مصطفا عزیزی - ایران وایر

بعضی از دوستان انتقاد می‌کنند که چرا کمتر از فساد می‌گویی و بیش‌تر از سانسور. این حرف درست نیست و من بسیار کم از سانسور گفته‌ام. در همین سریال «راه بی‌پایان» که چند نمونه از سانسورهای دانه درشت- که البته بیشتر خودسانسوری بود تا سانسور- را گفتم، از ده‌ها نمونه سانسور که در هر قسمت پیش می‌آمد، خودداری کردم؛ مثلا در صحنه‌ای از راه بی‌پایان، «غزل» (با بازی «آزاده صمدی») روی پله‌ها می‌چرخید و بالا می‌رفت که حدود چند فریم، کمتر از ۲۴ فریم، مچ پای او پیدا می‌شد. بازبین پخش ایراد گرفته بود که مچ پای او باید حذف شود. «بابک رضاخانی»، تدوین‌گر و «همایون اسعدیان»، کارگردان سریال فریم به فریم محدوده گفته شده را زیر و رو کردند تا بتوانند آن چند فریم را پیدا و به نحوی رفع ‌و رجوع کنند.

به هر حال، بیشتر از سانسور گفتن و کمتر از فساد مالی نوشتن به دلیل این است که در آن سال‌ها بیشتر سانسور بود و کمتر فساد مالی. اما رفته رفته فساد مالی بیشتر شد و سانسور کمتر.

هر چند خط قرمزهایی در سانسور وجود دارد که هرگز برداشته نمی‌شوند و با روح جمهوری اسلامی عجین شده‌اند؛ مانند هر سانسوری که به زنان و حجاب اجباری ربط پیدا کند. در تلویزیون که در حد تار مو است.

👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر

این روزها هم می‌بینید بر سر شباهت‌های صحنه‌هایی از «پایتخت ۶» با چند فیلم دوران شاه که هنوز هم محبوب هستند و مردم خاطره با آن‌ها دارند، چه جنجالی به پا شده است.

اما بین سانسور و فساد مالی و رانت‌خواری ارتباط هم هست؛ یعنی سانسور را برای رقبا سفت می‌گیرند و برای خودی‌ها شل و از این راه کاسبی می‌کنند. در آن زمان، بحث آگهی‌های بازرگانی داغ بود و هیاتی در بازرگانی صداوسیما بود که مجوز پخش صادر می‌کرد.

برخی از اعضای این هیات، سهام‌دار و صاحب شرکت‌های خصوصی تبلیغاتی بودند. برای همین وقتی شرکتی مانند «کلک خیال» آگهی را برای تایید می‌برد، به بهانه‌های گاه عجیب و غریب رد می‌کردند و بعد با صاحب شرکت تماس می‌گرفتند که اگر می‌خواهید آگهی شما پخش شود، از طریق شرکت ما اقدام کنید! این‌چنین سانسورهایی به‌وجود می‌آمد که مضحک بود.

چند مورد از موارد بی‌شماری که شرکت ما (کلک خیال) ساخت و رد شدند یا پس از مدت کوتاهی پس از پخش، جلوی پخش آن‌ها گرفته شد را نقل می‌کنم؛ یکی مربوط به آموزشگاهی بود که فرمول‌های ریاضی به خط لاتین به طور در هم برهم نوشته بودیم؛ فرمول‌های مثلثاتی معروف. از جمله یکی از معروف‌ترین‌ها آن‌ها، «سینوس آلفا» به توان دو به علاوه «کسینوس آلفا» به توان دو مساوی یک بود.

آن‌ها در برگه‌ بازبینی نوشته بودند «cos» حذف شود. به مدیر آموزشگاه زنگ زدم و گفتم ببخشید، ایراد را نمی‌توانم پشت تلفن بخوانم، براتون فکس می‌کنم!

مورد دیگر به حراج سالانه «هاکوپیان» ربط داشت. چون در مقطعی از سال، اجناس خود را با ۲۰ درصد تخفیف می‌فروخت، ما تیزر کوتاهی از شروع یکی از کمپانی‌های معروف هالیوودی را برایشان بازسازی کردیم و ۲۰ درصد را دقیقا مانند آرم آن کمپانی گذاشتیم.

چرخش دوربین، نور پردازی و موزیک، همه هم همان بود. ابهتی داشت با همان موسیقی ولی با صدای آقای «باقی» که حراج سالانه هاکوپیان را اعلام می‌کرد. تیزر مدتی پخش شد اما گفتند به دلیل نقض «کپی رایت»، نمی‌توانید از آن استفاده کنید و جلوی پخش را گرفتند. در حالی که آرم خود «شبکه سه»، کپی‌برداری از یک شرکت هالیوودی بود.