ایران وایر - «کاخ مرمر، کاخی است که در زمان رضاشاه بنا شده ولی در آن نباید برای گردشگران از خدمات حکومت پهلوی به کشور حرفی زد. اگر کسی هم پیدا شود و حرفی بزند، حتما به او تذکر داده میشود.» این جملات را تور لیدری که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌گوید.
درهای این کاخ در سال ۱۳۹۸ بعد از اینکه به دست بنیاد مستضعفان افتاد و به «موزه هنر ایران» تغییر نام داد، به روی مردم باز شد. اما با هزار جور محدودیت و بگیر و ببند.
یکی از تور لیدرهای این کاخ می‌گوید: «همین پارسال بود که راهنمای یکی از تورها به دلیل تعریف و تمجید از خدمات فرح پهلوی به فرهنگ و هنر کشور، مورد مواخذه قرار گرفت و دیگر به او اجازه تورگردانی در این کاخ را ندادند.»
کاخ مرمر که در چهارراه خیابان امام خمینی (سپه سابق) و خیابان ولیعصر (پهلوی سابق) قرار گرفته، یادآور ظهور پهلوی اول و استعفای او در همین محل است. از آنجایی‌که این کاخ در محدوده پردیس حکومتی جمهوری اسلامی و نهاد ریاست جمهوری و بیت رهبری قرار گرفته، ورود با آن فقط با کارت ملی و ثبت اطلاعات شخصی امکانپذیر است. تور لیدری که با «ایران‌وایر» گفت‌و گو کرده، می‌گوید: «حتی وقتی داخل کاخ هستی، اجازه نداری پرده‌های پنجره را اندکی کنار بزنی، ماموران به شدت تذکر می‌دهند. چرا؟ چون محدوده حکومتی نباید در معرض دید عموم قرار بگیرد.»
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
او با اشاره به این که این روزها حکومت فتیله را برای برخورد با زنانی که حجاب اجباری ندارند، پایین کشیده، تاکید می‌کند اما رفتن به این کاخ بدون حجاب اجباری امکانپذیر نیست: «این روزها زنان ودختران زیادی را بدون حجاب اجباری، حتی در اماکن عمومی و کاخ موزه‌ها میبینم. اما این کاخ فرق دارد، حتما باید با حجاب وارد این مجموعه شوی وگرنه از سپاهیان مستقر در آنجا تذکر می‌گیری.»
هنگام ورود هم زنان و مردان از دو ورودی جدا به محوطه باغ کاخ وارد شده و تفتیش بدنی می‌شوند، در قسمت زنان، زن سپاهی در حالی‌که اسلحه به کمر دارد، زنان را بازرسی بدنی کرده و وقتی مطمئن شد هیچ وسیله ممنوعه از جمله تلفن همراه، دوربین یا هر نوع کیف دستی ندارند، اجازه وارد شدن می‌دهد. البته ممنوعیت استفاده از این وسایل شامل حال مردان هم میشود، همه وسایل را باید در صندوق امانت جلوی در ورودی تحویل داده، بعد وارد اتاقک بازرسی بدنی شوی. این محدودیت استفاده از تلفن همراه شامل کارکنان و راهنمایان دائمی کاخ مرمر هم میشود.
«نادره» زن ۵۴ ساله‌ای که تجربه زندگی در دوران پهلوی دوم را داشته است. با افسوس به در و دیوار کاخ نگاه کرده و می‌گوید: «اگر رضاشاه نبود و حکومت قاجاریه به جمهوری اسلامی پیوند خورده بود، ما هم وضعیتی مثل افغانستان و حکومت طالبان داشتیم. او بود که درهای کشور را به سوی عمران و آبادانی و مدرنیسم باز کرد. هر چند که در اواخر حکومتش دچار خودکامگی و مجبور شد با تلخی وطن را ترک کند.»
«آرین»، یکی از تورلیدرهایی که برای بازدید از این کاخ آمده، می‌گوید: «عظمت این کاخ را ببینید، در و دیوار آن سراسر شکوه نقاشی ایرانی و برگرفته از داستان‌های نظامی گنجوی، کاشی کاری‌های بی‌نظیر، آیینه کاری‌های منحصر به فرد و البته خاتم کاری‌های ۸۸ هنرمند شیرازی است.»
او با افسوس و صدایی آرام که توجه بازدیدکنندگان را جلب نکند، حرفش را این‌طور ادامه می‌دهد: «متاسفانه اینجا بعد از انقلاب تا همین شش سال پیش، با نام ساختمان «قدس» در اختیار نهادهای حکومتی مثل کمیته انقلاب اسلامی، قوه قضاییه و بعد هم مجمع تشخیص مصلحت نظام بود و کسی اجازه بازدید نداشت.»
او با اشاره به آسانسوری که در طبقه دوم کاخ مرمر قرار دارد، به آرامی می‌گوید: «این آسانسور هم از برکات حضور هاشمی رفسنجانی، در زمان ریاستش در مجمع تشخیص مصلحت است. آخر کجای دنیا با یک مکان تاریخی همچین کاری می‌کنند؟»
در حین صحبت، وارد محل کار رضا شاه در اتاق کاملا خاتم کاری می‌شویم، اتاق بسیار زیبایی که حتی پنجره‌ها، درها، شومینه‌ها و میله پرده‌ها هم خاتم کاری است. اما ظاهرا در زمان ریاست «محمد یزدی» در قوه قضاییه و سکونت او در این کاخ، از این اتاق به عنوان آبدارخانه استفاده می‌شده، برای همین بخشی از دیواری که سماور در کنار آن قرار داشته بالا آمده و کمی به آن آسیب وارده شده است.پسر نوجوانی که یکی از بازدیدکنندگان است، وقتی این توضیحات را با صدای آرام راهنمای تور گروه‌شان می‌شنود، یکباره با تعجب و با صدای بلند می‌گوید: «امکان ندارد یک آدم، آن هم یک مسئول حکومتی اینقدر بی‌عقل باشد. مگر میشود با سرمایه فرهنگی یک مملکت همچین کاری کرد.»
در این حین، راهنمای کاخ موزه که از کارکنان بنیاد مستضعفان است، به میان صحبت آنها آمده و با عصبانیت می‌گوید: «بله در یک مقطع کوتاه این اتفاق به دور از چشم مسئولان افتاده و خیلی زود بساطش جمع شده است. اینکه برخی شایعه کرده‌اند اینجا محل زندگی روسای قوه قضاییه بوده، دروغ است. اینجا از اول انقلاب تا قبل از سال ۹۸ فقط به عنوان محل کار آنان استفاده می‌شده و زن و بچه ساکن نبودند.»
او آنقدر به «حمیدرضا فتاح» رییس سابق بنیاد مستعضفان تعصب دارد که از او به عنوان یک دوستدار واقعی هنر یاد کرده و می‌افزاید: «در سال ۱۳۹۸ وقتی بساط مجمع تشخیص مصلحت از اینجا جمع شد، فتاح دستور تبدیل شدن این مکان به موزه هنر ایران و فراهم شدن بازدید عموم را صادر کرد.» البته بازدیدی که با رعایت کامل پروتکل‌های امنیتی امکانپذیر است.
وقتی ساختمان اصلی کاخ را ترک می‌کنیم و به فضای باز دور از چشم کارکنان بنیاد مستضعفان می‌رسی، راهنمایان تور تاکید می‌کنند، سکونت یزدی و دیگر سران قوه قضاییه به همراه خانواده‌یشان در اینجا حقیقت دارد و قابل انکار نیست. آنها همچنین می‌گویند: «برای اینکه بازدید این موزه قطع و درهای آن دوباره به روی عموم مردم بسته نشود، خیلی چیزها را نباید داخل مجموعه و جلوی چشم کارکنان بنیاد مستضعفان بیان کرد. به آنها تاکید شده، کسی حق ندارد سران مملکت را زیر سوال ببرد.»
در اتاق‌های کاخ مرمر یا موزه هنر ایران مجموعه‌ای از اشیا تاریخی از ظرف‌های سفالی و فلزی قرون پیش از میلاد گرفته تا تابلوهای نقاشی عصر پهلوی به نمایش گذاشته شده است. راهنمایان اصلی موزه در خصوص نحوه جمع آوری آنها حرفی نمی‌زنند. اما یکی از راهنماهای گردشگران می‌گوید: «همه اینها اموال مصادره شده است که از جاهای مختلف جمع آوری و در انبار سازمان بنیاد مستضعفان نگهداری می‌شده است.
«مهران» می‌افزاید: «اینها فقط بخشی جزئی از هزاران شی فاخر و تاریخی این کشور است که در اختیار این بنیاد قرار دارد و کسی هم اجازه بازدید و دسترسی به بقیه آن را ندارد. اگر فشارهای اهالی هنر و تاریخ و همین علاقه مندان به گردشگری نباشد، اجازه بازدید این بخش کوچک از تاریخ هم از ما گرفته میشود. همانطور که درهای موزه ثبت احوال، خانه مستوفی الممالک و خیلی جاهای دیگر از مردم گرفته شده است.»
او خطاب به بازدیدکنندگان به ویژه جوان‌ترها توصیه می‌کند تا می‌توانید اماکن تاریخی تهران را ببینید، زیرا اگر این حکومت دوام داشته باشد و با همین رویکرد به آثار تاریخی نگاه کند، به زودی بخش زیادی از هویت و تاریخ این شهر نابود خواهد شد.
کاخ مرمر یکی از کاخ‌موزه‌های تاریخی تهران و از آثار دوره پهلوی اول است. این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۷ با شماره ثبت ۱۶۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنای اصلی آن متعلق به خانواده فرمانفرمایان بوده که در ابتدای سلطنت رضاشاه به او اهدا شده است.
این کاخ در سال ۱۳۵۵ و با هدف آشنایی بیشتر مردم با رضاشاه پهلوی، به موزه تغییر کاربری داد و عنوان «موزه پهلوی» در معرض دید عمومی قرار گرفت. این موزه تا سال ۱۳۵۷ و سقوط نظام پادشاهی به کار خود ادامه داد، اما پس از انقلاب ۱۳۵۷ به مدت چهل سال در اختیار نهادهای حکومتی قرار گرفت.
