آقای جواد ظریف وزیرخارجە ایران بهمراە هیئت همراهش در جریان سفر بە عراق بە دیدار آقای مسعود بارزانی و دیگر مقامات کوردستان رفتند. آنچە در رسانەهای کوردی جلب توجە میکرد حضور او زیر پرچم کوردستان! پرچمی کە او سال گذشتە بە باد مسخرە گرفت و گفت کە بە پرچم کوردستان احترام نگذاشتە است اما اینبار با گشادە دستی بە زیرآن آمدە است. حال اهداف سفر او بە کوردستان هدف این نوشتە است و سعی دارم بە اختصار بە آن بپردازم.
روابط ایران با کوردستان عراق را میتوان بە ماقبل و مابعد رفراندم سال ۲۰۱۷ برای استقلال تفکیک کرد. ایران کە رفراندم استقلال کوردستان را شکست داد و با نیروهای حشدی شعبی منطقە کرکوک را بە عراقیها بازگرداند رویە تعامل خود با کوردها را نیز تغییر داد. تا قبل از رفراندم نگاە ایران بە کوردها بیشتر امنیتی و خشن بود اما ایرانیان متوجە شدند کە سیاست مزبور نفع آنچنانی برایشان نداشتە و کوردها را بە طرف ترکیە سوق دادە است.
جهت یاداوری تقریبا دو ماە بعداز شکست رفراندم کوردستان در سال ۲۰۱۷ ایران اعلام کرد مانع تاسیس اسرائیل دیگری شدەاند و دو ماە بعدتر کە با تحریم امریکا روبرو شد و بازار ارز ایران بهم خورد ایران مدعی شد کە اربیل بهمراە استانبول در پشت بهم زدن بازار ارز در ایران هستند و همینک بند ناف بازار ارز ایران بە کوردستان عراق وصل است و قیمت ارز ازشهر سلیمانییە تعین میشود.
سال گذشتە حدیر عبادی نخست وزیر عراق اعلام کرد کە متعهد بە اجرای تحریمهای امریکا علیە ایران می‌باشند. موضعی کە ایرانیان را شوکە کرد و برخی مقامات ایران ادعای دریافت غرامت جنگ هشت سالە را مطرح، متعاقب آن یکی از پارلمانتاران عراق ادعای دریافت خسارت ناشی از فعالیتهای تروریستی ایران را نمود.
تحریمهای امریکا علیە ایران اهمیت جایگاە کوردستان را برای آنان برجستە نمودەاست. شرکتهای ایرانی یکی پس از دیگری تحریم و یا زیر تیغ تحریمهای امریکا هستند، بنابراین ایران سعی دارد شرکتهایش را بنام تجار کورد عراق ثبت و از آنان برای صادرات و واردات استفادە کند تا از طریق آنان تحریمها را دور بزند. کنفرانس اقتصادی ایران در سلیمانییە کردستان عراق برای آمادەسازی این موضوع است. کوردستان عراق بهترین گزینە برای دور زدن تحریمهاست زیرا در صورت بستەشدن مرزهای رسمی میان آن دوکشور بازهم امکان مبادلات کالا و نیازهای اساسی از مناطق کوهستانی ممکن میباشد.
البتە ترکیە نیز در این پروژە مشارکت دارد و معاملات اصلی ترکیە است اما ترکیە بخاطر خنثی کردن فشارهای امریکا علیە خود از معاملە مستقیم با ایران پرهیز و کوردستان نقش واسطە را ایفا میکند.
چرا عراق قادر بە ایفای نقش کوردستن نیست؟ اقتصاد عراق کاملا وابستە بە امریکاست. از بدو سقوط رژیم صدام تاکنون نرخ دینار عراق با دلار امریکا با اندک ناچیزی نوسانات همسان بودە است در حالیکە اقتصاد ایران و ترکیە مقابل دلار اسیب پذیر بودەاست. در صورت تخطی عراق از خط قرمزهای امریکا اقتصادش دچار بحران میشود. بنابراین عراق نیز برای راضی کردن ایران از خود و شانەخالی کردن از فشارهای امریکا عڵیە خود نیز دست کوردها را در این بازی باز گذاشتەاست.
نقش اقلیم کوردستان چیست؟
علیرغم نوعی بی نظمی در مدیریت سیاسی کوردستان جناح آقای مسعود بارزانی خواهان نزدیکی بیشتر بە ایران مقابل ترکیە است. بارزانی میخواهد بخاطر خنجری کە تورکها در جریان رفراندم بە آنان از پشت زدند بە آنان دهن کجی و مرزبندی نمایند.
نزدیکی آقای بارزانی بە ایران با نزدیکی حزب آقای طالبانی با ایران متفاوت است. منافع و برنامەهای اقتصادی ایران از ناحیە منطقە تحت کنترل آقای بارزانی تامین میشود و در این میان آقای بارزانی از قدرت عمل بیشتری برخوردار است.
سوال اینجاست کە اقلیم کوردستان مقابل امریکا و سعودی عربیا کە عطفی بە کوردها دارند و همزمان دشمن ایران محسوب چگونە پاسخگو خواهد بود جای سوال است. ضمنا نباید در نظر نگرفت کە سیاست ایران نسبت بە کوردستان هیچگاە استراتژیک نبودە و نیست و در صورت تخفیف تحریمها نگاە امنیتیش بە کوردستان بازخواهد گشت.
علی مطهری و توهم حجاب اختیاری! علی ایزدی
