چرا رهبر جمهوری اسلامی در برابر قتل‌های ناموسی مسئول است؟
حسن باقری‌نیا
در سه دهه گذشته، آقای خامنه‌ای در جایگاه رهبری جمهوری اسلامی، به کرات درباره «حجاب»، «عفاف»، «نقش زنان در خانواده» و «تهاجم فرهنگی» سخن گفته است. اما در تمام این سال‌ها، در هیچ‌یک از سخنرانی‌های رسمیِ منتشرشده، حتی یک‌بار هم به پدیده فاجعه‌بار «قتل‌های ناموسی» اشاره‌ای نشده است.
این سکوت، تنها یک غفلت ساده نیست. در یک نظام ایدئولوژیک، سکوت در برابر خشونت، به معنای مشروعیت‌بخشی به آن است.
🔸تأکید بر کنترل زن، غفلت از خشونت علیه او
ایشان در دیدار با مداحان اهل بیت (۱۴۰۲/۱۱/۳) بی‌حجابی را «حرام شرعی» دانست و در سخنرانی‌های متعدد دیگر (از جمله در حرم روح الله خمینی، ۱۴۰۲/۳/۱۴) بی‌حجابی را «نقشه دشمن برای فروپاشی خانواده ایرانی» توصیف کرد. اما در مقابل، حتی زمانی که موارد علنی از قتل دختران و زنان جوان به دست پدر، برادر یا همسرانشان جامعه را به لرزه درمی‌آورد، واکنشی از جانب ایشان دیده نشد.
این عدم توازن، خود نوعی جهت‌گیری است: تأکید مداوم بر کنترل رفتار زن، اما بی‌توجهی به خشونتی که در پوشش «غیرت» به او تحمیل می‌شود.
🔸قانون، منبر، و قدرت: مثلثی علیه زن
در نظام جمهوری اسلامی، قوانین متعددی به طور مستقیم یا غیرمستقیم از قتل‌های ناموسی پشتیبانی می‌کنند. ماده ۳۰۱ قانون مجازات اسلامی، پدر را از مجازات قصاص بابت قتل فرزند معاف می‌دارد. همچنین، فقدان قانون حمایتی از زنان در برابر خشونت خانگی، باعث شده تا بسیاری از زنانی که در خطر خشونت هستند، پناهی نداشته باشند.
در این میان، منبرهای رسمی نیز با ستایش مفاهیمی همچون «غیرت مردانه»، این خشونت‌ها را تئوریزه و توجیه می‌کنند. وقتی سخنرانان مذهبی، غیرت را «دفاع از شرف» می‌نامند و حجاب را «دژ اخلاق» معرفی می‌کنند، فضا برای پذیرش اجتماعی خشونت خانگی مهیا می‌شود.
در هیچ‌کدام از این سال‌ها، خامنه‌ای نه به نقد این منابر پرداخت، نه به اصلاح این قوانین توصیه کرد، و نه از زنانی که قربانی خشونت شدند، یاد کرد. در یک کلمه: بی‌اعتنا ماند.
🔸مسئولیت رهبری در یک نظام متمرکز
در جمهوری اسلامی، اختیارات رهبری بی‌نظیر است. اصل ۱۱۰ قانون اساسی، سیاست‌گذاری کلان نظام را در اختیار ولی فقیه گذاشته است. با چنین سطحی از قدرت، رهبر جمهوری اسلامی نمی‌تواند نسبت به نهادهایی که خشونت را بازتولید می‌کنند، بی‌تفاوت باشد. اگر برای موضوع بی‌حجابی سیاست‌گذاری می‌شود، چرا برای پیشگیری از خشونت خانگی نمی‌شود؟
سکوت رهبری، به‌ویژه وقتی با تأکیدات مکرر بر کنترل زنان همراه می‌شود، پیام روشنی دارد: حفظ اقتدار مرد در خانواده، حتی به قیمت جان زن، در اولویت است.
🔸نامی که نیست، خونی که هست
هیچ‌یک از قربانیان قتل‌های ناموسی، در فهرست دغدغه‌های رسمی رهبری جایی نداشتند. اما نام آن‌ها در حافظه جمعی ما باقی خواهد ماند. هر زنی که به دلیل خواستن حق انتخاب، آزادی، یا تنها «خود بودن» کشته شد، بخشی از فهرست بلندبالای سکوت‌های نظام است.
سکوتی که نه‌فقط تماشاگر خشونت است، که زمینه‌ساز و شریک آن است.
