هم‌میهن: جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، تب خرید ملک و زمین را در استان‌های شمالی، تندتر کرده است. هرچند بازار مسکن در کشور راکد به‌نظر می‌رسد و آمار شفافی از افزایش قیمت‌ها وجود ندارد، اما روایت املاکی‌های استان گیلان، از افزایش تقاضا و به‌تبع‌آن افزایش قیمت از سوی فروشندگان، خبر می‌دهد.
بررسی میدانی از مشاوران املاک در رشت و بعضی از شهرستان‌ها و روستاهای اطراف نشان می‌دهد که بازار ویلا و زمین در استان گیلان، طی هفته‌های پس از آغاز جنگ با موجی از افزایش تقاضا و رشد قیمت مواجه شده است؛ موضوعی‌که می‌تواند تبعاتی همچون فشار بر خریداران محلی، تغییر در بافت بومی و تغییر الگوی سرمایه‌گذاری را به‌همراه داشته باشد. ازسوی‌دیگر با افزایش تعداد مسافران و تداوم حضور آنها، نگرانی‌ها درباره افزایش آسیب به محیط‌زیست، تامین انرژی و کالاهای اساسی نیز بیشتر شده است.
حضور مسافران در شهرهای شمالی حداقل در چندماه گذشته، دیگر محدود به تعطیلات رسمی یا روزهای پایانی هفته نیست. برای مثال، خلاف سال‌های گذشته که با آغاز سال تحصیلی جدید، شهرهای شمالی به زندگی عادی خود بازمی‌گشتند، هنوز هم در سطح شهر رشت پلاک‌های زیادی از استان‌های مختلف ایران تردد می‌کنند.
قیمت ملک به روایت املاکی‌ها
روند صعودی افزایش قیمت زمین‌های اطراف رشت، حتی برای مشاوران املاک محلی نیز جالب‌توجه است. به‌گفته آنها، افزایش قیمت از سوی فروشنده‌ها صورت می‌گیرد و باتوجه به بالا بودن تقاضا، احتمال تداوم افزایش قیمت‌ها همچنان وجود دارد. کارشناس فروش یک دفتر مشاوران املاک در منطقه گلسار رشت، افزایش قیمت ملک در استان گیلان را صرفاً مربوط به مناطق اطراف رشت می‌داند. او معتقد است که استان‌های شمالی در زمینه افزایش قیمت املاک، تصمیم‌گیر نیستند و رفتار متقاضیان استان‌های دیگر و اساساً بازار مسکن در سایر استان‌ها، منجر به تغییر قیمت در بازار مسکن استان‌های شمالی میشود. به گفته مشاوران املاک رشت، بیشتر متقاضیان خرید زمین و ویلا در ماه‌های اخیر، از استان‌های تهران، البرز، آذربایجان شرقی و اصفهان بوده‌اند. یک کارشناس فروش املاک روایت می‌کند که یکی از مشتریان او از استان اصفهان بوده که در همان دوران جنگ، برای خودش و خواهر و برادرانش، چند ویلا و زمین را در شهرستان‌های اطراف رشت، معامله کرده است.
جنگ و خشکسالی
کیاداوود اسفندیاری، کارشناس سرمایه‌گذاری معتقد است که اساساً تمایل مردم برای خرید ملک در استان‌های شمالی طی سال‌های اخیر ریشه‌های متعددی دارد که صرفاً مربوط به جنگ اخیر یا احساس ناامنی نیست. او این میل خریداران ملک در استان‌های شمالی ایران را پدیده‌ای طبیعی و بدیهی می‌داند و یکی از مهمترین دلایل آن را خشکسالی عنوان می‌کند: «اگرچه روند خشکسالی از سال‌ها پیش به‌صورت طبیعی در حال وقوع بوده، اما با مدیریت نادرست، تسریع شده است؛ در سال‌های اخیر به‌دلیل کاهش سرمایه اجتماعی به‌معنی همراهی نکردن مردم با مدیریت حاکم به‌دلیل کاهش اعتماد، همچنین تشدید سیاست‌های توزیع رانتی و موارد دیگری همچون به‌کارگیری الگوی جایگزینی واردات و خودکفایی، خرید تضمینی گندم و تغییر الگوی کشت، سرعت خشک‌شدن در ایران زیاد شده است؛ همین خشک‌شدن مناطق مرکزی و جنوب ایران باعث شده که تعداد زیادی از مردم برای خرید زمین در استان‌های شمالی، هجوم بیاورند.»
اسفندیاری یکی دیگر از دلایل تمایل مردم برای مالکیت در استان‌های شمالی را مربوط به کاهش ارزش پول ملی می‌داند: «مردم ناچار هستند که برای حفظ ارزش دارایی خودشان، بخش زیادی از سرمایه‌شان را در ملک نگهداری کنند. درواقع به‌جای اینکه سرمایه‌ها در مسیر تولید و سرمایه‌گذاری مولد بروند، مردم مجبور می‌شوند که ارزش سرمایه خودشان را با خرید ملک حفظ کنند. چراکه مثلاً سرمایه‌گذاری در بانک به‌دلیل اینکه نرخ بهره از تورم کمتر است، ارزش دارایی افراد از بین می‌رود و موضوع بورس هم که دیگر اصلاً مورد اعتماد مردم نیست.»
او همچنین برخورد مناسب و مساعد جوامع محلی در استان‌های شمالی را نیز در تداوم این جریان تاثیرگذار می‌داند و معتقد است که اساساً میل مردم برای خرید ویلا و زمین، ریشه در رفتارهای حاکمیت نسبت به این موضوع دارد: «اصرار حاکمیت در ایران به اینکه سبک زندگی مردم را تحت کنترل خودش داشته باشد و مردم حتماً باید با سبک زندگی حکومت زندگی کنند، باعث شد که موضوع باغ و ویلا داشتن، جزو سبک زندگی مردم ایران در تمام استان‌ها، قرار بگیرد.
مردم نمی‌توانند به‌راحتی در هتل‌ها مستقر شوند و قوانین و الگوهای نهادی باعث ایجاد محدودیت‌هایی میشود که با سبک زندگی برخی از افراد جامعه همخوانی نداشته و ندارد. همین موضوع باعث‌شده مردم به‌دنبال فضایی برای زیست دوگانه باشند و زندگی بسیاری از مردم را در ایران تحت‌الشعاع قرار داده است. در اطراف اغلب شهرهای ایران، تعداد زیادی باغ و ویلا وجود دارد که یا توسط مردم خریداری یا اجاره داده می‌شوند. این درحالی‌است که همین زمین‌ها می‌توانستند در خدمت کشاورزی یا کاربردهای اقتصادی و تجاری داشته باشند.»
