یورونیوز ـ فرشته قاضی ـ هادی اعلمی فریمان، کارشناس آمریکای لاتین و کارشناس سیاست خارجی مرکز بین المللی مطالعات صلح -IPSC در گفت‌وگو با یورونیوز می‌گوید که ساختار اقتصادی ایران با ونزوئلا متفاوت است و ایران به سرنوشت ونزوئلا دچار نمی‌شود.
به گفته این استاد دانشگاه ونزوئلا در حال تجربه «فروپاشی اقتصادی» است و اقتصاد تک محصولی این کشور که متکی به نفت است با وضعیت اقتصادی و سیاسی ایران بسیار تفاوت دارد.
تثبیت طولانی مدت نرخ ارز همزمان با کاهش درآمدهای نفتی و اعمال تحریم‌های آمریکا، اقتصاد ونزوئلا را وارد دوره‌ای از قحطی و بحران اقتصادی-سیاسی بی‌سابقه کرده است. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده که نرخ تورم در این کشور تا پایان سال ۲۰۱۹ میلادی به ۱۰ میلیون درصد برسد. بسیاری از مردم این کشور به‌دلیل فقر و گرانی، فقدان دارو، گرسنگی، بیکاری و افزایش جنایت به کشورهای همسایه گریخته‌اند. این اتفاق‌ها در حالی است که ونزوئلا بیشترین ذخایر نفت سازمان اوپک یعنی ۲۴ درصد را داراست.
در چنین شرایطی خوان گوایدو، رئیس پارلمان و رهبر مخالفان نیکلاس مادورو، خود را رئیس جمهوری موقت ونزوئلا اعلام و تاکید کرده که برای مقابله با «انتخابات غیرقانونی» سال گذشته که به پیروزی مجدد آقای مادورو انجامید، انتخاباتی آزاد و زودهنگام برگزار خواهد کرد.
این اقدام آقای گوایدو از سوی رئیس جمهوری ونزوئلا، «کودتایی آمریکایی» لقب گرفته اما آمریکا و برخی کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین رهبر مخالفان آقای مادورو را به رسمیت شناخته و از اقدام او دفاع کرده‌اند. با این وجود آقای مادورو همچنان به سرکوب مخالفان ادامه می‌دهد، به طوری که تاکنون دست کم ۴۱ نفر در جریان تظاهرات ضد دولتی کشته شده‌اند که عمدتا نیز علت مرگ آنها شلیک مستقیم بوده است.
برخی کارشناسان، اقتصاد متکی بر نفت و تحریم‌های آمریکا را دو عامل مشترک میان ایران و ونزوئلا دانسته و هشدار می‌دهند که اگر حکومت ایران سیاست‌های خود را تغییر ندهد سرنوشتی چون ونزوئلا در پیش دارد.
هادی اعلمی فریمان، کارشناس ارشد روابط بین الملل از دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس آمریکای لاتین اما در مصاحبه با یورونیوز می‌گوید: «شباهتی بین این دو کشور نیست چون ونزوئلا یک ساختار کاملا تک محصولی دارد و تمام برنامه‌هایی که ونزوئلایی‌ها دارند حول محور نفت است یعنی ساختاری که بنا نهاده شده برمبنای اقتصاد تک محصولی نفت بوده و دولت‌های چاوز و مادورو هیچ وقت روی سایر محورهای اقتصاد کار نکردند.»
«ونزوئلا اقتصاد ریاضتی ایجاد نکرد»
وی اضافه می‌کند: «آنها بیشترین بهره‌برداری را از صنعت نفت کرده و یارانه‌های سنگینی در بحث‌های رفاه اجتماعی اعمال کردند اما متناسب با کاهش درآمد نفتی هیچ کاری نکردند و ساختارهای لازم را به وجود نیاوردند که بتوانند اقتصاد ریاضتی ایجاد کنند.»
کارشناس سیاست خارجی مرکز بین‌المللی مطالعات صلح می‌گوید: «وضعیت ایران خیلی فرق می‌کند. ما ساختار اقتصادی متنوع و مختلفی داریم. در بودجه سال آتی، مجلس حداقل درآمد نفتی را پیش بینی کرده که در حدود یک میلیون بشکه منطبق با اقتصاد ریاضتی و مقاومتی است. بنابراین ایران به‌خاطر این که در تمام حوزه‌ها هم می‌تواند صادرات داشته باشد به مشکل ونزوئلا برنمی‌خورد. حالا درست است که مشکلاتی ایجاد می‌شود، اما چون تنوع صادراتی داریم وضعیت به شکل ونزوئلا پیش نمی‌آید. علاوه بر این که ما تجربه جنگ را داشتیم که در آن زمان هم همین وضعیت بود. صادرات نفتی و درآمدهای نفتی به شدت پایین آمد و کشتیرانی ما در خطر بود. منتهی با تلاش‌هایی که در کشور صورت گرفت وضعیت به شکل ریاضتی و سیستم کوپنی اداره شد. در ایران این تجربه است که اگر شرایط سخت‌تر شود، شیوه‌هایی را که قبلا آزموده‌ایم بشود دوباره اجرا کرد.»
مطالب بیشتر در سایت یورونیوز فارسی
از زمان شروع دور تازه تحریم‌های آمریکا علیه ایران در ۱۳ آبان که بخش‌های کشتیرانی، مالی و انرژی ایران را شامل می‌شود فروش نفت ایران از ۲ و نیم میلیون بشکه در روز به یک میلیون بشکه کاهش یافته است. این در حالی است که هشت کشور از تحریم‌های آمریکا فعلا معاف شده‌اند تا بتوانند به طور موقت به واردات نفت از ایران ادامه بدهند؛ هرچند که گفته می‌شود این معافیت تمدید نخواهد شد.
هادی اعلمی فریمان می‌گوید: «ساختار [اقتصادی ایران] نشان می‌دهد که از ابتدا اراده لازمی بر این مبنا قرار گرفته که وابستگی به نفت در برنامه‌های توسعه مختلف کاهش پیدا کند و در سال‌های اخیر بیشتر به سمت بالا بردن مالیات یا درآمدهای ناشی از صادرات محصولات غیرنفتی متمرکز شده است. فکر می‌کنم این وضعیت را در ایران راحت تر می‌شود برنامه‌ریزی و مدیریت کرد و راه‌هایی پیدا می‌کنیم.»
«در ایران اول باید مشکلات داخلی با انسجام و اتحاد حل شود»
او در پاسخ به این سوال که چه راه‌هایی پیش روی ایران وجود دارد و آیا کانال مالی اروپا یا پیوستن به کنوانسیون اف‌ای‌تی‌اف نیز مدنظر است، می‌گوید: «فکر می‌کنم که توجه به مردم خیلی مهم‌تر از همه اینها خواهد بود. در بحران‌ها اگر حاکمیت ما به این نتیجه برسد که مشکلات را به شکل داخلی و از مسیر مردم حل بکند خیلی راحت‌تر خواهد بود. ما نیاز به یک ساماندهی در داخل داریم و باید وضعیت کمی مشخص شود، همه گروه‌ها به رسمیت شناخته شوند، آشتی ملی ایجاد شود وبه سمت ساختاری پیش برویم که همه مردم متحد و منسجم از این ساختار حمایت کنند و بتوانند مشکلات را حل بکنند.»
این کارشناس می‌افزاید: «در داخل گرفتار یک سری افراد دلال و تاجر مسلک شده‌ایم که در خیلی از حوزه‌ها، مشکل داخلی ما به خاطر همین مسائل است. مساله گوشت به عنوان مثال مساله مهم کشور نیست منتهی به دلیل نابسامانی‌های داخلی، دچار مشکل شده‌ایم. فکر می‌کنم مسائل داخلی را باید حل کرد کما این که نمی‌توان مسائل خارجی را رد کرد و ابزار مالی که اروپا طراحی کرده و پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف، عناصر و مولفه‌های ثانوی خواهند بود و مسائل داخلی خیلی مهم‌تر خواهد بود.»
اینستکس یا «ابزار پشتیبان مبادلات تجاری» برای آن ایجاد شده تا شرکت‌های اروپایی که قصد تجارت با ایران را دارند این اطمینان را به دست آورند که از تحریم‌های آمریکا در امان هستند.
گروه اقدام مالی، اف‌ای‌تی‌اف در ماه اکتبر یک بار دیگر ایران را از حضور در لیست سیاه خود تعلیق کرده و تا ماه فوریه فرصت داده بود تا تهران تکلیف پیوستن به این سازمان را روشن کند. اما اختلاف نظرهای داخلی در ایران باعث شده تا این موضوع در مجمع تشخیص مصلحت نظام باقی بماند و موافقان همچنان نتوانسته‌اند مخالفان را برای تصویب این لایجه قانع کنند.
