مهدی محمودیان

حکومت‌های توتالیتر، تنها به سرکوب و محدود کردن اپوزیسیون اکتفا نمی‌کنند؛ بلکه فضای سیاسی را به گونه‌ای مهندسی می‌کنند که حتی نیروهای تغییرخواه را نیز شبیه خود می‌سازند. این روند به تدریج اپوزیسیونی را شکل می‌دهد که به جای ارائه راه‌حلی برای خروج از بحران، همان رفتارها و گفتمان‌های حکومت را بازتولید می‌کند.

نمونه بارز این مسئله را می‌توان در رفتار اخیر برخی اصلاح‌طلبان مشاهده کرد. نیروهایی که زمانی دغدغه دموکراسی، حقوق بشر و عدالت داشتند، امروز با نمایش‌های پوپولیستی مانند «بیل زدن پزشکیان» قانع می‌شوند و حتی این اقدامات را نشانه‌ای از نزدیکی به مردم و ارتباط با جامعه می‌دانند.

این در حالی است که همین رفتارها زمانی توسط همین افراد در احمدی‌نژاد و رئیسی نکوهش می‌شد. اکنون اصلاح‌طلبان نه تنها دیگر مطالبه‌گر نیستند، بلکه به تئوریزه کردن چنین رفتارهای پوپولیستی برای توجیه شرایط موجود روی آورده‌اند.

نیرویی که زمانی با حمایت مردم پتانسیل تغییر به سمت دموکراسی را داشت، امروز به عاملی برای دوام بیشتر استبداد و اقتدار تبدیل شده است. این نشان می‌دهد که حکومت چگونه توانسته حتی در اپوزیسیون نیز نفوذ کند و آن را به بخشی از خود تبدیل کند. تغییر زمانی ممکن خواهد بود که نیروهای سیاسی، چه در قدرت و چه در اپوزیسیون، از بازتولید گفتمان استبدادی فاصله بگیرند و به نیازها و مطالبات واقعی مردم پاسخ دهند.