شرق - سمیرا حسینی - مردم دیگر کمتر به پزشک و مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. آنها برای اینکه بتوانند هزینه‌های خود را کاهش دهند، گاهی خود دست‌به‌کار می‌شوند و بدون مراجعه به پزشک برای خود آزمایش تجویز یا با مراجعه به داروخانه‌ها تجدید نسخه می‌کنند. «خوددرمانی»؛ پدیده‌ای که این روز‌ها رو به افزایش است و مسئولان وزارت بهداشت را نیز نگران کرده است.
روز گذشته ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت نسبت به این موضوع هشدار داد و گفت «حدود ۳۰ درصد بار مراجعات به داروخانه‌ها بدون داشتن نسخه و بدون مراجعه مجدد به پزشک است تا از این طریق بتوانند هزینه‌های خود را کاهش داده و پول ویزیت را پرداخت نکنند. اینها نشانه‌های نگران‌کننده‌ای است. در سال ۱۳۹۷ هم نشانه‌های اولیه کاهش بار مراجعه مردم دیده شد. از طرف دیگر دولت نیز با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند و ممکن است تحریم‌ها اجازه ندهد که در این زمینه بتواند به خوبی به ما کمک کند. در حال حاضر مهم‌ترین نکته با توجه به شرایط موجود، توجه به اقشار فقیر و محروم جامعه است که در این زمینه بسیج جامعه پزشکی کمک‌های خوبی به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کرده است. ما در شرایط فعلی می‌بینیم که حدود ۳۰ درصد بار مراجعات به داروخانه‌ها بدون داشتن نسخه و بدون مراجعه مجدد به پزشک است تا از این طریق بتوانند هزینه‌های خود را کاهش داده و پول ویزیت را پرداخت نکنند. اینها نشانه‌های نگران‌کننده‌ای است. از همین‌رو خاضعانه از تمام کسانی که در این حوزه تلاش می‌کنند تقاضا داریم تا به فکر اقشار محروم جامعه باشند».
سازمان نظام پزشکی هم کاهش مراجعه بیماران را به پزشک تأیید می‌کند. محمد جهانگیری معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی، با بیان اینکه مردم در شرایط اقتصادی مناسبی نیستند و باید از آنها حمایت شود، به «شرق» گفت: ما با بررسی مطب پزشکان متوجه شدیم که مراجعه بیماران به پزشک کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر مراجعه به داروخانه‌ها برای تجدید نسخه افزایش پیدا کرده اما در حال حاضر آمار دقیقی دراین زمینه نداریم و در حال بررسی موضوع هستیم. روز گذشته بیماری به ما مراجعه کرد که بدون تجویز پزشک آزمایشی انجام داده بود و می‌خواست هزینه آزمایش را از بیمه تکمیلی دریافت کند. وقتی به او گفتند که در شرایطی بیمه به شما تعلق می‌گیرد که با ویزیت پزشک آزمایش را انجام داده باشید، پاسخ داد که اگر می‌خواستم به پزشک مراجعه کنم، باید علاوه بر پول آزمایش پول ویزیت را هم پرداخت می‌کردم. از طرفی به دلیل اینکه آزمایش بدون نسخه پزشک انجام شده، بیمه نمی‌تواند هزینه را به این بیمار پرداخت کند و از سوی دیگر ممکن است با مراجعه به پزشک متوجه شود که اصلا نیاز به انجام آن آزمایش خاص نبوده است و باید آزمایش دیگری را انجام دهند که این خود هزینه درمان را برای این افراد افزایش می‌دهد.
به گفته جهانگیری درمان بیماری نیاز به یک فرایند یکپارچه و مستمر دارد و ممکن است با توجه به نوع بیماری، شرایط بیمار و تغییراتی که در طول درمان در بیماری فرد ایجاد می‌شود، این روند تغییر کند که اگر روند درمان متناسب با این تغییر انجام نشود عوارض خاص خودش را دارد که ممکن است به یک عارضه بزرگ‌تر تبدیل شود و حتی هزینه درمان را نیز افزایش دهد. این عوارض میتواند در درمان بیماری‌های مختلف متفاوت باشد. باید توجه داشت که پروتکل‌های خاصی برای تجدید دارو وجود دارد که پزشک با توجه به آن از بیمار می‌‌خواهد پس از مدتی دوباره به او مراجعه کند. اگر بیمار برای کاهش هزینه‌ها به پزشک مراجعه نکند، این موضوع میتواند به بیمار، اقتصاد سلامت و کیفیت ارائه خدمات آسیب بزند.
معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی با اشاره به خطرات خوددرمانی افزود «برخی از بیماری‌ها ممکن است چندان پیشرونده نباشد و با مراجعه‌نکردن بیمار به پزشک برای ادامه درمان برای او مشکلی ایجاد نشود اما بسیاری از مردم نمی‌دانند که خوردن یک آنتی‌بیوتیک هم بدون تشخیص پزشک خطرناک است. برخی از بیماران حتی درمان آنتی‌بیوتیک را هم خودشان انجام می‌دهند که ممکن است مقاومت میکروبی یا مقاومت به آنتی‌بیوتیک در فرد ایجاد کند.
آن‌طور که معاون کل وزارت بهداشت اعلام کردند، این پدیده بیشتر در بیماری‌های مزمن در حال افزایش است. بیشتر بیماران مزمن که نیاز به مراجعه مستمر به پزشک دارند، در شرایط بد اقتصادی کمتر به پزشک مراجعه می‌کنند، حتی در این میان افرادی که بیماری قلبی دارند نیز دیده می‌شود، افرادی که شاید سال‌ها یک داروی خاص را مصرف می‌کنند اما به دلیل بیماری‌شان باید به صورت مستمر به پزشک مراجعه کنند و تحت کنترل باشند اما این افراد به دلیل شرایط بد اقتصادی با مراجعه به داروخانه دارو را تهیه می‌کنند و برای صرفه‌جویی سعی دارند کمتر به پزشک مراجعه کنند».
او با بیان اینکه توجه به سلامت مردم یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است، افزود «تجربه نشان داده است وقتی وضعیت اقتصادی جامعه‌‌ای ضعیف می‌شود هم بار مراجعه به پزشک افزایش پیدا می‌کند و هم مردم برای درمان‌هایی که به نظرشان آسان‌تر است و به مرحله حاد نرسیده، سعی می‌کنند به پزشک مراجعه نکنند. در این شرایط باید با توجه به اولویت‌گذاری‌ها، همخوانی‌ها بیشتر، پوشش بیمه‌ها مؤثرتر و در این زمینه فرهنگ‌سازی انجام شود؛ در غیر این صورت با طولانی‌شدن این شرایط، عوارض عدم درمان یا درمان ناقص بیماری برای مردم بیشتر خواهد بود. بارها در سازمان نظام پزشکی این مسائل مطرح شده که باید به سلامت مردم بیشتر توجه کرد چون اهمیت‌دادن به سلامت مردم یک سرمایه‌گذاری بلندمدت در کشور است».
بر اساس آمارهایی که پیش از این مسئولان وزارت بهداشت اعلام کرده‌اند در ایران روزانه ۶۵۰ هزار مراجعه در مراکز بهداشتی شهری و روستایی ثبت می‌شود و حدود هشت درصد از GDP کشور به حوزه بهداشت و درمان اختصاص می‌یابد؛ به عبارت دیگر از هر ۱۲تومانی که ایرانی‌ها هزینه می‌کنند یا برای آنها هزینه می‌شود، یک تومان به حوزه بهداشت و درمان اختصاص پیدا می‌کند. با این حال به نظر می‌رسد وضعیت وخیم اقتصادی که در دو سال اخیر بر اثر کاهش ارزش پول ملی و افزایش شدید قیمت‌ها و تورم رخ داده، رفته رفته در حال نشان‌دادن اثرات مخرب خود در ابعاد دیگر زندگی مردم است. کاهش مراجعه به پزشک و عدم پیگیری درمان به روش اصولی میتواند در درازمدت تبعاتی سنگین برای وضعیت سلامت قشر آسیب‌پذیر داشته باشد.
