در طی دو دهه گذشته نگارنده بارها در مورد حقابه هامون مقالات تحقیقی و روشنگرانه نوشته ام. از جمله "صبر هامون سر آمد، آب هیرمند نیامد" و " چه کسی برای دریاچه هامون خواهد گریست؟". شش سال پیش نوشتم: "اگر واقعا جان و هستی مردم سیستان برای جمهوری اسلامی ارزش دارد، باید گفت اکنون زمان آن فرا رسیده تا دولت از همه اهرم های فشار از جمله اهرم دیپلماسی و اهرم سوخت و بندر چابهار در راستای منافع ملی و ادامه حیات مردم سیستان استفاده کند. دولت امتیازات فراوان قانونی و حتی فراقانونی به بازرگانان و تجار و شرکت های افغانی در چابهار داده است. شوربختانه کشور افغانستان سرمنشاء مرگ و میر و آوارگی دهها هزار سیستانی و اعتیاد به تریاک بخش قابل توجه ای از مردم بلوچ و سیستانی می باشد. در نتیجه هدیه این کشور جز مرگ، قاچاق مواد مخدر (و متعاقبا اعدام های بیشمار بلوچها)، اعتیاد کمرشکن، مرگ هامون، طوفان شن, مهاجرت و آوارگی و بیماری، چیز دیگری نبوده است.

راه چاره چیست؟

افغانستان یک کشور محصور در خشکی است و برای واردات و صادرات محصولات و کالاهای اساسی خود از جمله سوخت شدیدا به ایران وابسته است. بر خلاف دولت گذشته ,از منظر روابط بین المللی حکومت طالبان ایزوله و منزوی است که حتی سازمان ملل نیز آن را به رسمیت نمی شناسد. زیرا با مولفه های شناخته شده بین المللی و ابزارهای دیپلماسی و معاده و مباحث هیدروپولتیک و دیپلماسی آب و قواعد بین المللی در باره آبریزهای فرامرزی کاملا بیگانه است. تاریخ چند دهه گذشته بوضوح ثابت کرده است که گفتگو با افغانها مطلقا اتلاف وقت است. جمهوری اسلامی به دلیل ارزش های متحجر مشترک و "همذات پنداری" جزو محدود کشورهایی است که با طالبان رابطه دارد. به باور این قلم اگر جمهوری اسلامی واقعا در مورد گرفتن حقابه ذره ای صداقت دارد, باید بلافاصله اقدامات زیر را عملی کند, مطمئن باشید طالبان مجبور خواهند شد حقابه هامون را بدهند:

١ ـ صادرات روزانه سوخت (از جمله بنزین و گازوئیل) به افغانستان را متوقف کند. افغانستان بیش از ۷٠ درصد و در مواردی حدود ٩٠ درصد سوخت خود را از ایران وارد می کند.

٢ ـ تجار افغان را از بندر چابهار اخراج کند و ورود کالاهای اساسی به مقصد افغانستان به این بندر و ترانزیت روزانه آنها توسط ١٠٠ تا ٢٠٠ کامیون به افغانستان را فورا متوقف کند.

۳ ـ صادرات کالاهای افغانی از طریق بندر چابهار را ممنوع اعلام کند.

٤ ـ صادرات کالاهای ایرانی و یا غیر ایرانی به افغانستان که از طریق خاک ایران ترانزیت می شوند را بلافاصله متوقف کند.

۵ ـ روابط دیپلماتیک خود با افغانستان را شدیدا کاهش دهد.

٦ ـ خرید مواد مخدر از افغانستان جهت توزیع در بازارهای قاچاق بین المللی را فورا متوقف کند تا فشار مالی بر طالبان وارد شود.

٧ ـ علیه افغانستان در مراجع بین المللی و دیوان بین‌المللی دادگستری برای نقض معاهده بین المللی ١۳۵١ اقامه دعوا و جبران خسارت بکند.

شوربختانه جمهوری اسلامی ٧ اقدام بالا را به دلایل زیر انجام نخواهد داد. زیرا برای این رژیم بیگانه پرست و آدم کش منافع ملت ایران پشیزی ارزش ندارد.

١ ـ بسیاری از این مراودات تجاری سودآور توسط سپاه و عوامل آن و همچنین "آقازاده ها" در سیستان, خراسان جنوبی و خراسان رضوی انجام می شوند. لذا آنها حاضر نیستند منافع خود با سودهای سرسام آور را برای "عده ای سیستانی" قربانی کنند.

٢ ـ جمهوری اسلامی حکومت طالبان را شریک و متعهد راهبردی خود در آمریکا ستیزی می داند. لذا حاضر نیست تحت هیچ شرایطی این منافع مشترک استراتژیک را قربان منافع ملت ایران از جمله مردم سیستان بکند.

۳ ـ چین فعالیت های دامنه دار و منافع گسترده ای در استخراج معادن و منابع طبیعی افغانستان برای تهیه مواد اولیه خویش دارد؛ و به جمهوری اسلامی امر کرده است تا منافع "صدها میلیون" چینی را قربانی چند صد هزار سیستانی نکند و ورود کالا و سوخت به افغانستان را تضمین کند.

عبدالستار دوشوکی

مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن

شنبه ۳٠ اردیبهشت ١٤٠٢