رژیم هایی که از دل حرکت های مردمی برمی خیزند در ابتدای عمر خویش از چنان درجه ای از مشروعیت اجتماعی بهره مند هستند که وارد یک فضای غلیظ خیال پردازی می شوند. در این حالت، عقلانیت و واقع گرایی به حاشیه رانده شده و شعف و احساسات اوج می گیرند. این جو احساسی سبب ارائه ی طرح های رویاپردازانه می شود که در مورد انقلاب ایران توسط خمینی و در فضای پر شور بهشت زهرا در بدو ورود خود چنین فرموله شد:

«ما علاوه بر اینکه زندگی مادی شما را می‌خواهیم مرفه بشود، زندگی معنوی شما را هم می‌خواهیم مرفه باشد. شما به معنویات احتیاج دارید... دلخوش نباشید که مسکن فقط می‌سازیم، آب و برق را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند، اتوبوس را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند، دلخوش به این مقدار نباشید. معنویات شما را، روحیات شما را عظمت می‌دهیم؛ شما را به مقام انسانیت می‌رسانیم. اینها شما را منحط کردند؛ اینقدر دنیا را پیش شما جلوه دادند که خیال کردید همه چیز این است. ما، هم دنیا را آباد می‌کنیم و هم آخرت را.» (صحیفه ی نور: جلد 6- صفحه 273 )

پژوهشگر و نویسنده ی بریتانیایی کریستوفر بوکر (Christopher Booker) در یک تقسیم بندی بدیع مراحل عمر این گونه پروژه های رویاپردازانه (wishful thinking) را به چهارگام تقسیم می کند: 1) مرحله ی رویاسازی 2) مرحله ی سرخوردگی 3) مرحله ی فاجعه آفرینی 4) مرحله ی پرتاب به درون واقعیت. (اینجا)

با به کار بستن این الگو در مورد رژیم برخاسته از انقلاب سال 57 می توان چنین گفت:

1) مرحله ی رویاپردازی: از 1357 تا 1380 پایان دوره ی اول شارلاتانیسم خاتمی و اصلاح طلبان (شامل حکومت عدل علی، فتح قدس از طریق کربلا، عصر طلایی امام، دوران سردار سازندگی، اصلاحات و ساختن جامعه ی مدنی و دیالوگ تمدن ها).

2) مرحله ی سرخوردگی: از سال 1380 خورشیدی تا 1388 پایان دوره ی نخست ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد ( اذعان به کارگزار بودن توسط خاتمی و روی آوردن به نوابغ سپاه برای راه حل یابی ضربتی-پادگانی تمامی مشکلات کشور با هدف استقرار «مدیریت جهان» توسط احمدی نژاد)

3) مرحله ی فاجعه آفرینی: از سال 1388 خورشیدی تا شهریور 1401 (محو ساختارهای مدیریتی، تخریب زیرساخت ها و زیست بوم ایران، تخلیه جامعه از هوش جمعی نهادینه و روی آوردن به آماده سازی ظهور امام زمان از جمله احداث جاده ی آسفالت از جمکران تا تهران برای تسهیل عبور لشگر او توسط قرارگاه خاتم الانبیاء و شرکت های پیمانی آن، حمل کلید برای حل مشکلات و در نهایت سپردن ریاست جمهوری به یک جنایتکار تحت تعقیب حقوق بین الملل)

4) مرحله پرتاب به درون واقعیت: نخست با پس گردنی های دی 96 و آبان 98 و به طور مشخص از آغاز جنبش کنونی (قیام مهسا) در شهریور 1401 تا به حال که در جریان است.

برای جزییات این تقسیم بندی البته می توان تاریخ ها و وقایع درون هر یک از چهار مرحله را به صورتی متفاوت تعیین و تنظیم کرد و از آن موضوع مقالات و کتاب ها و پژوهش های فراوان بعدی را بیرون کشید. اما هدف این نوشتار این است که به مرحله ی آخر و شرایط کنونی اشاره کند، جایی که رژیم از مراحل رویاپردازی عبور، سرخوردگی های خود را تجربه کرده، فاجعه های فراوانی آفریده و با آغاز این قیام، به درون واقعیتی سخت و تیره پرتاب شده است. پرسش این است که از این جا به بعد و تا پایان این مرحله چگونه خواهد گذشت.