در وبسایت Norwegian Centre for Conflict Resolution که خود را یک «نهاد غیردولتی برای حل اختلافات مسلحانه از طریق دیپلماسی» معرفی می‌کند نیز هیچگونه اشاره‌ای به نشست مقدماتی نمایندگان جمهوری اسلامی با رهبران چهار حزب کرد (حزب دمکرات کردستان ایران، حزب دمکرات کردستان، حزب کومله کردستان ایران و حزب کومله زحمتکشان کردستان) نشده است. نمایندگان این سازمان تا کنون بارها به تهران سفر کرده‌اند و در آخرین سفرشان به ایران، بیش از یکسال پیش، با کمال خرازی وزیر خارجه دولت محمد خاتمی و از جمله مشاوران علی خامنه‌ای دیدار داشتند. در اخباری که در زمان سفر نمایندگان Noref در رسانه‌های جمهوری اسلامی منتشر شد، هدف از این دیدار گفتگو در رابطه با خروج آمریکا از برجام بیان شده است. موضوعی که هیچ ارتباطی با فعالیت‌های این نهاد نروژی ندارد.

در دیداری که در اسلو بین نمایندگان جمهوری اسلامی و رهبران احزاب کرد انجام گرفت، بر مبنای اطلاعاتی که کیهان لندن به دست آورده است، ریاست گروهی که از تهران به اسلو سفر کرده بود با محمدکاظم سجادپور رئیس «مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه» بوده است. مشخص نیست چه کسانی از سوی احزاب کرد حضور داشتند ولی به گفته عمر ایلخان‌زاده دبیرکل حزب کومله زحمتکشان کردستان، در «سطح رهبری بودند».

شرایط یک مذاکره احتمالی

عمر ایلخان‌زاده، تنها رهبر یکی از احزاب کرد که در ساعات اولیه انتشار خبر مذاکره محرمانه با هیاتی از جمهوری اسلامی که حاضر به گفتگو بود ولی گویا در پیامد فشار دیگر احزاب مجبور به سکوت شده است، می‌گوید «این نشست را نباید آغاز مذاکره‌ای دانست، بلکه تنها در رابطه با پیش‌شرط‌های احزاب کرد برای انجام مذاکره بود».

مطالب بیشتر در کیهان لندن

یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌ها که جمهوری اسلامی تا این لحظه آن را نپذیرفته است، به گفته عمر ایلخان‌زاده، «علنی بودن این مذاکرات» است. «نظارت بین‌المللی و تامین امنیت مذاکرات» هم به گفته همین رهبر کرد، از دیگر شرایط آغاز مذاکرات هستند. عمر ایلخان‌زاده می‌گوید، جمهوری اسلامی این پیش‌شرط‌‌ها را «نپذیرفته است ولی رد هم نکرده است».

دبیرکل حزب کومله زحمتکشان کردستان می‌افزاید «ابتکار این دیدار نه از سوی احزاب کرد و نه از طرف جمهوری اسلامی بوده، بلکه پیشنهاد و ابتکار نهاد میانجی است». احزاب کرد، به گفته عمر ایلخان‌زاده، همانگونه که در ابتدای تشکیل جمهوری اسلامی جنگی را آغاز کردند «حق خود می‌دانند سر میز مذاکره نیز بنشینند». عمر ایلخان‌زاده معتقد است اگر در مذاکرات احتمالی کردها بتوانند امتیازاتی به دست آورند، این دستاوردها برای همه ساکنان ایران خواهد بود، چنانکه اگر مبارزات مدنی در تهران نتیجه‌ای داشته باشد، کردها نیز از آن بهره خواهند برد.

مذاکره همراه با حمله سپاه به مقرّ احزاب کرد

همزمان با این مذاکرات درگیری‌های نظامی نیز ادامه دارند. در روزهای گذشته و حتا زمانی که مذاکرات در اسلو در جریان بود، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با توپخانه و استفاده از پهپاد مقرّ سه حزب کرد را مورد حمله قرار داد. در این حملات، به گفته مقامات محلی اقلیم کردستان عراق، یک دختر روستایی در عراق کشته و دو برادرش نیز زخمی شدند. در یکی دیگر از این حملات نیز دو پیشمرگه، احتمالا از حزب کومله زحمتکشان، آسیب دیدند. سه درگیری نیز در خاک ایران بین پیشمرگه‌های کرد و سپاه در ۷۲ ساعت گذشته روی داده است. در دو درگیری اخیر در روز پنجشنبه در منطقه جوانرود در استان کرمانشاه، سپاه از کشته شدن پنج نفر از پیشمرگه‌ها خبر می‌دهد. در این درگیری یکی از سپاهیان نیز بر مبنای همین اطلاعیه کشته شده است. در درگیری دیگری که روز سه‌شنبه در منطقه پیرانشهر روی داد، سه سپاهی کشته شدند. حمله پهپادی پنجشنبه به دو قرارگاه احزاب کرد در اقلیم کردستان عراق، گویا پاسخ به کشته شدن سه پاسدار در پیرانشهر بوده است. هیچکدام از گروه‌های کرد مسئولیت این حملات به نیروهای سپاه را تا این لحظه نپذیرفته‌اند و سپاه نیز اشاره‌ای به تعلقات سازمانی این پیشمرگه‌ها نمی‌کند.

اهداف جمهوری اسلامی از مذاکره با احزاب کرد

چرا جمهوری اسلامی پذیرفته است با احزاب کرد به گفتگو بنشیند؟ این پرسش را با شاهد علوی روزنامه‌نگار کرد در واشنگتن مطرح کردیم. شاهد علوی به کیهان لندن می‌گوید: «جمهوری اسلامی می‌تواند از چنین مذاکراتی چند هدف داشته باشد، مثلا اگر جنگی رخ دهد، جبهه کردستان را خنثی کرده و تجربه سوریه را تکرار کند. در سوریه نیروهای کرد برای دفاع از مردم خود به جنگ با داعش و دیگر گروه‌های افراطی پرداختند، ولی حمله‌ای از سوی آنها به نیروهای بشار اسد انجام نگرفت. توافق نانوشته‌ای که شاید جمهوری اسلامی نیز به دنبال آن باشد». شاهد علوی البته در ادامه می‌افزاید: «یکی دیگر از اهداف جمهوری اسلامی می‌تواند ایجاد تفرقه میان احزاب کرد باشد. حداقل سه حزب دیگر و بسیاری از شخصیت‌های با نفوذ کرد نیز در این دیدار حضور نداشتند و دعوت هم نشدند. ادامه احتمالی این مذاکرات می‌تواند حتا به همسویی بین احزاب شرکت‌کننده نیز خدشه وارد کند».

مذاکرات اسلو چند روزی قبل از سی‌امین سالگرد ترور عبدالرحمان قاسملو، دبیرکل وقت حزب دمکرات کردستان ایران، و دو تن از همراهانش در نشستی مخفیانه در حومه وین پایتخت اتریش، برگزار شد. سی سال پیش رهبر مهم‌ترین حزب کردهای ایران نیز دعوت جمهوری اسلامی را برای مذاکره پذیرفته بود و در اولین جلسه همراه با دو تن از همراهانش به ضرب گلوله از سوی مذاکره‌کنندگانی که از تهران آمده بودند کشته شد. شاهد علوی می‌گوید «اگرچه مذاکرات برای مهیا کردن شرایط این نشست بیش از یکسال پیش آغاز شده بود، ولی همزمانی برگزاری آن با سالگرد ترور قاسملو معنادار است. تاریخ به یاد ما می‌آورد که جمهوری اسلامی مذاکره‌کنندگان را پشت میز مذاکره ترور می‌کند و نمی‌توان به مذاکره با جمهوری اسلامی و نیت‌هایش خوشبین بود».

کم و بیش همزمان با مذاکرات اسلو، در دانشگاه کردستان شهر سنندج، کنگره مشاهیر کرد نیز برگزار شد. شاهد علوی برگزاری کنگره مشاهیر کرد را «موفقیتی برای جمهوری اسلامی» می‌داند که «توانست این گفتار را تقویت کند که ما با کردها مشکل نداریم، مشکل ما گروه‌های ضدانقلاب هستند». بازگشت هنرمندی بسیار محبوب بین کردها چون مظهر خالقی پس از بیش از ۳۸ سال و استقبال رسمی از او توسط استادندار کردستان در مرز با عراق نیز بدون شک دستاوردی برای جمهوری اسلامی است.

همزمانی‌ها با نشست اسلو یکی و دو تا نیستند. سفر هرمیداس باوند و صادق زیباکلام به کردستان عراق و دیدار آنها با مقامات بلندپایه حکومت محلی چون نخجیروان بارزانی رئیس حکومت این اقلیم نیز این شبهه را به وجود می‌آورد که دولت اقلیم کردستان عراق نیز از مذاکرات بین کردهای ایران و نظام جمهوری اسلامی حمایت می‌کند.

شاهد علوی در این رابطه به کیهان لندن می‌گوید، «شکی نیست که دولت اقلیم کردستان به جمهوری اسلامی با دید متحدی نگاه می‌کند که از امکانات بسیاری نیز برای دست‌اندازی در اقلیم برخوردار است». این روزنامه‌نگار کرد در ادامه می‌افزاید «نباید فراموش کرد که صادق زیباکلام عضو هیأت حسن نیاتی بود که در ابتدای انقلاب به کردستان رفت و همیشه نیز در رابطه با کردها و کردستان صحبت کرده است و اولین بار هم نیست که به اقلیم به دعوت مقامات محلی سفر می‌کند. حضور احزاب کرد ایرانی در خاک اقلیم برای مقامات محلی چالش‌آفرین است و بنابراین علاقه بسیاری دارند که مشکل بین کردهای ایران و جمهوری اسلامی حل شود و برای آنها زیاد اهمیت ندارد که چگونه این مشکل حل شود».

همزمانی دیگر با پیش‌مذاکرات اسلو، سخنان محمد خاتمی است که اخیرا در دفاع از «فدرالیسم»، خواست اکثریت گروه‌های کرد، صحبت کرده بود. شاهد علوی می‌گوید «در این نظام هیچگونه تغییر اساسی امکانپذیر نیست، نه مشکلات گروه‌های اتنیک، نه مشکلات اقلیت‌های مذهبی، نه خواست‌های کارگران و یا زنان. ماهیت ایدئولوژیک این نظام اجازه تغییراتی از این دست را نمی‌دهد. مانند این است که از یک خرس بخواهیم تخم بگذارد! اگر بتواند تخم بگذارد که دیگر خرس نیست. این نظام هم اگر بتواند چنین تغییراتی را بپذیرد یا تحقق بخشد، دیگر از جمهوری اسلامی چیزی باقی نمی‌ماند، بنابراین امید به تغییرات معنادار سیاسی و اجتماعی در این نظام واهی است».

کردها بهای بازی دوگانه احزاب کرد را می‌پردازند

در رابطه با دیدار رهبران ۴ حزب کرد و نمایندگان جمهوری اسلامی نظر یکی از فعالان مدنی در مریون را هم جویا شدیم. این فعال مدنی که به خاطر ملاحظات امنیتی و جوّ پلیسی حاکم بر منطقه، نام او محفوظ می‌ماند، به کیهان لندن می‌گوید: « جمهوری اسلامی سازمان‌های کرد در آنسوی مرز را خطر چنان بزرگی که خود را مجبور به مذاکره با آنها ببیند به حساب نمی‌آورد. تنها واهمه مقامات سپاه استفاده از پیشمرگه‌های این گروه‌ها در صورت وقوع درگیری‌های نظامی با آمریکا است». در تحلیل این فعال مدنی مریوانی «احزاب کرد از جانب دیگر چیزی در مذاکرات احتمالی برای از دست دادن ندارند و شاید هم به این نتیجه رسیده باشند که در این شرایط بحرانی جمهوری اسلامی آماده دادن امتیازاتی برای خنثی کردن آنها است».

این فعال مدنی به تناقض‌ در سیاست‌های برخی از احزاب کرد که در نشست اسلو حضور داشتند نیز اشاره می‌کند: «حزب کومله کردستان ایران از تحریم‌های سخت آمریکا و جنگ احتمالی استقبال کرده و هرگونه مخالفت با جنگ را به نفع جمهوری اسلامی می‌داند. عبدالله مهتدی، رهبر این حزب، چندین بار در این اواخر با مقامات آمریکایی نیز دیدار داشته است، بنابراین حضور در مذاکرات احتمالی با جمهوری اسلامی را چگونه می‌خواهند توجیه کنند؟»

همین فعال مدنی می‌افزاید: «حزب دمکرات کردستان ایران نیز اخیرا در بیانیه‌ای مواضع حتا سخت‌تری در پشتیبانی از جنگ احتمالی اتخاذ کرده است. بنابراین آنها باید با مردم با زبان روشن‌تری گفتگو کنند: یا با جمهوری اسلامی یا در مقابل جمهوری اسلامی! بهای بازی همزمان در این دو زمین رادر نهایت ما کردهای ایران خواهیم پرداخت!»