اما آیا اسرائیل حاضر است بهسادگی از این سیاست کوتاه بیاید؟ تلآویو میداند که اگر تهران و واشنگتن به توافقی پایدار برسند، فشارهای بینالمللی بر اسرائیل برای کاهش تنشهای منطقهای افزایش خواهد یافت. بنابراین، ممکن است اسرائیل در ماههای آینده تلاش کند تا با اقدامات نظامی یا عملیاتهای خرابکارانه، روند توافق احتمالی را مختل کند.
عربستان و کشورهای خلیج فارس؛ تلاش برای مهار بحران پیش از شعلهور شدن جنگ
اما در مقابل اسرائیل، بازیگران دیگری نیز حضور دارند که برخلاف تلآویو، نه بهدنبال جنگ، بلکه بهدنبال راهی برای کاهش تنشها هستند. عربستان سعودی، امارات متحده عربی و دیگر کشورهای حوزهی خلیج فارس، که در دهههای اخیر همواره نگران نفوذ منطقهای ایران بودهاند، اکنون بیش از هر زمان دیگری مایل به یافتن راهی برای یک توافق پایدار هستند.
ریاض و ابوظبی میدانند که اگر تنش میان ایران و آمریکا به یک درگیری نظامی منجر شود، آنها اولین قربانیان واکنشهای تلافیجویانهی ایران خواهند بود. حملات موشکی و پهپادی حوثیها به تأسیسات نفتی عربستان، که بهعنوان متحد ایران در منطقه عمل میکنند، نمونهی کوچکی از آن چیزی است که در صورت بروز جنگ گسترده، میتواند رخ دهد.
امیر نشینان جنوب خلیج فارس که از عمق استراتژیک قابل توجهی بر خوردار نیستند اولین قربانیان یک جنگ احتمالی خواهند بود.
از این رو، کشورهای عربی منطقه در ماههای اخیر، سیاستی متفاوت از گذشته در پیش گرفتهاند. در حالی که در دوران اول ترامپ، ریاض و ابوظبی از سیاست فشار حداکثری علیه تهران حمایت میکردند، اکنون آنها در تلاشند تا از طریق دیپلماسی و مذاکرات پنهان، خود را از یک بحران بالقوه دور نگه دارند. به همین دلیل، عربستان و امارات، هم در روابط خود با ایران نرمش نشان دادهاند و هم تلاش کردهاند که در مذاکرات احتمالی میان تهران و واشنگتن، نقش یک میانجی منطقهای را ایفا کنند.
پوتین و بازی چندجانبه؛ ایران، آمریکا و معمای اوکراین
اما در این میان، روسیه همچنان بازیگر مهمی است که اهداف و منافع خاص خود را دنبال میکند. پوتین، که بهدنبال امتیازگیری از غرب در موضوع جنگ اوکراین است، تلاش میکند از هرگونه مذاکرهای بین ایران و آمریکا بهعنوان یک اهرم فشار استفاده کند. کرملین بهخوبی میداند که کاهش تحریمهای ایران میتواند بازار انرژی جهان را متعادلتر کند، که این برخلاف منافع اقتصادی روسیه است.
ترامپ اما بهوضوح اعلام کرده که حاضر نیست اجازه دهد روسیه نقش واسطه را ایفا کند. او حتی تهدید به اعمال تحریمهای جدید علیه مسکو کرده است تا اطمینان حاصل کند که پوتین نمیتواند از کارت ایران برای امتیازگیری در مذاکرات مربوط به اوکراین استفاده کند.
سرنوشت این نبرد در کدام میدان تعیین خواهد شد؟
اکنون، بازی دیپلماتیک میان تهران، واشنگتن، مسکو، تلآویو و ریاض به نقطهی حساسی رسیده است. ایران میخواهد« بدون پذیرش فشار حداکثری و با واسطه»، به توافقی دست یابد که بتواند اقتصادش را احیا کند. آمریکا بهدنبال مهار ایران بدون درگیر شدن در یک جنگ دیگر در خاورمیانه است. اسرائیل میخواهد از هرگونه توافقی که جمهوری اسلامی را تثبیت کند، جلوگیری کند. عربستان و کشورهای خلیج فارس، بهدنبال توافقی هستند که آنها را از خطرات درگیری احتمالی دور نگه دارد. و روسیه، در تلاش است تا از این رقابت برای امتیازگیری در بحران اوکراین بهره ببرد.
اما پرسش بزرگ اینجاست: آیا ایران و آمریکا میتوانند بدون مداخلهی اسرائیل و روسیه، به توافقی پایدار دست یابند؟ آیا عربستان و امارات موفق خواهند شد که از درگیری احتمالی میان تهران و تلآویو در امان بمانند؟
پاسخ این پرسشها، در هفتهها و ماههای آینده روشن خواهد شد. اما آنچه مسلم است، این است که جهان در آستانهی یکی از بزرگترین تحولات دیپلماتیک تاریخ معاصر قرار دارد. هر حرکت، هر تصمیم و هر مذاکرهای، میتواند این معادلهی پیچیده را بهکلی تغییر دهد.