زمستان پیش رو؛ بدون برق، بدون گاز؟، دویچه وله

وزیر نیرو از مجلس درخواست کرد، بودجه بیشتری برای مقابله با خاموشی در اختیار وزارت‌خانه‌اش قرار دهد. پرویز فتاح شرایط ایران در فصل سرما را "سخت" برآورد کرده و تامین سوخت نیروگاه‌ها را مهمترین مشکل وزارتخانه‌اش خوانده است.

تابستان امسال برای ایرانیان تابستانی گرم، بی‌بارش و پرخاموشی بود. به گفته برخی از کارشناسان، میزان قطع برق در تابستان امسال از زمان پایان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده‌است. این در حالی است که زمستان گذشته نیز، در اکثر شهرهای ایران، سیستم گازرسانی مختل شده‌بود و حتی در شهرهای سردسیر مناطق شمالی کشور، چندین روز پیاپی گاز شهری قطع بود.

بر پایه گزارش وزارت نیرو، امسال کم‌بارش‌ترین سال در طول چهل سال گذشته بوده‌است. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود که زمستان امسال بحران گازرسانی حتی شدیدتر از سال قبل وجود داشته‌باشد.

معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی، شرایط زمستان امسال ایران را «سخت» توصیف کرده و می‌گوید، به دلیل کمبود نیروگاه‌های برق- آبی، مصرف گازوئیل و سوخت نیروگاه‌ها امسال افزایش خواهد داشت.

بدهکار و مستاصل

ماه گذشته پرویز فتاح، وزیر نیرو، در جلسه غیرعلنی مجلس، وزارت نیرو را «یک وزارتخانه بدهکار و مستأصل» خواند و از مجلس درخواست کرد تا برای مقابله با خاموشی‌های پی‌درپی، بودجه بیشتری در اختیار این وزارت‌خانه قرار دهد.

وی روز یکشنبه، ۲۸ مهر نیز در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، وضعیت بارندگی را وخیم ارزیابی کرد و مهمترین مشکل وزرات نیرو را تأمین سوخت نیروگاه‌های کشور دانست.

بهمن احمدی امویی، خبرنگار اقتصادی مقیم ایران، تأیید می‌کند که یکی از مشکلات اصلی وزارت نیرو، در حال حاضر تأمین سوخت نیروگاه‌هاست اما به نظر وی این مشکل اصلی نیست:

«با توجه به کمبود گاز در ایران بخصوص در فصل زمستان که ما معمولا حتا برای مصارف خانگی دچار مشکل می‌شویم و دولت مجبور می‌شود بسیاری از مصارف گاز صنایع را به نفع مصارف خانگی قطع بکند تا بلکه ناراحتی‌های اجتماعی و آشوب و شورش پس از آن را به همراه نداشته باشد، این درست است. اما همه‌‌ی دلیلش این نیست که آقای فتاح گفتند. واقعیت قضیه این است که مدیریت وزارت نیروی ایران یک مدیریت ناکارآمد است و با توجه به این که الان فصل بودجه‌ریزی است، معمولا وزارتخانه‌ها شروع می‌کنند حرفهایی از این قبیل زدن که سهم بیشتری از بودجه را به خودشان اختصاص بدهند».

تاثیر تحریم‌‌های بین‌المللی

بسیاری از کارشناسان، مشکل عمده گاز کشور را کم‌شدن سرمایه‌‌گذاری‌های خارجی عنوان می‌کنند. به عقیده این افراد اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و نیز ناامنی سرمایه‌گذاری داخلی، پروژه‌های بزرگ گازی کشور مثل پارس جنوبی را مختل کرده‌است.

بهمن احمدی در این باره چنین می‌گوید:

«مشکل اصلی گاز ایران، عدم سرمایه‌گذاری مناسب در پروژه‌های مربوط به پارس جنوبی بود. چون طبق قانون باید فازهای ۶، ۷ ، ۸ و ۹ پارس جنوبی، سال گذشته به بهره‌برداری می‌رسید. براساس همین، اینها آمدند قراردادهای متعددی با ترکیه بستند که مرتب گاز بیشتری را به ترکیه صادر کنند. ولی به دلیل این که سرمایه‌گذاری‌های خارجی در پارس جنوبی صورت نگرفت، سرمایه‌گذار داخلی هم نتوانست به اندازه کافی سرمایه‌ها را جذب کند، مشکل تحریم بوجود آمد، چاههایی هم که زدند خیلی‌هایش از نظر فنی اشکال داشت و مجددا باید حفاری می‌کردند، بسیاری از تجهیزات سرچاهی الان دچار تحریم است و واردکردن آنها به سختی و با هزینه‌ی بسیار زیاد صورت می‌گیرد و زمانبر است، همه اینها باعث شده که پروژه‌ها دیر به بهره‌برداری برسد».

سوخت نیروگاه‌های تولید برق از دو راه تأمین می‌شود یکی گاز و دیگری آب. به دلیل مشکلات مربوط به گازرسانی و کمبود گاز برای مصارف خانگی، وزرات نیرو عمده منبع تأمین سوختش را نیروگاه‌های برق-آبی قرار داده ولی این نیروگاه‌ها نیز به دلیل کم‌بارشی‌های سال‌های اخیر، ظرفیت تولید برق به میزان لازم را از دست داه‌اند.

بهمن احمدی می‌گوید:

«زمستان سال قبل دولت به دلیل این که مشکل گاز داشت، نیروگاههای حرارتی را تا آنجا که امکان داشت میزان کمتری گاز به آنها داد و در مقابل از حداکثر توان نیروگاههای برق‌ـ آبی استفاده کرد. این در نتیجه باعث شد که در تابستان نیروگاههای برق‌ـ آبی ما دچار ناتوانی و در واقع از رده‌خارج‌ بشوند. بخاطر این که اصلا هیچ آبی در پشت سدها ذخیره نشده است که بخواهد برق تولید بشود. یعنی سعی کردند این نیروگاه‌ها را جایگزین بکنند، ولی این جایگزینی به ضررشان تمام شد و در نتیجه تابستان امسال ما گسترده‌ترین خاموشی‌ها را از سال ۶۸ به اینسو داشتیم».

«مقصر سازمان هواشناسی است»

وزارت نیرو تقصیر را بر گردن سازمان هواشناسی انداخته و می‌گوید نظرات کارشناسانه در مورد بارش‌‌های امسال غلط بوده‌است و به همین دلیل این وزارت‌خانه پیش‌بینی‌های لازم را انجام نداده و در نتیجه امسال شاهد قطع گسترده برق بودیم.

بهمن احمدی اما می‌گوید طی سه سال گذشته هیچ نیروگاه جدیدی به مرحله بهره‌برداری نرسیده‌است و نیروگاه‌های فعلی همه همان‌هایی هستند که در زمان دولت‌های رفسنجانی و خاتمی کارشان را آغاز کرده‌بودند و این نیروگاه‌ها نیز ظرفیت تولید برق برای مصرف داخلی را ندارند.

کارشناسان می‌گویند اگر وضعیت به همین منوال پیش برود، زمستان امسال برای مردم ایران زمستانی به مراتب سخت‌تر از سال گذشته، همراه با خاموشی‌های گسترده و نیز قطع گاز خواهدبود.

میترا شجاعی