کیهان لندن - رئیس سازمان بسیج، سهشنبه ۱۸ دی‌ماه، در سخنانی علیه آنهایی که به دنبال مذاکره با آمریکا هستند موضع گرفته و با اشاره به نقش علی خامنه‌ای در «نگه داشتن انقلاب اسلامی» گفته نباید به آمریکا «آویزان» شد.
تنها دو روز پس از آنکه دونالد ترامپ گفت «جمهوری اسلامی وضعیت خوبی ندارد و می‌خواهند گفتگو کنند» با وجود تکذیب هرگونه مذاکره از سوی وزارت خارجه رژیم، سردار غلام‌حسین غیب‌پرور رئیس بسیج گفته «قبول دارم که اقتصاد کشور مریض است، نظام مدیریتی ما به شدت ناقص است ولی نباید برای حل مشکلات اقتصادی درِ آمریکا را کوبید.»
او معلوم نیست بر اساس کدام شواهدی که کسی آنها را نمی‌بیند، مدعی شد، «دینخواهی و خودباوری مردم کم نیست و تمام عالم به ما غبطه می‌خورد ولی عدّه‌ای این را قبول ندارند و به آمریکا و اروپا آویزان می‌شوند. من در تاریخ جایی ندیده‌ام اینها [آمریکایی‌ها] برای ما خیر بخواهند.»
غیب‌پرور نگفته منظورش از آن عدّه‌ای که به آمریکا و اروپا «آویزان» شده‌اند چه کسانی است اما در حال حاضر دولت و وزارت خارجه جمهوری اسلامی است که همچنان چشم‌انتظار اروپایی‌ها برای حفظ برجام است و محتمل است این مقام نظامی از آنهایی انتقاد کرده که مذاکره با آمریکا را راه برون رفت از مخمصه تحریمها میدانند و به ترامپ و اطرافیان او علائمی میفرستند.
نشانه‌های هدفدار دونالد ترامپ برای گفتگو با ایران به تعبیر برخی کارشناسان تشدید اختلافات درونی رژیم را به همراه دارد که از شواهد پیداست این تحلیل بر اساس واقعیات است.
اعتراف شمخانی به ملاقات با آمریکایی‌ها
علی شمخانی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی، دوشنبه ۱۷ دی‌ماه، در همایش دفاع و امنیت در غرب آسیا که تعدادی از فرماندهان و مقامهای بلندپایه نظامی خارجی هم در آن حضور داشتند گفت که «در جریان سفری که به افغانستان داشته دو نماینده آمریکا مراجعه کردند و گفتند که آمریکا میخواهد با شما مذاکره کند» و بلافاصله افزود: «اما ایران با آنها مذاکره نخواهد کرد!»
شمخانی با بیان اینکه مشخص است ما با آمریکا مذاکره نمی‌کنیم تاکید کرد، «آمریکا عهدشکن و غیر قابل اعتماد است پس مذاکره با آنها معنایی ندارد.»
او در واکنش به حرف‌های ترامپ تاکید کرد، «در افغانستان آمریکایی‌ها دو بار برای مذاکره به من پیام دادند و دروغ می‌گویند که ایران برای مذاکره به آنها پیام داده است.»
علی شمخانی و تعدادی از فرماندهان سپاه و مقامهای سیاسی و امنیتی، پنجم دی‌ماه، به کابل سفر کردند تا برای گفتگو میان دولت افغانستان و گروه طالبان میانجیگری کنند. در این سفر سردار محرابی معاون اطلاعات و امنیت ستاد کل نیروهای مسلح و سردار قاآنی جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه (معاون قاسم سلیمانی) دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی را همراهی میکردند.
اینکه شمخانی گفته دو آمریکایی به من مراجعه کردند آشکار می‌کند در حاشیه گفتگوها با دولت افغانستان و گروه طالبان دیدارهایی با آمریکایی‌ها نیز انجام گرفته است اما او و دیگران آن را پنهان کرده‌اند تا اینکه آنچه ترامپ در رسانهها گفت سبب آشکار شدن این دیدار و اعتراف شمخانی به آن شد.
همچنین گزارشها حاکیست در روزهای اخیر انزو موآوِرو میلانِزی وزیر خارجه ایتالیا در سفر اخیرش به واشنگتن در رابطه با امکان میانجیگری میان تهران و واشنگتن با مقامات عالی‌رتبه آمریکا به تبادل نظر پرداخت.
ناامید شدن رژیم ایران از توان و ظرفیت اروپا برای عمل به تعهدات خود برای حفظ برجام بدون آمریکا، تلاش‌ها برای باز کردن راه مذاکره با آمریکایی‌ها را بیشتر می‌کند. امیدهای محمدجواد ظریف و آنهایی که معتقد بودند برجام بدون آمریکا هم قابل اجراست نقش بر آب شده و باید در روزها و هفتههای آینده منتظر اخبار رسمی و غیررسمی در مورد گفتگوهای پیدا و پنهان و تلاش‌های تازه برای فراهم شدن زمینه عقب‌نشینی جمهوری اسلامی بود؛ هرچند که نباید فراموش کرد فضای سیاسی در ایران ملتهب است، نارضایتی‌های اجتماعی به اوج خود می‌رسد و رژیم برای بهبود شرایط، راهکارهای عملی ندارد. از سوی دیگر مشخص نیست برای نشستن پای میز مذاکره با آمریکا در کدام حوزه «تغییر رفتار» داده و علی خامنه‌ای کدام یک از ۱۲ شرط آمریکا را قبول خواهد کرد؟ شروطی که پذیرش هر کدام از آنها ساختار نظام را به خطر میاندازد.
به این نکته هم باید اشاره کرد که آمریکایی‌ها در افغانستان به سراغ شمخانی که یک چهرهی نظامی- امنیتی است رفتهاند و در تهران هم غیب‌پرور رئیس سازمان بسیج و پیش از او سعید جلیلی به عنوان چهره‌های نظامی و امنیتی رژیم واکنش نشان داده‌اند که پیام خاصی را در خود مستتر دارد. در حالی که در جریان مذاکرات مخفی و علنی پیش از رسیدن به توافق اتمی ۲۰۱۵، خبرها حاکی از دیدار دیپلماتها و نمایندگان سیاسی جمهوری اسلامی با آمریکایی‌ها بود، حالا این نظامی‌ها و امنیتی‌ها هستند که میدان عمل را در دست دارند.
سطح مذاکرات با آمریکا که شمخانی مجبور به اعتراف آن شده هنوز مشخص نیست اما قابل حدس است که چندان موفق نبوده چون نشانه‌ای از تغییر و انعطاف در سیاستهای آمریکا دیده نمی‌شود. ظاهرا طرفین هنوز باید بر سر امتیازات طرفین چانه بزنند. اینکه در قدمهای اول مذاکره آمریکا روی چه تعداد و کدام یک از شروط خود تاکید ویژه دارد و رژیم ایران کدام یک از آنها را ممکن است بپذیرد، ابهامات و البته گمان‌هایی وجود دارد. همزمان حملات نظامی ارتش اسرائیل به مواضع سپاه در سوریه کاهش پیدا کرده است. گزارشها حاکیست تحرکات نیروهای وابسته به ایران در منطقه در دو سه هفته گذشته کاسته شده اما همچنان رسانههای اسرائیلی از پرواز مشکوک ایرلاینهای ایرانی از تهران به دمشق گزارش میدهند.
البته نباید تعجب کرد اگر شنیده شود ایران در حال عقب‌نشینی نیروها و تجهیزات خود از سوریه است. اگر چنین فرضی رنگ حقیقت به خود بگیرد شرایط عقب‌نشینی سپاه از منطقه در حال مهیا شدن است که بخشی از شروط ۱۲گانه آمریکاست. مشخص است که چنین تصمیمی هرگز بدون اجازه و تایید رهبر جمهوری اسلامی اجرا نمی‌شود. بنابراین باندهای درون نظام شبیه آنچه در جریان مذاکرات برجام اتفاق افتاد برای پیشبرد راهکارهای «رهبر» مثل همیشه در دو نقش ظاهر می‌شوند. گروهی نقش مخالفان مذاکره با آمریکا را بر عهده می‌گیرند تا اهرم فشار برای امتیاز گرفتن باشند و گروهی دیگر مشغول خوش و بش و مذاکره و بده و بستان می‌شوند تا مسیر امتیاز دادن را باز کنند. با این روش هم منزلت خامنه‌ای در نرمش قهرمانانه‌ی دوم حفظ می‌شود و هم ممکن است خواسته‌های آمریکا اجرا شود.
یادآوری می‌شود که علی شمخانی از حامیان برجام است. توافقی که پس از نرمش قهرمانانه‌ی علی خامنه‌ای پس از مذاکرات مستقیم دولت روحانی و اوباما به امضا رسید. روحانی معتقد است اروپا «کدخدا» دارد و آن آمریکاست؛ پس باید دَمِ «کدخدا» را دید!
پیشینه‌ی مواضع شمخانی نشان می‌دهد وی به مذاکره با آمریکایی‌ها رغبت بیشتری دارد تا نشستن پای میز مذاکره با اروپایی‌ها. این مسئله را می‌شود از رفتار و برخورد او در دیدار با وزرای خارجه کشورهای اروپایی نیز دید. شمخانی در دیدارهای خود با وزرای خارجه کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و بریتانیا هر قدر در مورد آمریکایی‌ها جانب احتیاط را رعایت می‌کند اما در برابر آنها حتی «زبان تهدید» به کار می‌گیرد و با «روشهای خاص خود» از نوع نشستن و حرکات دست و صورت تلاش می‌کند نشان دهد که با آنها زاویه دارد. در یکی دو سال اخیر هیچ وزیر خارجهی اروپایی پس از دیدار با شمخانی دست پُر به کشور خود باز نگشته است. نمونه آن دیدار او با جرمی هانت وزیر خارجه انگلیس در اواخر آبان بود که شمخانی هر چه دلش خواست به او گفت. نتیجه آن شد که وزیر خارجه انگلیس پس از بازگشت از تهران به شدت علیه رژیم ایران موضع به گرفت و ۲۸ آبان (۱۹ نوامبر ۲۰۱۸) گفت استفاده حکومت ایران از دوتابعیتی‌ها برای اعمال فشار سیاسی برای بریتانیا غیرقابل قبول است و ایران هزینه چنین رفتاری را خواهد پرداخت! مشابه این ماجرا اسفند ۱۳۹۶ (مارس ۲۰۱۸) اتفاق افتاد و ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه در دیدار با شمخانی هدف حرف‌های تند و تیز او قرار گرفت و به دنبال آن موجی از زشتگوییها علیه وزیر خارجه فرانسه به راه افتاد و در نهایت تلاش‌های فرانسوی‌ها برای راضی کردن تهران به انعطاف برای جلوگیری از عملی شدن تصمیم ترامپ بینتیجه ماند و آمریکا از برجام خارج شد.
حالا نیز از جمله عوامل اصلی که سبب شده اروپایی‌ها در اجرای تعهدات خود نسبت به برجام پس از خروج آمریکا تعلل کنند سیاستهای جمهوری اسلامی است که یک سر آن ادامه جنگطلبیها و حمایت از تروریستها در سوریه، عراق و یمن و ادامه آزمایش‌های موشکی است و سر دیگر آن خرابکاریهای ضدامنیتی در کشورهای اروپایی.
طبیعی است این قبیل مسائل در تاخیر اروپا در ایجاد ساز و کار مالی (SPV) برای ادامه تجارت با ایران موثر بوده است. چه بسا یکی از باندهای درون نظام به دنبال آن است روابط رژیم ایران با اروپا مختل شود تا در نهایت تحت فشارهای اقتصادی و سیاسی رژیم مجبور شود با آمریکا که حسن روحانی آن را «کدخدا»ی اروپا می‌داند بطور مستقیم و بدون واسطه‌ی اروپایی‌ها پای میز مذاکره بنشیند؟! اصلاً عجیب نیست اگر گفته شود منافع سیاسی و اقتصادی گروهی از باندهای درون نظام در گرو رابطه با آمریکاست و آنها نیز برای عقب زدن رقبای خود که منفعت‌شان در ستیز با آمریکاست دست به هر کاری میزنند. با چنین فرضی، شمخانی یکی از اصلیترین مُهرههای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی است که با روشهای معکوس از جمله اختلال در روابط ایران و اروپا، دست‌کم بخشی از نظام را به آن نقطه میرساند که تنها راه نجات از مخمصه، در گرو مذاکره با آمریکاست!
دوازدهمین روز حبس دلار
