علی حیدری - ایران اینترنشنال
دستگاه دیپلماسی جمهوری فرانسه اخیرا برای ایفای نقش واسطه میان ایالات متحده آمریکا و ایران فعالیت چشمگیری داشته است و در این راستا، شاهد تماس تلفنی رییس‌جمهوری فرانسه و ایران نیز بودیم. افزون بر آن، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، پس از تور اسکاندیناوی، به پاریس سفر و با وزیر خارجه فرانسه، ژان ایو لودریان، دیدار کرد.
تنها چند روز پس از این تحرکات دیپلماتیک، رسانه‌های بین‌المللی خبر دادند ظریف به شهر بیاریتز فرانسه رفته است تا در حاشیه اجلاس سران هفت کشور صنعتی موسوم به «گروه هفت»، با همتای فرانسوی‌اش دیدار و گفت‌و‌گو داشته باشد. به نظر می‌رسد این اقدام فرانسه، علی‌رغم ادعای طرف آمریکایی مبنی بر بی‌اطلاعی از حضور و دعوت ظریف، نتایجی به ارمغان آورده است، چرا که در نشست مطبوعاتی ترامپ و ماکرون، رییس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا تاکید کرد که مخالف دیدار با رییس‌جمهوری ایران نیست، اما در ادامه افزود که ایران همچنان حامی اصلی تروریسم است و باید رفتار منطقه‌ای خود را تغییر دهد.
همان گونه که انتظار می‌رفت، سفر ظریف به بیاریتز فرانسه جنجال‌های زیادی در محافل سیاسی داخلی به پا کرد و بحث‌هایی میان جریان‌های سیاسی درگرفت. جریان‌های نزدیک به دولت روحانی از حضور ظریف در فرانسه حمایت کردند و این اقدام را به چالش کشیدن تصمیم آمریکا به تحریم ظریف به شمار آوردند و ادعا کردند چنین حضوری بیشتر نمایانگر انزوای رییس‌جمهوری آمریکا بود و نه بر‌عکس.
روحانی نیز روز دوشنبه ۴ شهریور ۱۳۹۸، در حمایت از سفر وزیر خارجه دولتش اعلام کرد که «اگر بداند ملاقات او با فردی می‌تواند نتیجه‌ای داشته باشد، دریغ نخواهد کرد.»
از سوی دیگر، اصول‌گراها از دیدار ظریف و اظهارات روحانی به‌شدت انتقاد کردند و آن را در ادامه سیاست کوتاه آمدن در برابر آمریکا و غرب ارزیابی و تاکید کردند که نمی‌توان به آمریکا اعتماد کرد و تا زمان رفع تحریم‌های یک‌جانبه ایالات متحده آمریکا، به‌ویژه تحریم‌های نفتی، نباید با آمریکا باب مذاکره را باز کرد. در همین راستا، در ۲۷ اوت ۲۰۱۹ (۵ شهریور ۱۳۹۸)، ۸۳ نماینده مجلس در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی به روحانی درباره مذاکره با ترامپ تذکر دادند. در این تذکر که جواد ابطحی، احمد آزادی‌خواه، احمد امیرآبادی فراهانی همراه ۸۰ نفر دیگر از نمایندگان اصول‌گرای مجلس طرح کردند، آمده است: «چرا مواضعی اتخاذ می‌کنید که مخالف مواضع رهبری انقلاب است؟ چرا به دنبال مذاکره با فردی هستید که خودتان وی را دیوانه خواندید و مقام معظم رهبری هم فرمودند با این دولت آمریکا به‌هیچ‌وجه مذاکره نمی‌کنیم و این سم مهلک است؟»
این وضعیت و جنجال‌های پیرامونش مشابه بحث و جدل‌هایی است که قبل از امضای توافق هسته‌ای بین ایران و گروه ۵+۱ در فضای سیاسی داخلی وجود داشت. همچنین، پیام‌های رد‌و‌بدل‌شده میان روحانی و ترامپ از طریق اظهارنظرهای طرفین و احتمال دیدار آن‌ها در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در هفته‌های آتی، تماس تلفنی روحانی و اوباما در سپتامبر ۲۰۱۳ را تداعی می‌کند، با این تفاوت که دولت باراک اوباما، رییس‌جمهوری پیشین آمریکا، به‌شدت به دنبال ارتباط با ایران و رسیدن به توافق بود، اما تیم دونالد ترامپ، به‌ویژه مایک پمپئو و جان بولتون، مخالف برقراری ارتباط با ایران‌اند و در سایه تحریم‌ها و راهبرد فشار حداکثری، برای رسیدن به توافق با جمهوری اسلامی ایران عجله‌ای ندارند.
البته نباید از یاد برد که میان شخصیت دونالد ترامپ و باراک اوباما و به‌طور کلی خاستگاه سیاست خارجی آن‌ها، به‌ویژه نحوه تعاملشان با مسائل خاورمیانه، تفاوت چشمگیری وجود دارد.
با مقایسه انتقادهای پیشین اصول‌گراها از مذاکرات هسته‌ای با قدرت‌های بزرگ تا امضای برجام، تفاوت چندانی در مواضع فعلی آن‌ها درباره مذاکره با ایالات متحده آمریکا مشاهده نمی‌شود. البته در مرحله برجام، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، با شعار «نرمش قهرمانانه» در توصیف مذاکره با «شیطان بزرگ»، به توافق هسته‌ای با گروه ۵+۱ چراغ سبز نشان داد. بدین ترتیب، اگر شرایط اقتصادی کنونی ایران به دلیل تحریم‌های ایالات متحده آمریکا بسیار سخت‌تر از شرایط سال ۲۰۱۳ شود، طرح شعاری جدید از سوی رهبر جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره مستقیم با آمریکا و رسیدن به توافقی جدید با شیطان بزرگ تعجب‌آور نخواهد بود.
