانان را بشکند.

اما جدا از مسائل فنی ليگ در سالی که گذشت، اين مسابقات با کاهش چشمگير تماشاگران نيز مواجه بود. به نحوی که حتی تيم‌های پرطرفدار پرسپوليس و استقلال هم در اغلب ديدارهای خانگی با سکوهای خالی مواجه می‌شدند.

پرخاش مربيان در کنار زمين، رفتارهای عصبی برخی بازيکنان در زمين و روزهای شلوغ کميته انضباطی برای تخصيص جريمه و محروميت نيز از نکات تاريک ليگ در سال ۱۳۹۲ بود.

سياه‌ترين نقطه ليگ برتر نيز اتهام رشوه و فساد مالی بود. موضوعی که سرمربيان و مديران چند تيم باشگاهی نيز بر آن صحه گذاشتند اما سرانجام، پرونده مبارزه با فساد در فوتبال ايران توسط علی کفاشيان مختومه اعلام شد. محروميت محسن قهرمانی داور جنجالی، تنها اتفاق عملی بود که پيرامون اين پرونده‌ی پر سروصدا رخ داد.

بی‌توجهی مسئولان ورزش ايران به افشاگری‌ها را می‌توان از مهم‌ترين دلايل کاهش بی‌سابقه‌ی تماشاگران در ورزشگاه‌ها دانست. معضلی که نه تنها تيم‌هايی مانند سايپا و نفت، بلکه تيم‌های باسابقه، ريشه‌دار و پر طرفدار در تهران و شهرستان‌ها نيز گرفتار آن هستند.