بی بی سی - در ژوئیه ۱۹۶۹ میلیونها نفر در سراسر جهان اولین فرود انسان بر کره ماه را زنده تماشا کردند اما هنوز عده بسیاری اصرار دارند که بشر هرگز به ماه سفر نکرده است.
آژانس فضایی آمریکا، ناسا در گزارشهای خود همیشه شمار آمریکاییهایی را که معتقدند سفر انسان به کره ماه ساختگی بوده، پنج درصد اعلام کرده است. این رقم شاید کوچک به نظر برسد اما برای شکل دادن به تئوریهای توطئه و زنده نگه داشتن آن‌ها کافی است.
تئوریهای توطئه فرود بر ماه
بحث اصلی در نظریه ساختگی بودن فرود انسان بر ماه این است که آمریکا در دهه ۱۹۶۰ میلادی فناوری لازم را نداشته که چنین مأموریتی را با موفقیت به پایان برساند.
بنابراین این تصور شکل گرفت که ناسا بعد از پی بردن به ناممکن بودن این مأموریت، یک فرود ساختگی ترتیب داده تا در مسابقه فضایی با اتحاد جماهیر شوروی سابق به این کشور ضربهای محکم وارد کند. کشوری که در آن زمان با فرود موفقیت‌آمیز کاوشگرش بر سطح ماه از رقیبش پیش افتاده بود.
به محض بازگشت سفینه فضایی آپولو ۱۱، شایعاتی به راه افتاد که واقعی بودن فرود نیل آرمسترانگ بر ماه را زیر سوال میبرد؛ لحظهای که برای همیشه با این جمله معروف آرمسترانگ در ذهنها ثبت شد: " این قدمی است کوچک برای انسان و جهشی عظیم برای بشریت."
با انتشار کتابی به نام "ما هرگز به ماه نرفتیم: کلاهبرداری ۱۰ میلیارد دلاری آمریکا" در سال ۱۹۷۶، این شایعات ابعاد بزرگتری پیدا کردند. نویسنده این کتاب بیل کیسینگ بود، خبرنگاری که در بخش روابط عمومی یکی از شرکتهای پیمانکار ناسا کار می‌کرد. بحثهایی را که او در این کتاب مطرح کرد بعدها منکران فرود آپولو ۱۱ بر ماه به کار گرفتند.
تکان خوردن پرچم آمریکا در نبود جو
تصاویر فرود آپولو ۱۱ برای کسانی که سفر به ماه را انکار میکردند مجموعه مدرک بود. آن‌ها میپرسیدند چرا در فضای پسزمینه سطح ماه ستارهای دیده نمیشود و پرچم آمریکا در محیطی که هوا در آن جریان ندارد تکان خورده است.
مایکل ریچ، ستارهشناس از دانشگاه کالیفرنیا میگوید برای رد این تئوری یک توجیه علمی وجود دارد. پرچم به دلیل فشاری که آرمسترانگ و دیگر فضانورد همراه او به نام باز آلدرین موقع فرو کردن آن در زمین وارد کردهاند، چین خورده و از آنجایی که جاذبه در سطح ماه یک ششم جاذبه زمین است، پرچم به همان حالت باقی مانده است.
آسمان بدون ستاره
نکته دیگری که انکار کنندگان مأموریت آپولو ۱۱ روی آن دست گذاشتهاند، آسمان بدون ستاره در تصاویر مربوط به فرود آپولو ۱۱ بر ماه است. اما این در واقع نتیجه تضاد شدید میان مناطق روشن و تاریک تصویر است که در عکاسی پدیدهای رایج به حساب میآید.
اما دلیل این اتفاق چیست؟ برایان کوبرلین، استاد اخترفیزیک موسسه فناوری راچستر میگوید از آنجایی که سطح ماه نور خورشید را منعکس می‌کند در تصاویر بسیار روشن میافتد.
این روشنایی باعث می‌شود ستارگان نسبتا کم نور در تصاویر تاریکتر به نظر برسند. به همین دلیل است که در عکسهای مأموریت آپولو ۱۱ ستارهها دیده نمیشوند. در واقع نور ستارهها بسیار ضعیف است. احتمالا زمان نوردهی دوربین هم بالا بوده است.
ردپاهای جعلی
ادعاهای جعلی بودن فرود بشر بر ماه، ردپاهای به جا مانده فضانوردان بر ماه را هم هدف قرار دادهاند. آن‌ها معتقدند به دلیل نبود رطوب در سطح ماه تصویر معروف ردپای آلدرین نمیتواند واقعی باشد.
مارک رابینسون، استاد دانشگاه ایالتی آریزونا برای این یک توجیه علمی دارد. سطح ماه با لایهای از سنگریزه و گرد و خاک به نام "سنگ پوشه" یا "رگولیت" پوشیده شده است. این لایه بسیار نرم است و وقتی رویش قدم بگذاری براحتی فشرده می‌شود. ذراتی که این لایه را تشکیل دادهاند خاصیت چسبندگی دارند و به همین دلیل حتی وقتی پایت را بلند کنی، رد پا همچنان شکل خود را حفظ می‌کند.
نکته دیگری که رابینسون به آن اشاره می‌کند این است که ردپاها ممکن است میلیونها سال بر سطح ماه باقی بمانند چون آنجا اتمسفر وجود ندارد و در نتیجه از وزش باد هم خبری نیست.
یکی از پرطرفدارترین تئوریهای توطئه در باره فرود انسان بر ماه این است که کمربند وان آلن باید باعث مرگ فضانوردان میشد.
کمربند وان آلن پرتوهایی هستند دورادور زمین و نتیجه برهم‌کنش باد خورشیدی با میدان مغناطیسی زمین.
در مراحل اولیه مسابقه فضایی، پرتوهای این کمربند یکی از نگرانیهای اصلی بود؛ اینکه فضانوردان در معرض میزان کشندهای از این پرتوها قرار بگیرند.
اما به گفته ناسا، سرنشینان آپولو ۱۱ در سفر خود به ماه کمتر از دو ساعت در کمربند وان آلن بودند و در نقاطی که تشعشعات به حداکثر میرسند حتی پنج دقیقه هم باقی نماندند؛ یعنی آنقدر آنجا نبودند که پرتوها رویشان اثر کند.
مدارک تصویری علیه تئوریهای توطئه
ناسا چند سال پیش تصاویری را منتشر کرد که مدارگرد شناسایی ماه (Lunar Reconnaissance Orbiter) از محل فرود همه سفینههای پروژه آپولو گرفته بود.
این تصاویر را یک کاوشگر فضایی گرفته که از سال ۲۰۰۹ در اطراف ماه در گردش بوده و ثابت میکنند سفینههای آپولو روی ماه فرود آمدهاند.
در یکی از این تصاویر محل فرود آپولو ۱۱، اثرات به جا مانده بر سطح ماه و حتی بقایای ماهنشین دیده میشوند. تصاویر همچنین نشان میدهند شش پرچمی که فضانوردانان مأموریتهای مختلف آپولو در ماه نصب کردهاند هنوزبه همان شکل باقی ماندهاند. کاوشگر فضایی سایه پرچمها را هم بر سطح ماه یافته است.
تنها استثنا پرچم آپولو ۱۱ است که به گزارش باز آلدرین یکی از اگزوزهای موتور ماهنشین موقع بلند شدن آن را انداخت.
اگر سفر به ماه دروغ بود، چرا شوروری ساکت ماند؟
رای اثبات این که در روز ۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹ نیل آرمسترانگ بر ماه قدم گذاشت، مدارک علمی کافی وجود دارد و با اینکه نادرستی تئوریهای توطئه درباره فرود بر ماه مشخص شده اما این نظریات همچنان بسیار پرطرفدار هستند و همه جا از آن‌ها صحبت می‌شود.
یکی از سوالاتی که معمولا از طرفداران تئوریهای توطئه سفر به ماه پرسیده می‌شود این است که چرا شوروی به این غافله نپیوست؟ کشوری که در بحبوحه جنگ سرد با آمریکا، یک پروژه سری برای فرستادن فضانورد به ماه را دنبال می‌کرد.
رابرت لائونیوس، مورخ ارشد پیشین ناسا میگوید: "اگر سفر ما به ماه ساختگی بود، شوروی توانایی و انگیزه این را داشت که چنین چیزی را ثابت کند. آن‌ها هیچوقت حتی یک کلمه هم حرف نزدند و این از نظر من بیانیهای بسیار قدرتمند است."
