خبرنامه گویا - به گزارش سی ان ان بحران آب در ایران به مرحله‌ای رسیده که آثار آن از فضا نیز قابل مشاهده است. در تهران، هزاران نفر در مساجد برای باران دعا می‌کنند، در حالی که هفته‌ها بدون بارش گذشته و نگرانی‌ها درباره‌ی کمبود شدید آب رو به افزایش است. مقامات هشدار می‌دهند که این شهر ۱۵ میلیونی با وضعیتی بی‌سابقه روبه‌رو شده است.

کمبود بارش تنها محدود به تهران نیست. گزارش‌ها نشان می‌دهد حدود ۲۰ استان از آغاز فصل بارش حتی یک قطره باران هم دریافت نکرده‌اند و نزدیک به ۱۰ درصد سدهای کشور عملاً خشک شده‌اند. این شرایط محصول دهه‌ها برداشت بی‌رویه، زیرساخت‌های فرسوده، مدیریت نادرست و تأثیر تشدیدکننده‌ی تغییرات اقلیمی است.

کارشناسان می‌گویند ایران در بدترین دورهٔ خشکسالی ۴۰ سال اخیر قرار دارد؛ دوره‌ای که برخلاف انتظار فصل پاییز، ذخایر آبی کاهش می‌یابند. سدهای اصلی تأمین‌کننده‌ی آب تهران اکنون تنها حدود ۱۱ درصد ظرفیت خود را دارند و سدهای لتیان و امیرکبیر نیز در وضعیت بحرانی قرار گرفته‌اند. در مشهد نیز ذخایر آبی به حدود ۳ درصد رسیده است.

به باور متخصصان، مشکل آب ایران حاصل یک بحران کوتاه‌مدت نیست، بلکه نتیجهٔ چند دهه فشار مداوم بر منابع آبی سطحی و زیرزمینی است. سیاست خودکفایی غذایی و گسترش کشاورزی آبی‌بر در مناطق خشک، سهم بزرگی در کاهش منابع داشته و اکنون کشور در حالت «ورشکستگی آبی» قرار گرفته است.

افزایش سطح زیرکشت، مصرف بالای آب در کشاورزی و صنایع، رشد جمعیت شهری و زیرساخت‌های فرسوده باعث شده‌اند سالانه حدود ۳۰ درصد آب شرب در شبکه‌های توزیع هدر برود. از سوی دیگر، تغییرات اقلیمی با افزایش دما و کاهش بارندگی، سرعت تخریب منابع را تشدید کرده است. پیامد این روند در جاهایی مثل دریاچه ارومیه به‌وضوح دیده می‌شود.

ایران اکنون شش سال پیاپی خشکسالی را پشت سر گذاشته و شرایط فعلی بدون دخالت انسانی در تغییر اقلیم قابل تصور نبود. امیدها برای بارش پاییزی نیز تقریباً از میان رفته است. با وجود تهدید به تخلیه تهران، کارشناسان می‌پرسند در صورت چنین اقدامی مردم به کجا خواهند رفت، در حالی که اقتصاد کشور توان جابه‌جایی گستردهٔ جمعیت را ندارد.

مقامات پیش‌تر در تابستان با تعطیلی‌های اضطراری تلاش کردند جمعیت را از شهرهای بزرگ خارج کنند تا مصرف آب برای چند ساعت یا چند روز کاهش یابد. کارشناسان معتقدند برای حل پایدار بحران باید تغییرات عمیق اقتصادی و کاهش وابستگی به بخش‌های پرمصرف مانند کشاورزی انجام شود، اما این تغییرات احتمالاً با مخالفت‌های گسترده و آثار اقتصادی سنگین همراه خواهد بود.

با وجود دعاها، امید به بارش و هشدارهای پیاپی، حتی باران نیز نمی‌تواند همه مشکلات را حل کند. منابع زیرزمینی که سال‌ها برداشت شده‌اند به‌راحتی احیا نمی‌شوند و بسیاری از اکوسیستم‌های آسیب‌دیده قابل بازگشت سریع نیستند. آنچه اکنون روشن است اینکه بحران آب ایران تنها یک موضوع زیست‌محیطی نیست و پیامدهای اجتماعی و سیاسی عمیقی نیز خواهد داشت.