در میان کارگردانان نیز آثار چهره‌ای، چون عبدالرضا کاهانی، چون «آن‌جا»، «بیست»، «هیچ»، «اسب حیوان نجیبی است»، «بی‌خود و بی‌جهت» و «استراحت مطلق» عملاً پخش نمی‌شود، هرچند این کارگردان مواضعی شبیه جعفر پناهی نداشته، سرنوشت آثارش مشابه آثار اوست. از قضا خود جعفر پناهی فیلم «بادکنک سفید» را بر اساس فیلمنامه‌ای از عباس کیارستمی، کارگردانی کرده و در کارنامه دارد که متعلق به گروه کودک شبکه دوم سیما و در گذشته بار‌ها از تلویزیون ایران پخش می‌شد و در سال‌های اخیر با تغییر وضعیت پناهی، پخش نمی‌شود.

ظاهراً قصه به این شکل است که با عدم پخش این آثار به این چهره‌ها بیش از این میدان داده نشده و مانع از شهرت بیشترشان می‌شود و به نوعی تنبیهی در نظر گرفته می‌شود که دیگران را از عبور از خطوط قرمز رسمی وامی‌دارد، اما در عمل فضای فرهنگی کشور از آثاری محروم شده که شاید مشابهش نیز تولید نشود. به عنوان نمونه «میم مثل مادر» ساخته رسول ملاقلی پور به عنوان فیلمی تاثیرگذار درباره مقام مادر و روایت یک مادر دلسوز سال‌های پیاپی همزمان با روز مادر پخش می‌شد، اما با توجه به نقش محوری گلشیفته فراهانی در فیلم، دیگر پخش نشد و بدین ترتیب یکی از فیلم‌های مناسبتی پرطرفدار از لیست آثار قابل پخش خارج شد!

آیا برنده اصلی این رویه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیما محسوب می‌شوند و بازنده اصلی کارگردان‌ها و بازیگرانی هستند که تصویرشان با چنین ترتیباتی دیده نمی‌شود؟ چنین به نظر نمی‌رسد. فرض را بر این بگذاریم که ده‌ها بازیگر و کارگردان در یک مقطع زمانی کوتاه از خطوط قرمز عبور کنند. آیا به یک باره قرار است صد‌ها فیلم و سریال را غیرقابل پخش اعلام کرد و عملاً تولیدات را نادیده گرفت؟ با وجود آنکه شمار اشخاصی که چنین سرنوشتی داشته‌اند و به کل آثارشان کنار گذاشته شده، پرتعداد نیست، اما یک ارزیابی کوتاه نشان می‌دهد تعداد آثاری که به واسطه این چهره‌ها غیرقابل پخش شده، سه رقمی است!

مساله دیگر جنبه اخلاقی چنین رویکردی است؟ آیا منصفانه است به واسطه اینکه یک بازیگر تصمیم گرفته از خطوط رسمی کشور عبور کند، شماری از فیلم‌های سینمایی کنار گذاشته شوند و بدین ترتیب ثمره تلاش تمامی عوامل آن‌ها از جمله تهیه کننده، کارگردان، نویسنده، مجموعه بازیگران، فیلمبردار، صدابردار، طراح صحنه، آهنگساز و مجموعه بزرگی که در خلق این آثار نقش داشته‌اند، نادیده گرفته شود؟ آیا قابل پذیرش است که هزینه یک اقدام فردی، یک مجازات بی‌رحمانه دسته جمعی باشد و حتی اگر قرار بر تاوانی باشد، جمع تاوان فردی را متحمل شوند؟

منطق، اخلاق و مصلحت حکم می‌کند آثاری که اشخاصی در آن دخیل بوده، به خصوص در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی که اثر به لحاظ خلق به صورت مطلق متعلق به یک عنصر خاص نیست و مجموعه عناصر خلاقه در کنار هم به خلق اثر می‌پردازند، از سرنوشت یک به یک این اشخاص مبرا شوند و هر رفتار شخصی خارج از خطوط قرمز، حاصل کار گروه بزرگی را به محاق نبرد. «زیرخاکی» می‌تواند نخستین گام در چنین تجدیدنظری باشد.