شاه‌آبادی، معاون هنری وزير ارشاد: مميزی‌ها در تعامل با هنرمندان انجام می‌شود، ايلنا

شاه‌آبادی می‌گويد قبل از پذيرش اين سمت به‌اندازه کافی مطالعه داشته. او که به اعمال مميزی‌ها درتعامل با هنرمندان اعتقاد دارد، قول داده دو شورای نظارتی و مشورتی درباره مجوزها تصميم‌گيری کنند تا احتمال سليقه‌ای کار کردن کاهش يابد. درباره اختصاص يارانه‌ نيز می‌گويد: يارانه‌ها را براساس ميزان استقبال مردمی به تئاتری‌ها اختصاص می‌دهيم.

ايلنا: حميد شاه‌آبادی (معاون هنری وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی) در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار ايلنا، به تبيين سياست‌ها و برنامه‌های خود در حوزه تئاتر پرداخت و توضيح داد که قبل از پذيرقتن اين سمت، مطالعاتی داشته و برحسب اين مطالعات با ايده شفاف و روشنی در تمام حوزه‌ها ازجمله تئاتر؛ وارد کار شده است.
وی با بيان اينکه تلاش‌هايی که تاکنون انجام شده؛ خوب بوده است، گفت: تعداد آثار و کارهای توليدشده در حوزه تئاتر، در کتاب چشم‌انداز آمده و واقع‌بينانه می‌توان ارزيابی کرد که تئاتر ايران مثلا در شش سال گذشته کجا بوده و الان کجاست وهرچند اين تغيير محسوس است، با اين حال آن اتفاقات متاثر از يک نگاه دولتی‌محور بوده که ديگر برای سال ۸۹ مناسب نيست.
شاه‌آبادی ورود تئاتر به زندگی مردم را از ضروريات اين حوزه عنوان و اعلام کرد: درحال حاضر شيوه‌ها و گونه‌هايی از تئاتر اجرا می‌شوند که برخی؛ مخاطبان خاصی نيز دارند؛ اما تئاتر بايد بيش از گذشته وارد زندگی مردم شود و مخاطبان بيشتری را پوشش بدهد و ما بايد شاهد تنوع سلايق در حوزه تئاتر باشيم.
وی ادامه داد: تئاتر اگر بخواهد قدم جديدی بردارد، بيش از آنکه به تغيير احتياج داشته باشد، نيازمند توسعه است که توسعه، سازوکار و راهکار را تغيير می‌دهد و نمی‌توان با همان سياست‌های قبلی توسعه داشت.

شاه‌آبادی اظهار کرد: ما می‌توانيم با بهانه کردن کمبود بودجه و سالن، خودمان را راحت کنيم، اما اين کار رفع تکليف است و مديريت درست نيست؛ اتفاق تازه‌ و نگاه جديدی نياز است که سيطره آن بايد بر تمام شئون حوزه هنر اجرا شود و آن نگاه، دخالت و مشارکت جدی‌تر مردم و دادن سهم بيشتری به مخاطب است.
وی گفت: می‌توان تنوع سلايق و علايق را مراعات کرد تا مخاطب وسيع‌تری داشته باشيم و به اين ترتيب به‌غير از هنرمند و دولت، پای سوم مساله که مردم هستند نيز وارد کار می‌شود و در امور دخالت می‌کند.
معاون هنری وزير ارشاد به بحث آيين‌نامه صدور مجوز نمايش اشاره کرد و گفت: ما می‌دانيم باتوجه به محدوديت‌های موجود درخصوص سالن‌ها، تعداد مشخصی نمايش نمی‌تواند روی صحنه برود، پس چرا فقط نمايشنامه‌هايی خوانده شود و مجوز بگيرد که وضعيت اجرای آن مشخص و سالنش تعيين شده است؟!
وی افزود: پيش از اين تنها به آثاری مجوز داده می‌شد که کليت آن و اينکه چه زمانی و در چه سالنی روی صحنه می‌رود، مشخص بود و پس از آن فرايند مجوز متن طی می‌شد؛ درحاليکه به نظر من، محدوديت سالن تئاتر نبايد باعث شود تا هيچ‌گونه ارزيابی و اظهارنظری درباره آثار يک هنرمند نداشته باشيم و به او بگوييم "هروقت سالن‌ات را پيدا کردی، آن موقع بگو تا راجع به متن تو نظر بدهيم."
شاه‌آبادی اضافه کرد: متن نمايشنامه به فرآيند اجرا و امکانات اجرايی ارتباط ندارد. يک نمايشنامه‌نويس وقتی نمايشنامه‌ای می‌نويسد، حداقل اين انتظار را دارد که فرآيند تاييد را بگذراند تا او بتواند براساس اين نمايشنامه با حاميان ديگری وارد مذاکره شود و از کمک آنها برای اجرای نمايشنامه خود استفاده کند.
وی، اين اقدام را فارغ از هرگونه مسووليت يا برنامه‌ريزی قطعی برای اجرا ضروری توصيف کرد و راهکاری برای تهيه‌کننده و کارگردان دانست که يک قدم جلوتر رفته باشند.
شاه‌آبادی همچنين به جامع نبودن اين آيين‌نامه اشاره کرد و توضيح داد: گونه‌ای از تئاتر وجود دارد که متن محور نيست و بازيگران و توليدکنندگان در فرآيند تمرين و اجرا به آن می‌رسند؛ قبول دارم که ضوابط ما درحال حاضر، پاسخگوی نياز اين دسته از مخاطبان نيست.
وی از آغاز مطالعات خود و ساير همکارانش برای نگارش ضابطه جديدی برای اين‌گونه از تئاترها خبر داد.
شاه‌آبادی ابلاغ اين آيين‌نامه برای اعمال مميزی بيشتر بر نمايشنامه‌ها را رد کرد و گفت: اين آيين‌نامه گذاشته شد تا آثار در زمان مبسوطی، توسط شوراهای تخصصی‌تری مشاوره شوند و بتوانيم به نويسنده‌ها نقطه‌نظر کارشناسی بدهيم؛ بيشتر به‌دنبال تعامل با نويسنده هستيم که احساس نکند مرجعی در بيرون نشسته که هيچ دغدغه‌ای نسبت به او ندارد و به‌دور از فضای فکری يا فرهنگی او، درباره آثارش تصميم گيری می‌کند.
وی همچنين درباره تخصيص متفاوت يارانه به گروه‌های نمايشی که قرار است از مهر ماه اجرايی شود، توضيح داد: نگاه کلی ما در حوزه تئاتر، حضور و مشارکت جدی‌تر مردم است و بنابراين يارانه را براساس ميزان استقبال مردمی به تئاتری‌ها اختصاص می‌دهيم.
معاون هنری وزير ارشاد افزود: ما در گذشته ارزيابی صحيحی از حمايت از آثاری که روی صحنه می‌رفتند، نداشتيم و ممکن است به اثری پول بيشتری می‌داديم و حمايت بيشتری می‌کرديم درحالی که مردم آن را نمی‌پسنديدند؛ اما در سيستم جديد که بايد اين تحول مورد توجه قرار بگيرد، ما شورايی را انتخاب می‌کنيم و کل بودجه يارانه را دست آن می‌سپريم تا اين شورای اهل فن به جای آنکه برای تعداد محدودی از آثار، اکثر هزينه‌ها يا همه آن را بپردازد، رابطه حمايتی خود را بر ميزان علاقه و استقبال مردم از آن اثر استوار کند.
وی ادامه داد: در شيوه جديد حمايتی، به‌ازای هر بليطی که از يک نمايش در گيشه فروخته می‌شود، به آن اثر يارانه پرداخت می‌شود و در اين حالت مشارکت و سليقه مردم دخالت دارد.
شاه‌آبادی با بيان اينکه "اين طرح مخالفينی نيز دارد" ، اضافه کرد: يک مخالفت قابل پذيرش است و آن اينکه برخی از آثار نمايشی مخاطب خاص دارد و ما نبايد با چنين شيوه‌ای با آنها برخورد کنيم؛ تعداد محدودی اثر وجود دارد که ميزان بازديدکننده و مخاطب خاصی دارند و اهل فن و اساتيد و دانشجويان اين رشته پای آنها می‌نشينند که هيچگونه بازگشت مالی هم ندارند و ميزان حمايت ما از اين آثار محدود نيست و دولت بايد همه هزينه آن را بپردازند.
وی اضافه کرد: اگر بخواهيم تئاتر؛ بخشی از زندگی همه اقشار مردم باشد، نگاهی از جنس ديگر لازم است که ضلع سوم قضيه که مردم هستند را وارد جريان می‌کند. اگر نگاه مردمی داريم و می‌خواهيم اثری را برای مردم توليد کنيم، قطعا بايد آنها را هم در اين جريان درنظر داشته باشيم و چنين سيستمی به سازوکار مديرتی خودش نياز دارد.
معاون هنری وزير ارشاد تاکيد کرد: در روش جديد، بهای بليط تغيير نمی‌کند و ما قرار نيست مردم را مجازات کنيم تا اين شيوه جديد را پياده کنيم. به ميزان تماشاگری که بر هر اثر نمايشی مترتب است، به آن کار رايانه پرداخت می‌کنيم و کمافی‌السابق مردم سهم خودشان را می‌دهند و باقی‌اش را نيز ما پرداخت می‌کنيم.
وی اظهار کرد: در مجموع هيچ کاهشی در ميزان پرداخت کمک‌ها وجود ندارد و ما هيچ منفعتی در اين حوزه نمی‌بينيم که بخواهيم پول کمتری بدهيم زيرا تئاتر دارای بودجه مشخص است و منافع اين چنينی برای دولت وجود ندارد.
شاه‌آبادی تصريح کرد که اين اقدام تنها برای توجه به رکن سوم و اساسی تئاتر که مردم هستند، انجام می‌شود زيرا تئاتری که مخاطب نداشته باشد، نمی‌تواند مسير خود را در آينده بازکند.
وی در پاسخ به اين سوال که "جدی شدن ضلع سوم مخاطب بايد به اين نتيجه بيانجامد که کارهايی که با استقبال روبرو می‌شوند، محدوديت تعداد اجرا نداشته باشند" گفت: اگر بخواهيم از گروه‌های حرفه‌ای که با استقبال روبرو می‌شود بی‌حساب حمايت کنيم، باتوجه به محدوديت سالن، ساير گروه‌ها رنج می برند؛ بنابراين به اندازه‌ای که توان داشته باشيم از گروه‌های حرفه‌ای در سالن‌های حرفه‌ای حمايت می‌کنيم و برای بيشتر از آن هم می‌خواهيم که با حمايت ما اجراهای‌شان را به جايی مثل فرهنگسراها که ويژه اجراهای حرفه‌ای نيست؛ ببرند.
وی افزود: اين اقدام باعث می‌شود سالن‌های نيمه حرفه‌ای گاهی نيز شاهد اجرای گروه‌های حرفه‌ای در آن مکان‌ها باشند که به رشد و قوام تئاتر کمک می‌کند.
شاه‌آبادی درباره سالن‌های تئاتری گفت: بسياری از ظرفيت‌های کشور در تئاتر مانند سالن‌های چندمنظوره مغفول است و درحالی‌که همه آنها ظرفيت اجرا دارند، فقط به چند سالن معين چشم دوخته شده است.
وی با بيان اينکه دولت در چهار سال گذشته در هر شهری سالن چندمنظوره ساخته؛ گفت: البته آن سالن‌ها ظرفيت اجرای مطلوب و ايده‌آل تئاتر را ندارد اما وقتی می‌توان با چند نفر بازيگر در حياط مدرسه نمايش اجرا کرد، آيا از چنين سالن‌هايی هيچ استفاده‌ای برای تئاتر نمی‌توان کرد؟
معاون هنری وزير ارشاد درخصوص احتمال سليقه‌ای رفتار کردن کميته‌هايی نظير تخصيص يارانه يا صدور مجوز متن اظهار کرد: نمی‌توان همه چيز را در يک مدار ديجيتالی ريخت تا به يک خروجی مشخص بيانجامد. بايد پذيرفت موضوعاتی که به طور مشخص کميت‌پذير نيستند، در تبديل به مصاديق کمی با مشکل مواجه می‌شوند و لازم است فيلتری در اين ميان وجود داشته باشد اگرچه در حوزه مجوز متن يا تخصيص رايانه، آيين نامه مشخص وجود دارد با اين حال، در اين امور ميزانی از دخالت سليقه‌ای ديده می‌شود. چون به هرحال تشخيص مصاديق با يک کميته است.
وی توضيح داد: باوجود آنکه در حوزه مجوزها، قانون مشخص و معين وجود دارد، که موارد آن و نيز ضابطه‌اش مشخص است، اما من شوراهای مشورتی به صورت تخصصی را در ذيل شورای نظارت اضافه کردم که زمان بازتری را برای صدور مجوز متن قرار دهيم.
شاه‌آبادی افزود: با راه‌اندازی چنين شوراهايی، نمايشنامه‌های هر حوزه‌ای توسط شوراهای نظارتی که اهل آن حوزه هستند، بررسی می‌شود؛ مثلا نمايشنامه کودک که تا پيش از اين در سالنی که قرار بود اجرا داشته باشد، مورد بازبينی قرار می‌گرفت، اکنون در يک شورای مشورتی در حوزه کودک بازبينی می‌شود.
وی، چنين اقداماتی را سبب کمتر شدن دخالت سلايق اعلام و عنوان کرد: هيچ کس نمی‌تواند ضمانت بدهد که دخالت سلايق به صفر می‌رسد زيرا به هر حال شوراهايی وجود دارد که مرجع تصميم‌گيری هستند و آنها بايد نظر بدهند اين مصداق با آن آيين‌نامه تطبيق می‌کند يا خير؛ که چنين تصميمی با تغيير نفرات تغيير می‌کند ولی اين ابزارها دخالت افراد را به حداقل ممکن می‌رساند.
شاه‌آبادی درمورد درجه انحراف اين تصميم‌گيری‌ها گفت: شورای نظارتی که اکنون وجود دارد، ممکن است گروه قبلی را متهم کنند که در تشخيص مصاديق، از معيار اصلی فاصله گرفته‌اند؛ اما اگر بدانيم که معيار، مصوبه شورايعالی انقلاب فرهنگی است، بهتر می‌توان عمل کرد.
وی با اشاره به اينکه قانونی نوشته شده که در حد کليات مشخص است، افزود: در برخی آثار ديالوگی نوشته شده که ازنظر شورايی مصاديق توهين است ولی به نظر گروهی ديگر نيست؛ بنابراين چنين تصميماتی مصاديق انسانی است و چاره‌ای جز اين نيست که بخشی از آن را بپذيريم و البته هنرمندان هم به گونه‌ای برخورد کرده‌اند که مساله واقعی در اين بخش نداريم. زيرا آنها هم معيارها را می‌دانند و فضای عمومی جامعه را در ک می‌کنند و طبيعتا در اين حوزه، مراعات‌ها طرفينی است و بايد انجام شود.
معاون هنری وزير ارشاد توضيح داد: مردم در مقاطع مختلف، دولت‌های مختلفی انتخاب می‌کنند که مديران و مسوولان آن، منطبق با سليقه مردم روی کار می‌آيند. اين سلايق به صورت بنيادی، زير و رو نشده و ممکن است چند کلمه توسط يک فرد پذيرفته شده باشد و ديگری آن را نپذيرد. طبيعی است که نمی‌توان از شورای نظارت اين زمان و ده سال پيش انتظار داشت هر دو نسبت به يک متن، نظر واحدی بدهند.
وی تصريح کرد: اگر زمانی ساز و کار يک وزارتخانه به طور کلی عوض شد، متاثر از خواست، رای و ديدگاه مردم است و اگر زمانی ديدگاه ديگری حاکم شود، جريان ديگری فرصت اظهارنظر داشته باشد و مردم سليقه ديگری را بپسندند، در اينجا هم اثر خود را خواهد گذاشت.
شاه‌آبادی اعمال مميزی را به صورت تعاملی و بر محور هماهنگی و همراهی با هنرمندان عنوان کرد و گفت: اگرچه وظيفه دستگاه دولتی اين است که فقط اعلام کند مجوز می‌دهد يا خير، اما من فکر می‌کنم در حوزه مميزی بايد با تعامل بيشتر حرکت کرد و ما قصد داريم با تقويت و تخصصی کردن شوراهای مشورتی، فضای فعلی و نيازهای جامعه را بررسی کنيم تا با مخالفت جدی مواجه نشويم.
وی درخصوص مجوزهای چند روزه‌ای که برای برخی نمايش‌ها صادر شده، گفت: صدور مجوزهای چند روزه اگر هم اتفاق افتاده است، مجوزهای درستی نيست و من از آن دفاع نمی‌کنم و اصولا چنين حرکت‌هايی معنا ندارد.