امر مقدس و تقدسآفرینی چیزی نیست که تنها به مذهب اختصاص داشته باشد. لب لباب دین و دینداری البته «امر قدسی» است اما ایدئولوژیهای غیرمذهبی و حتا ضدمذهبی نیز میتوانند به دین تبدیل شود.
نمونه بارزش کمونیسم است که با اینکه ایدئولوژیای ضد دینی است اما امر مقدس کم ندارد.
در کمونیسم لنینی - استالینی، حزب مقدس است و رهبر حزب در واقع خدایی مقدس و ورای نقد است. آغاز و پایان تاریخ و انسان نیز از منظر کمونیسم شباهت بسیاری با دین دارد.
رمون آرون، فیلسوف و مورخ فرانسوی در کتاب معروفش «افیون روشنفکران» بین مسیحیت و مارکسیسم تشابه بسیار میبیند:
«آنچه فرد مسیحی را به جذب در محیط کارگری و در ایدئولوژی مارکسیسم وسوسه میکند، بیآنکه او خود متوجه آن باشد، بقایا و بازتابهای تجربهی دینی است: پرولترها و کنشگران حزبی مانند نخستین ایمانآورندگان به مسیح در انتظار جهان نو به سر میبردند...
معادشناسی مارکسیستی برای پرولتاریا همان نقشی را قائل میشود که منجی برای بشریت. اصطلاحاتی که مارکس جوان به کار میبرد جای هیچ شک و شبههای دربارهی منشا یهودی_مسیحی اسطوره طبقه باقی نمیگذارد؛ وجود طبقهای برگزیده به خاطر رنج و مصیبتهایی که برای نجات بشریت متحمل گردیده است.» (افیون روشنفکران - ترجمه پیروز ایزدی- نشر فرهنگ جاوید)
نمونههای تاریخی امر قدسی کمونیستی فراوان است.
مائو در مراسم روز ملی چین در ایوان میدان تین آن من میایستاد و مردمان کثیری به چهره بیروح او ابراز محبت میکردند و برایش دست تکان میدادند و در این میان تعداد کمی این افتخار را پیدا میکردند که به او دست بدهند و این تعداد کم تا هفتهها دستهایشان را نمیشُستند و دوستان و آشنایانشان از راههای دور و نزدیک میآمدند تا دستی را که دستان مائو را لمس کرده بفشارند و «به کبریا، که نوعی باور جادویی است، دست یابند.» (رک زندگی خصوصی مائو تسهتونگ، نوشته دکتر لی جیسویی، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، نشر جهان کتاب)
نمونه دیگر:
مائو در جلسهای با کارگران فقیر و قحطیزده از میوههای منگو که ارشاد حسین، وزیر امور خارجه پاکستان برایش هدیه آورده بود بین نمایندگان کارگران تقسیم کرد و آنها به نشانه تبرک و وفاداری، منگوها را با موم میپوشانند و در جایگاهی قرار میدهند که کارگران چون شی مقدس به آن بنگرند.
پس از پوسیدن منگوها نیز آنها را در آب میجوشانند و هر کارگری که افتخار نصیبش میشد جرعهای از آن را به عنوان آب مقدس مینوشد و این امر خشنودی مائو را فراهم میساخت.
حالا نگاهی بیندازیم به عکس این نوشته که تصویری است از قدمگاه آیتالله خامنهای که تقدس یافته است.
دیکتاتورها و ایدئولوژیهای مذهبی و غیرمذهبی هر دو به امر مقدس نیازمندند.