بحران خاورمیانە بیشتر در بستر کشورهای عربی ودر حوزە جغرافیایی انان جریان دارد. مشکل ممالک عربی از یک جهت تحجرات دینی، داشتن رهبران بی لیاقت و از جهت دیگر انحصارطلبی، نگاە مغرضانە ایران و ترکیە و چشمداشت بە ثروت ملی انان است. انچە میتوان از نفوذ ایران وترکیە ترسیم کرد این است کە ان دوکشور کشورهای عربی را صلیب گونە میخکوب بە عبارتی دیگر ترکیە بطور عمودی و ایران بطور افقی خنجر را در گلوی انان فرو بردەاند.
از بدو تاسیس رژیم اسلامی در ایران برخی کشورهای عربی بویژە کشورهای حوزە خلیج هموارە مورد تهدید ایران بودە اند. در دو دهە گذشتە دغدغە انان حول پیداکردن جایگزین برای تنگە هرمز بودەاست تا بتوانند منابع انرژی خود را انتقال دهند و تهدیدهای ایران را خنثی نمایند. جنگ سوریە و عراق در واقع جنگ انرژی و انتقال انرژی است و گرچە هنوز بر این مخمصە فایق نیامدە در مدیترانە با مشکل بزرگتری بنام ترکیە روبرو گشتەاند. ترکیە خارج از اینکە بخشی از خاک کشورهای ( سوریە، عراق و لیبی ) را اشغال کردە و در برخی کشورها چون قطر حکمرانی میکنند در عمق دریای مدیترانە نیز قدرتنمایی و امنیت جهان را تهدید میکند کە تنش افرینیهای ترکیە احتمال جنگ میان ان کشور با مصر و یونان را شدت بخشیدەاست.
در یک دهە گذشثە و با اغاز بهار عربی، بسیاری از کشورهای عربی در حال پوست اندازی و میتوان گفت تغییرات در کشورهای سوریە و یمن بە بدترین شکل اما در سودان و الجزایر بە بهترین شکل و با کمترین هزینە بوقوع پیوست.
تغییرات مثبت سودان و الجزایر نتیجە خوداگاهی سران عرب و اینکە اجازە ندادند کشورهایی چون ترکیە و ایران انقلاب مردمی انانرا بە انحراف و مصادرە کنند.
مصربعنوان مهد تمدن جامعە عربی و کانون تصمیم گیری کشورهای عربی از بدو سقوط رژیم حسنی مبارک جایگاە خود را از دست دادە بود و سعودی عربیا نقش مدیریت جامعە عربی را بعهدە داشتەاست. تصیم اخیر پارلمان ان کشور برای کوتاە کردن دست ترکیە در لیبی عظمت و جایگاە ان کشور را نشان داد و غرور ملی عربها را نشان داد. بدون تردید دخالت احتمالی نظامی مصر در لیبی اغاز بیداری کشورهای عربی برای رهایی از گستاخیهای ایران و ترکیە میباشد.
سعودی عربیا کە نقش مهمی در جهان عرب ایفا میکند با روی کار امدن محمد بن سلمان چهرە کشور خود را دگرگون ساختە است و این مهم نگرانی سران ایران و ترکیە را کە سالهاست با ابزار دین حکومت میکنند بدنبال داشتە است. دولت بن سلمان با ایجاد رفرمهای اجتماعی و فرهنگی نە تنها کشور خود بلکە چهرە جامعە عرب را نوسازی میکند. یکی از پروژەهای عظیم بن سلمان پروژە نئوم سیتی است کە تا سال ٢٠٣٠ بە پایان میرسد. نئوم سیتی شهری توریستی بر روی دریای احمر و در مساحتی ١٦ برابر بزرگتر از کالیفرنیای امریکا با بودجەای ٥٠٠ میلیارد دلاری است. انچە مشخص است پروژە یادشدە بسیار لوکس و کمپانیهای اروپایی سازندە ان هستند. رژیم ایران شدیدا نگران رفرمهای بن سلمان بویژە نئوم سیتی است کە با فرهنگ رژیم اسلام متحجر کاملا در تضاد است. رژیم ترکیە نیز بجهت اقتصادی و اینکە با بهرەبرداری نئوم سیتی صنعت توریسم ان کشور رو بە افول نهد شدیدا نگران است بویژە اینکە هیچ شرکت تورکی نیز در ساختن ان نقش ندارند. از این جهت هر دو رژیم ایران و ترکیە مقابل سیاستهای سعودی عربیا ایستادە و در سطح وسیع سیاەنمایی میکنند.
بطور خلاصە، هرچند دیرهنگام اما انچە از نشستهای سران و تحولات درونی کشورهای عربی دیدە میشود میتوان گفت کشورهای عربی بعداز یک دورە نقاهت و پشت سر گذاشتن بحران درصد نقش افرینی هستند. سرنوشت لیبی و بیرون اوردن ان از دست رژیم اخوانی وابستە بە ترکیە اغاز پیروزی و بیرون اوردن خنجرهای عمودی و افقی ترکیە و ایران در گلویشان هست.
