دو. بخش دوم و مهم دیگر ماجرا که به‌پایه‌هایِ باور پی‌روان ملایان آسیب‌هایی جبران‌ناپذیر وارد آورده است، بی‌رنگ‌شدن و بی‌پایه‌شدن "حلال و حرام‌ها" است. اینک در برابر چشم مردم، دروغ گویی، مال مردم خوری، دزدی، رشوه‌خواری (هم زیرِمیزی و هم رویِ‌میزی و آشکار، به‌دست و به‌زبان و به‌هزار نیرنگ)، تجاوز، آدمکشی در راهِ قدرت‌ومال، کلاه‌برداری، دلالی، قاچاق و مال‌اندوزی از راهِ، بنا به‌گفته خودِ ملاباشی‌ها "غیرحلال" دیگر پوشیدنی نیست و چهره پنهان، زشت و آلوده این‌ریا‌کاران دین‌فروش را چنان نمایان ساخته است که زدودن این بارِ سنگینِ آلودگی از چهره آنان، باز به‌گفته خود ملایان، "باآبِ زمزم" نیز پاک شدنی نیست!
آن‌چه برایِ دیگران همیشه حرام بوده است در این ۴۲ سال برای آخوند‌ها حلال شده است. اکنون برایِ مردمِ باورمند به این‌مفت‌خوارانِ دزد و ریا‌کار باید به‌خوبی روشن شده باشد که این زالوها پیش از این آب نیافته بودند تا نشان دهند در "دریایِ ممنوعه و حرام" چه شناگرانِ ماهری هستند و یک‌شبه چگونه می‌توانند از کوخ نشینی و روزه‌خوانی (روضه خوانی)، با حلال کردن همه حرام‌ها برایِ خود، به کاخ نشینی در پاستور، لواسان و... برسند؛ اتوموبیل ضد گلوله با راننده و نگهبان سوار شوند و فخر بفروشند و حتا تعریف"مستضعف"را هم دیگر کنند و بگویند: مستضعف به معنای بی‌چیز و نادار نیست و بد معنا شده و معنایش این نیست. معنایش ما روحانیان، نمایندگانِ خدا برزمین هستیم! این درون‌مایه بازگفتی است از سخنان گُهر‌بار رهبرِ خود‌خوانده فاسد.
دیگِ درهم جوش حلال و حرام
درحلال و حرام، قرآن را پایه قرار می‌دهند. این نکته در قرآن از آن میان در سوره‌های زیر آمده است:
سوره‌۵، آیه‌هایِ ۴، ۸۷ و ۹۰؛
سوره ۶، آیه ۱۴۵؛
سوره ۱۶، آیه هایِ ۱۱۴، ۱۱۵ و ۱۱۶،
همه این آیه‌ها را می‌توان تنها در چند جمله بسیار ابتدایی بیان کرد ولی آخوند‌ها تا توانسته‌اند برآن افزوده و آن‌را به همه گوشه‌هایِ زندگیِ شخصیِ مردم حتا گونه کتابی که باید بخوانند تا"فروشِ اسلحه جنگی به دشمنان دین" گسترش داده‌اند! این حلال و حرام‌ها هیچ پایه علمی نداشته و ندارد. برای نمونه خوردن "ملخ" حلال است ولی گوشت خوک، که مصرف زیادی در بقیه جهان به‌ویژه کشورهای پیش‌رفته اروپا دارد، حرام است؟ می‌خواهید چرایی‌اش را بدانید، سخنان آخوند "حجت‌الاسلام محمد هدایتی دبیرکل جمعیت روحانیون سنتی ایران معاصر" در گفت‌وگو یا رویارویی (مناظره) با مجید محمدی جامعه‌شناس در رادیود فردا (۱۵ مهر ۱۳۹۵، مجری فهمیه خضر حیدری) را بخوانیم:
"درباره گوشت خوک هم نگاه علمی شده که یک نوع کرم مخصوصی در گوشت خوک هست که تحت هیچ شرایطی از بین نمی‌رود حتی در درجه حرارت بسیار بالا. اضافه بر اینکه روانشناسان به این نتیجه رسیدند که حالاتی که یک حیوان دارد در تمام بافت‌های گوشت او وجود دارد و تحت هیچ شرایطی از بین نمی‌رود. حیوانی مثل خوک شرایطی دارد که آن حالاتش از جمله شهوت‌رانی‌اش همیشه در گوشت خوک باقی می‌ماند. البته شاید ولی دلیل بر این نیست که صرفاً تحقیق کنیم اگر مسئله دروغ بود پس عمل نمی‌کنیم. لذا ما به مسائل و احکام نگاه تعبدی داریم. "
نخست بگویم که معنای "نگاه تعبدی" یعنی چون مسلمان هستیم بی چون‌و‌چرا آن‌چه در قرآن (مسائل و احکام) آمده است را باید بپذیریم، راست باشد یا دروغ، خردمندانه باشد یا ناخردمندانه، هم‌این است که هست!
دیگر این‌که روشن نیست این کشورهایِ پیش‌رفته که با میلِ‌زیاد گوشت خوک را می‌خورند و همین حجت‌الاسلام از دست‌آوردهای علمی و فنی‌اشان با آغوش باز استفاده می‌کند و اگر این دستآورد‌ها نبود روشن نبود امروز به‌چه روشی زندگی می‌کرد، چگونه تا امروز نتوانسته‌اند به ‌این "کرمِ مخصوص" در گوشتِ خوک پی‌ببرند؟ و جالب‌تر از همه "حالت شهوت‌رانی در گوشت خوک" است که بنابراین به انسان نیز" این‌حالت" ورود کرده و مسلمان را شهوتی می‌کند! اکنون خوانندگان داوری کنند: آیا در کشورهایِ مسلمان که گوشت خوک نمی‌خورند شهوت‌رانی ناچیز‌تر است؟ آیا در این کشورها، به سببِ همین برخوردهای بی‌خردانه و دروغین ملایان، در این‌باره مسلمانان تشنه‌تر نیستند و از کمبودهای جنسی، بسیار رنج نمی‌برند و اگر مجال بیابند در این‌زمینه یک سروگردن از "گوشتِ خوک‌خوران بالاترنیستند!؟ عکس‌ها و هم‌چنین فیلمِ سکسی آیت‌الله‌ها: شجونی، فلسفی و حجازی با‌زنی که ساواک به سراغ‌شان می‌فرستد، همه منتشر شده و در اینترنت موجود است. مقام امنیتی پرویز ثابتی در کتاب"در دامگه حادثه" که گفت‌و‌گویی درازدامان است، ماجرایِ آن را به‌گستردگی (مفصل) بیان کرده است که میزان شهوت‌رانی آقایان را خوب نشان می‌دهد. ثابتی حتا نخواسته همه صحنه‌ها را آن‌چنان که بوده بازگو کند و تنها اشاره کرده است که آن زن، این آیت‌الله‌ها را به‌چه رفتارهایِ کودکانه و شرم‌آوری وادار کرده و با عمامه این‌‌آقایان چه‌کارها می‌کرده است! البته نمونه‌هایِ تکان‌دهنده و باورنکردنی را باید بسیار دورتر از پیدایش این‌آخوند‌ها و از همآن آغازِ اسلام پی‌گرفت!
همین حضرت حجت‌الاسلام هدایتی، هرجا در می‌ماند و پاسخِ خردمندانه ندارد، به هم‌آن "عبودیت" و فرمان‌برداری بی‌چون‌وچرا از قرآن پناه می‌برد. یک نمونه دیگر:
آن زمان که از او پرسیده می‌شود که پس چگونه خمینی شطرنج را که حرام بود، حلال کرد او حتا ۹۰ درسد دیدگاه‌هایِ خمینی را رد می‌کند، پاسخ‌اش را بخوانیم:
"هدایتی: ببینید کلیت احکام قابل تغییر نیست. پیامبر که آورنده دین اسلام است می‌گویند «حلال محمد حلال الی یوم القیامه و حرامه حرام الی یوم القیامه» حلالی که پیامبر آورده، قرآن آورده تا آخر قیامت حلال است و حرامش این‌چنین است. منتها در مصداق، آنجایی که اختلاف پیدا می‌کنند؛ البته آقای خمینی که ما یک بحث اساسی و بنیانی در مورد ایشان داریم. ایشان فقط قمار، یعنی شطرنج را حلال نکرد. ایشان هم یک قرایت جدیدی از دین در آورد که اکثرش (بالای ۹۰ درصد) ‌ من درآوردی بود و تعارض دارد با همه افکار فقهای هزارساله تاریخ شیعه.
ما مبنای‌مان قران است... "
خوانندگان می‌توانند همه این گفتوگو را در لینک زیر هم بشنوند و هم بخوانند:

‌https://www.radiofarda.com/a/f7-taboo-e5-islam-and-life-style/28036315.html

نگارنده در پایان به همین نکته بسنده می‌کند که در درازایِ قرن‌ها کاسبانِ‌دین هر یک چیزی براین حرام‌وحلال‌ها افزوده و زندگی مردمانِ مسلمان را در چنگالِ‌خود گرفته‌ تا ازهمه سو آنان را زیرِ فرمان خود داشته و با ایجاد ترس، حرام‌وحلال، نجس و پاک و... هرگونه که می‌خواهند، کلاه‌برداری کنند. سگ را نجس می‌دانند ولی نه سگ‌شکاری را، چرا؟ هرگز نمی‌توانید پاسخ خردمندانه‌ای از سویِ ملایان بیابید مگر داده‌هایی بی‌پایه و ساختگی! بر چه مبنایِ علمی جنس سگِ‌شکاری پاک‌تر است؟ گونه‌هایِ دیگر سگ که در کشورهای گوناگون خدمت‌هایِ ارزنده‌ای به انسان کرده و می‌کنند مانند پاسداری از گله‌ها، یاری رسانی به‌ پلیس در پی‌گردِ بزه‌کاران و قاچاق‌چیان، شناسایی زیر آوارماندگان در زلزله‌ها، یاری‌رسانی بی‌مانند به‌نابینایان و سرانجام سگ‌هایِ خانگی که هم‌دست‌کم یاور بسیاری از انسان‌هایِ تنها هستند و یا درخانه‌ها و دیگر مکان‌ها برایِ نگهبانی از آنان سود برده می‌شود و جزو وفادارترین حیوان‌ها نسبت به انسان هستند، به چه‌انگیزه‌ای باید نجس باشند؟
در پیوند به‌ این‌نوشته خوانندگان می‌توانند متن آیه‌هایی که پیش‌تر از آن نام برده شد (به عربی و فارسی) از ویکی‌پدیایِ فارسی و همه درآمدهای حرام بنا بر "تارنمای حوزه" (بدونِ دگرگونی در نوشتار آن) که امروز در حکومت اسلامی به میان آورده شده است را بخوانند. دقت کنید که بر پایه همین درآمدهای حرام، از بالا تا پایینِ مقام‌هایِ حکومت اسلامی را باید "حرام‌خوار و فاسد" نامید. بنا به گفته زنده‌یاد کسروی: "بخوانید و داوری کنید! "
***
غذاهای حلال و حرام از دید مسلمانان
بر گرفته از ویکی‌پدیایِ فارسی
fa.wikipedia.org/wiki
سوره ۶، آیه ۱۴۵ (قُلْ لَا أَجِدُ فِی مَا أُوحِیَ إِلَیَّ مُحَرَّمًا عَلَىٰ طَاعِمٍ یَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ یَکُونَ مَیْتَةً أَوْ دَمًا مَسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنْزِیرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ ۚ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ رَبَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ﴾
بگو در آنچه به من وحی شده‌است بر خورنده‌ای که آن را می‌خورد هیچ حرامی نمی‌یابم مگر آنکه مردار یا خون ریخته یا گوشت‌خوک باشد که این‌ها همه پلیدند یا [قربانیی که] از روی نافرمانی [به هنگام ذبح] نام غیر خدا بر آن برده شده باشد پس کسی که بدون سرکشی و زیاده‌خواهی [به خوردن آنها] ناچار گردد قطعاً پروردگار تو آمرزنده مهربان است.
سوره ۱۶ آیه ۱۱۴﴿فَکُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَیِّبًا وَاشْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ﴾
پس از آنچه خدا شما را روزی کرده‌است‌حلال [و] پاکیزه بخورید و نعمت‌خدا را اگر تنها او را می‌پرستید شکر گزارید.
سوره ۱۶ آیه۱۱۵ (إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ ۖ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ﴾
جز این نیست که [خدا] مردار و خون و گوشت‌خوک و آنچه را که نام غیر خدا بر آن برده شده حرام گردانیده است [با این همه] هر کس که [به خوردن آنها] ناگزیر شود و سرکش و زیاده‌خواه نباشد قطعاً خدا آمرزنده مهربان است.
سوره ۱۶آیه ۱۱۶﴿وَلَا تَقُولُوا لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُکُمُ الْکَذِبَ هَٰذَا حَلَالٌ وَهَٰذَا حَرَامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ ۚ إِنَّ الَّذِینَ یَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْکَذِبَ لَا یُفْلِحُون)
و برای آنچه زبان شما به دروغ می‌پردازد َمگویید این حلال است و آن حرام تا بر خدا دروغ بندید زیرا کسانی که بر خدا دروغ می‌بندند رستگار نمی‌شوند.
سوره۵ آیه ۴ (یسْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ ۖ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ ۙ وَمَا عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ اللَّهُ ۖ فَکُلُوا مِمَّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ وَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهِ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسَابِ﴾
از تو می‌پرسند چه چیزی برای آنان حلال شده‌است بگو چیزهای پاکیزه برای شما حلال گردیده و [نیز صید] حیوانات شکارگر که شما به عنوان مربیان سگهای شکاری از آنچه خدایتان آموخته به آن‌ها تعلیم داده‌اید [برای شما حلال شده‌است] پس از آنچه آن‌ها برای شما گرفته و نگاه داشته‌اند بخورید و نام خدا را بر آن ببرید و پروای خدا بدارید که خدا زودشمار است.
سوره۵ آیه ۸۷ ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُحَرِّمُوا طَیِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَکُمْ وَلَا تَعْتَدُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ﴾
‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید چیزهای پاکیزه‌ای را که خدا برای [استفاده] شما حلال کرده حرام مشمارید و از حد مگذرید که خدا از حدگذرندگان را دوست نمی‌دارد.
سوره ۵ آیه۹۰ َ (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ﴾
‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید شراب و قمار و بتها و تیرهای قرعه پلیدند [و] از عمل شیطانند پس ازآن‌ها دوری گزینید باشد که رستگار شوید.

درآمد‌های حرام
بر گرفته از تارنمای حوزه، پایگاه اطلاع رسانی حوزه
کسب درآمد از راه ارائه برخی خدمات و داد و ستد بعضی کالاها، ممنوع و حرام است و در اصطلاح فقهی به این منابع درآمد، مکاسب محرمه گفته می‌شود. برخی از آنها عبارتند از:
۱ ـ خرید و فروش چیزهایی که عین نجسند؛ همچون شراب، خوک و سگ (غیر شکاری) مگر خون و مانند آن که داد و ستدش منافع عقلایی دارد.
۲ ـ خرید و فروش ابزاری که فقط در راه حرام کاربرد دارد مانند آلات قمار. [شطرنج چه می‌شود و یا دیگر مسابقه‌ها که امروز همه پولی یشده است. حتا ورزش هم گونه‌ای قمار برد وباخت شده است. ببری جایزه ر یافت می‌کنی. ]
۳ ـ کسب درآمد از راه هایی چون؛ غنا و آوازه خوانی‌های متناسب با مجالس لهو و لعب، جادوگری، ساختن مجسمه موجودات جاندار و تألیف، چاپ و انتشار کتاب‌های گمراه کننده.
۴ ـ فروش اسلحه جنگی به دشمنان دین.
۵ ـ فروش یا اجاره دادن اجناسی برای استفاده در راه حرام؛ مانند فروش انگور برای تهیه شراب.
۶ ـ گرفتن اجرت برای انجام کاری که بر انسان واجب عینی یا کفایی است. گفتنی است گاهی اوقات در راستای کسب حلال، انسان بدون توجه گرفتار حرام می‌شود. مانند دریافت هدیه که در برخی مواقع رشوه است و مانند برخی سر مایه گذاریها که در واقع رباست، به جهت اهمیت، به توضیح این دو مورد پرداخته می‌شود.
پیامدهای درآمد حرام (همآن منبع)
پیامدهای ناهنجار درآمدهای حرام در دو جنبه فردی و اجتماعی مطرح می‌شوند:
الف- فردی
۱ ـ سیاهی دل: خوراک پلید وحرام دل را سیاه می‌کند و دراثر آن، امید خیر درانسان از بین می‌رود، به صورتی که پند و اندرز دراواثرنمی کند و سخت ترین حادثه‌های دردناک، او را متأثّر نمی‌کند. چنانکه امام حسین (به لشکریان ابن سعد فرمود: فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُکُمْ مِنَ الْحَرامِ وَطُبِعَ عَلی قُلُوبِکُمْ... شکمهایتان از حرام پر شده و بردلهایتان مُهر خورده است (ودیگر حق را نمی‌پذیرید).
۲ ـ لاابالیگری و عیّاشی: درآمدهای حرام باعث عیّاشی می‌شود برای اینکه هرکه از راههای نامشروع مالی به دست می‌آورد، مقیّد به اصول انسانی هم نیست. امام صادق (دراین باره می‌فرماید: مَنْ جَمَعَ مالًا مِنْ مهاوِشَ اذْهبَهُ اللَّهُ فی نَهابِرَ. هر کس مالی رااز راههای نامشروع به دست آورد، خداوند آن را درراههای نامشروع نابود می‌کند.
۳ ـ پلیدی نسل: اثر نامطلوب دیگر در آمد نامشروع، درنسل حرامخوار ظاهر می‌گردد. امام صادق (دراین باره می‌فرماید: کَسْبُ الْحَرامِ یَبینُ فی الذُّریَّةِ. (اثر) درآمد حرام در نسل (آدمی) آشکار می‌شود.
۴ ـ بی برکت شدن مال: کسب حلال از برکت خاصّی برخوردار است بر خلاف کسب حرام که موجب بی برکتی زندگی و مال و ثروت انسان می‌گردد؛ حضرت علی (خطاب به «داوود» یکی از یارانش می‌فرماید: یا داوُدُ! انَّ الْحَرامَ لا یَنْمی وَ اِنْ نَمَی لَمْ یبارَکْ فیهِ.‌ای داوود! مال حرام رشد نمی‌کند و اگر رشدی هم داشته باشد برکتی در آن نخواهد بود.
۵ ـ بی اثر بودن عبادت: عبادت چون نماز و روزه هنگامی بطور عمیق تأثیرمی بخشد که با مقدّمات و غذای حلال باشد و گرنه در جان و دل آدمی نفوذ نمی‌کند؛ حضرت پیامبر (می‌فرماید: الْعِبادَةُ مَعَ اکْلِ الْحَرامِ کَالْبِناءِ عَلَی الرَّمْلِ. عبادت همراه با تصرّف و تغذیه حرام همچون بنیان ساختمان بر شنهای روان است.
۶ ـ عذاب اخروی: قرآن مجید حرامخواری را از صفات یهود شمرده، و به حرامخواران وعده دوزخ داده و فرموده است:
إِنَّ الَّذینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظلْماً إِنما یَأْکُلُونَ فی بُطُونِهِمْ ناراً وَسَیَصْلَوْنَ سَعیراً (نساء: ۱۰) آنان که اموال یتیمان را به ستم می‌خورند در حقیقت در شکم خود آتش فرو می‌برند و بزودی درآتش فروزان خواهند افتاد.
انسانی که در جمع کردن ثروت توجهی به حلال و حرام نکرده وبا رشوه خواری، ثروت اندوخته وروزی خویش رابه دست آورده است دراین دنیا در دوزخی از آه یتیمان و درماندگان زندگی می‌کند که درآخرت نیز به جهنّمی پاینده تبدیل شده دمار از روزگارش درخواهد آورد.
ب- اجتماعی
کسب مال حرام اصول اخلاق اجتماعی را از هم می‌پاشد. به طوری که حرامخوار برای به دست آوردن خرج زندگی، تن به هر ذلّتی می‌دهد. نیت افراد تغییر می‌کند و هر کس به فکر این می‌افتد که چگونه جیب دیگران راخالی کند. روح برادری و نوع دوستی از جامعه رخت بر می‌بندد و در نتیجه، اخلاق اجتماعی درجامعه به خطر می‌افتد، چه اینکه تغییر سرنوشت اجتماع در گرو تغییراخلاق و رفتار مردم است. بنابراین، درآمدهای حرام یکی از عواملی است که بررفتار واخلاق اجتماعی اثر نامطلوب دارد که به بعضی ازآنهااشاره می‌کنیم:
۱ـ سلب امنیت اجتماعی: درآمدهای حرام در جامعه، منشاء ایجاد کینه ودشمنی می‌شود و صلح و صفا را از بین می‌برد. اسلام نمی‌خواهد امنیت جامعه از بین برود، از این رو، راههایی را که امنیت اجتماعی را به خطر می‌اندازند، ممنوع کرده است. با توجه به اینکه خانواده یک واحد کوچکتر از اجتماع محسوب می‌شود، خرابی آن به اجتماع سرایت می‌کند. از این رو، وقتی فضایل اخلاقی درخانواده‌ها از بین رفت نباید از فساد جامعه و تخریب امنیت آن ایمن بود.
۲ ـ رکود اقتصادی و رواج بی بندوباری: وقتی درجامعه کسب‌های حرام وجود داشته باشد، مردم دست از فعالیت و کار مفید برمی دارند، و این بیکاری باعث رواج گناه و بی بند وباری درجامعه می‌شود. بنابراین، امام صادق در علت تحریم ربا می‌فرماید: اگر ربا حلال بود مردم تجارت را رها می‌کردند.
۳ ـ از بین رفتن فضایل: در فلسفه تحریم ربا، تعبیرات مختلف است. یکی ازآنها این است که امام باقر فرمود: إِنَّما حَرَّمَ اللَّهُ عزَّ وَجلَّ الرِّبا لِئَلَّا یذْهَبَ الْمعْرُوفُ. خداوند عز وجل ربا را حرام کرده تا کارهای معروف «نیک» از بین نرود. همه فضایل اخلاقی معروف شمرده می‌شود، ولی دو فضیلت اخلاقی است که این حدیث بیشتر به آن عنایت دارد، وآن مواسات و بشر دوستی است که قرض الحسنه، این دو فضیلت را تقویت می‌کند ولی رباخواری به آن دو، ضربه می‌زند. قرض الحسنه موجب محبت، حسن تفاهم، نشر عطوفت و الفت بین قلب هاست و روح اتحاد، برادری و تعاون را در جامعه تقویت می‌کند، اما ربا موجب کینه، دشمنی، اختلاف و سنگدلی است. و روح برادری واتحاد را از بین می‌برد.