طنزهای تلویزیونی می‌فروشند - آینده سینمای کمدی را مخاطب رقم می‌زند، مهر

افزایش روند تولید کمدی‌های متاثر از طنزهای تلویزیونی واکنش‌هایی در میان سینماگران داشته است؛ گروهی این جریان را موقت و زودگذر و عده‌ای گسترش و رواج چنین آثاری را عامل نابودی سینما می‌دانند.

به گزارش خبرنگار مهر، نگاهی به جدول فروش فیلم‌های سینمای ایران در سال 87 نشان می‌دهد بازار کمدی‌های متاثر از طنزهای تلویزیونی همچنان گرم است و مخاطب با اشتیاق و علاقمندی این آثار را دنبال می‌کند. به همین دلیل و تحت تاثیر این فضا است که تولید این شبه کمدی‌ها هنوز ادامه دارد.

این جریان موافقان و مخالفانی دارد. مخالفان تولید این آثار که متاثر از طنزهای تلویزیونی و قواعد و کلیشه‌های آنها هستند، این شبه کمدی‌ها را عاملی برای پائین آمدن سلیقه مخاطب می‌دانند و معتقدند تولید و نمایش این فیلم‌ها در طولانی‌مدت سلیقه مخاطبان سینمای ایران را که هر روز از تعدادشان کاسته می‌شود بیمار می‌کند.

اما موافقان تولید این کمدی‌ها را متاثر از شرایط اقتصادی و تحت تاثیر استقبال مخاطب می‌دانند و باور دارند تا مردم از این فیلم‌ها استقبال کنند تولید آنها ادامه دارد. این گروه البته اغلب این فیلم‌ها را فاقد ارزش و اعتبار هنری می‌دانند و معتقدند بالاخره ستاره بخت این آثار افول می‌کند. اما تا آن زمان چرخ سینمای رنجور ایران را کمدی‌هایی می‌چرخانند که ریشه در طنز 90 شبی دارند.

گرچه اهالی سینما از رخنه این جریان متاثر از کمدی‌های تلویزیونی نگران هستند. اما با فروش فیلم‌های کمدی در سینماها تولید این آثار همچنان در اولویت است. رضا درستکار درباره تعدد فیلم‌های سینمایی متاثر از طنزهای تلویزیونی می‌‌گوید: تولید این فیلم‌های طنزآمیز و شبه کمدی محصول شرایط فیلمسازی و تنگنای اقتصادی حاکم است.

این منتقد ادامه می‌دهد: تهیه‌کننده خصوصی برای برونرفت از بحران سعی می‌کند از راههای امتحان پس‌داده و مطمئن استفاده کند که تولید فیلم متاثر از طنزهای شبانه با چهره‌های تلویزیونی یکی از آنها است. ضمن اینکه حضور مدیران تلویزیونی در سینما ضربه جدی به سینما زده است. مدیران ما شناخت درست از سینما ندارند و با تحمیل دیدگاه خود این شرایط را به وجود آورده‌اند.

وی تاکید می‌کند: تلویزیون و محصولات تلویزیونی سینما را تهدید می‌کنند و چیزی از سینمای ایران و سینمای ملی باقی نمانده است. شبه کمدی‌های روی پرده با ساختارهای ضعیف و حکمرانی هنرپیشه‌های تلویزیونی روابطی سخیف و سبک به تصویر می‌کشد که منطق روایی ندارند و تنها به این دلیل ساخته می‌شوند که مردم به سینما بیایند و چرخ سینما همچنان بچرخد.

یدالله صمدی اما این جریان را تهدیدی برای سینمای ایران نمی‌داند: این فیلم‌ها برای مردمی که بیننده این مجموعه‌ها هستند جذابیت دارد و به همین دلیل تولید این آثار رونق گرفته است. اغلب این فیلم‌ها کمدی‌های کم‌هزینه و ارزان‌قیمت متکی به خلاقیت بازیگرند و از محبوبیت این چهره‌ها برای جذب مخاطب استفاده می‌کنند.

این فیلمساز ادامه می‌دهد: متاسفانه تعداد زیادی از این کمدی‌ها سبک و سخیف هستند و وقار و ارزش کمدی‌هایی را که سال‌های قبل تولید می‌شد ندارند. اما در شرایط فعلی نمی‌شود از تهیه‌کنندگان انتظار داشت طور دیگری فیلم بسازند. تهیه‌کنندگان به دنبال رسیدن به راههایی هستند که آنها را زودتر به سرمایه‌شان برساند.

سعید حاجی‌میری هم با انتقاد از فیلم‌های کمدی می‌گوید: شخصیت‌های این فیلم‌ها معمولا کم‌هوش هستند، شوخی‌ها جنسی است، از الفاظ رکیک استفاده می‌شود و اغلب به یک صنف توهین می‌شود. در این فیلم‌ها انتقادها شعاری است و استقبال تماشاگر از آنها باعث شده تهیه‌کننده‌ها به سمت این آثار بروند. این فیلم‌ها و طنزهای تلویزیونی تماشاگر را کم‌هوش فرض می‌کنند.

تهیه‌کننده "انعکاس" سینمای کمدی و مجموعه‌های طنز را نیازمند آسیب‌شناسی می‌داند: باید نگاهی حرفه‌ای بر تولید این آثار حاکم شود. آیا نمی‌شود کمدی‌هایی ساخت که به خرد مخاطب در آنها احترام گذاشته شود و خانواده‌ها بتوانند این آثار را ببینند؟ آیا نباید از فرصتی که کمدی و طنز در اختیار مخاطب قرار می‌دهد برای انتقال مفاهیم آموزشی استفاده کرد؟

وی می‌گوید: این موج متاثر از شرایط اقتصادی و استقبال مردم از طنزهای شبانه به وجود آمده، اما ماندگار نیست. مخاطب سینما به هر حال از این همه تکرار، لودگی و بی‌اخلاقی دلزده می‌شود. در تلویزیون هم در سال‌های اخیر تعداد مجموعه‌های طنز موفق و پربیننده کم شده است. این آثار طراوت و خلاقیت گذشته را ندارند و برای مخاطب جذاب نیستند.

محمد نیک‌بین شرایط اقتصادی و رکود حاکم بر گیشه را عاملی می‌داند که تهیه‌کنندگان و کارگردان‌ها را به سمتی می‌برد که برای رسیدن به موفقیت از راههای میانبر استفاده کنند و می‌گوید: تهیه‌کننده‌ها به این چهره‌ها اعتماد دارند و آنها را ضامن فروش می‌دانند. در این شرایط تهیه‌کنندگانی هم هستند که با فیلمنامه‌ای متفاوت و جذاب و گروهی حرفه‌ای کار می‌کنند.

تهیه‌کننده" سوپراستار" ادامه می‌دهد: تجربه نشان داده تماشاگر از این فیلم‌ها استقبال می‌کند. اما قدرت خطر کردن به دلیل شرایط نامطلوب سینما پائین آمده و همه ترجیح می‌دهند در مسیر بی‌خطر حرکت کنند. این نوع فیلم‌ها هم جزئی از سینمای کمدی محسوب می‌شوند. ممکن است ما آنها را دوست نداشته باشیم، اما در سینما هر نوع فیلمی باید ساخته شود.

نیک‌بین که "تسویه حساب" را هم در کارنامه دارد تاکید می‌کند: فیلمسازها باید راههایی تازه برای جذب مخاطب پیدا کنند. نباید سطح کار در سینما را پائین آورد و با اتکا به راههای تکراری مخاطب را به سالن‌ها کشاند. می‌شود با صرف وقت، هزینه و به کار بردن اندیشه‌های تازه از این بحران نجات پیدا کرد.

همایون اسعدیان هم از شرایط اقتصادی سینما صحبت می‌کند: تولید کمدی‌هایی که متاثر از طنزهای تلویزیونی و فیلم‌های 90 دقیقه‌ای هستند محصول شرایط است و کارگردان و تهیه‌کننده کمترین تاثیر را در شکل‌گیری این جریان دارند. سینمای ایران در سال 50 فیلم تولید می‌کند و قطعا نمی‌توان انتظار داشت تمام این آثار فیلم‌هایی فاخر و ارزشمند باشند.

در هر حال، نبض سینمای ایران در دست فیلم‌هایی است که می‌توان آنها را شبه کمدی نامید و از میزان پیش‌‌پا‌افتادگی‌شان انتقاد کرد. اما جمعیتی که برای دیدن این قصه‌‌های سهل و ساده و بازیگران محبوب تلویزیونی‌ به سالن‌های سینما می‌روند حیات این فیلم‌ها را رقم می‌زنند. این موج همچنان ادامه دارد، فقط کافی است سری به سالن‌های سینما بزنیم.