رهبران آمریکا و بریتانیا عملیات تنبیهی علیه سوریه را بررسی کردند

بی بی سی ـ همزمان با اظهارنظرهای متفاوت در مورد عملیات نظامی احتمالی غرب علیه سوریه، رهبران آمریکا و بریتانیا واکنش تنبیهی نسبت به گزارش کاربرد اسلحه شیمیایی در جنگ داخلی سوریه را مورد بررسی قرار داده‌اند.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، و دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا، در تماس تلفنی، در مورد اتهام کاربرد اسلحه شیمیایی توسط نیروهای دولتی سوریه علیه غیرنظامیان آن کشور و نحوه واکنش به این اقدام تبادل نظر کردند.

این دومین گفتگوی رهبران دو کشور از زمان انتشار گزارش‌های حاکی از حمله شیمیایی به یکی از مناطق حومه دمشق، پایتخت سوریه، در روز چهارشنبه گذشته است که گفته می‌شود چند صد کشته و چند هزار زخمی برجای گذاشته است.

مخالفان حکومت سوریه گفته‌اند که این منطقه تحت تسلط نیروهای مخالف قرار داشت و نیروهای دولتی در جریان آتشباری شدید هوایی و زمینی به منظور پاکسازی آن از افراد مسلح، این منطقه را هدف تهاجم شیمیایی نیز قرار دادند.

دولت سوریه که نخست وقوع حمله شیمیایی را تکذیب کرده بود، متقابلا نیروهای مخالف را به استفاده از اسلحه شیمیایی متهم کرده و گفته است که انگیزه آنان بدنام کردن نیروهای دولتی بوده است.

در روزهای اخیر، برخی مقامات غربی، به خصوص در فرانسه، بریتانیا و آمریکا، و همچنین در چند کشور منطقه‌، از جمله ترکیه و اکثر کشورهای عضو اتحادیه عرب، دولت سوریه را مسئول حمله شیمیایی به حومه پایتخت آن کشور دانسته و از اقدامات تنبیهی علیه حکوم بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه حمایت کرده‌اند. مقامات آمریکایی گفته اند که اتهام استفاده نیروهای دولتی از تسلیحات شیمیایی بر اساس شنود مکالمات مقامات ارتش سوریه در مورد نتیجه این حمله مبتنی است.

روز گذشته، وزیر دفاع آمریکا از آمادگی نظامی آن کشور برای انجام عملیات تنبیهی علیه سوریه خبر داد و گفت که ارتش، گزینه‌های مختلفی را برای تصمیم‌گیری رئیس جمهوری تهیه کرده است.

در بریتانیا نیز، دیوید کامرون با فراخواندن پارلمان از تعطیلات تابستانی، در نظر دارد در جلسه روز پنجشنبه، پیشنهاد عملیات نظامی علیه سوریه را مذاکره و رای‌گیری بگذارد. در حالیکه برخی نمایندگان از احزاب مختلف با عملیات نظامی مخالفت کرده اند، به نظر می رسد که حزب کارگر، حزب اصلی مخالف در مجلس عوام، با چنین عملیاتی موافق است.

دولت‌های آمریکا و بریتانیا تاکید داشته‌اند که هدف از عملیات مورد نظر، کاستن از توان ارتش سوریه در استفاده از تسلیحات شیمیایی است و مساله جهتگیری در جنگ داخلی یا تلاش برای سرنگونی رژیم بشار اسد مطرح نیست. آنان تاکید داشته اند که عملیات مورد نظر به درگیری مستقیم در سوریه منجر نخواهد شد.

به گفته برخی کارشناسان، انتظار می‌رود که در عملیات مورد نظر، برخی هدف های حساس نظامی، مانند مراکز فرماندهی و امکانات فرودگاهی سوریه هدف پرتاب موشک‌های دوربرد قرار گیرد و کشورهای غربی خواهند کوشید حتی المقدور دامنه تلفات غیرنظامی این عملیات را کاهش دهند.

حامیان و مخالفان عملیات نظامی

در عین حال، مخالفان حمله به سوریه نگران آن هستند که این عملیات سرآغاز درگیری گسترده‌تر نظامی کشورهای غربی در یک بحران جدید در خاورمیانه و تبعات پیش بینی نشده آن باشد.

تعدادی معاهده بین‌المللی استفاده از تسلیحات شیمیایی را ممنوع کرده است. اگرچه دولت سوریه عضو پیمان‌های منع تولید و استفاده از تسلیحات شیمیایی نیست، اما مقامات غربی کاربرد چنین اسلحه‌ای را، به خصوص علیه غیرنظامیان، از نظر اخلاقی محکوم و مستوجب مجازات دانسته‌اند.

معمولا اقدام بین‌المللی علیه یک کشور مستقل مستلزم مصوبه شورای امنیت سازمان ملل است تا به چنین اقدامی از نظر حقوق بین الملل، مشروعیت بخشد. در بحران کنونی، کشورهای غربی مراجعه به شورای امنیت را بی‌فایده می‌دانند زیرا دولت روسیه، به عنوان حامی حکومت بشار اسد، از زمان آغاز بحران سیاسی در سوریه با استفاده از حق وتو، از صدور هرگونه قطعنامه انتقاد آمیز از حکومت آن کشور جلوگیری کرده است.

مقامات روسیه با انعکاس نظرات مقامات و رسانه‌های دولتی سوریه، مخالفان مسلح رژیم بشار اسد را به کاربرد اسلحه شیمیایی متهم کرده و گفته‌اند که کشورهای غربی مدارک قطعی در اثبات مجرم بودن نیروهای دولتی سوریه در دست ندارند.

به گفته کارشناسان، در ماه‌های اخیر، دولت روسیه، ظاهرا به دلیل انتقادهای بین المللی از عدم رعایت کامل موازین دموکراسی و حقوق بشر در داخل آن کشور، میزان همکاری و تماس خود با غرب را کاهش داده است و به نظر می رسد که در شرایط کنونی، قدرت‌های غربی توجه به مواضع روسیه را چندان لازم تشخیص نداده‌اند.

با اینهمه، حتی برخی مقامات غربی، از جمله در ایتالیا، تاکید داشته‌اند که تنها قادرند از اقداماتی علیه سوریه حمایت کنند که بر مبنای حقوقی مناسب به اجرا گذاشته شود که قاعدتا به معنی کسب مجوز شورای امنیت است.

در مقابل، برخی از کارشناسان گفته‌اند که با توجه به وخیم بودن اقدام دولت سوریه، واکنش محدود کشورهای غربی قابل قبول است. از جمله جک استراو، وزیر خارجه اسبق بریتانیا که در زمان حمله نظامی به عراق در سال ۲۰۰۳ این سمت را در اختیار داشت، گفته است که در مقایسه با آن زمان، مبانی حقوق بین الملل "وسعت یافته" و اجازه مداخله نظامی در واکنش نظامی به بحران های بشردوستانه را حتی بدون تایید شورای امنیت داده است.

آقای استراو در این مورد توضیح بیشتری نداده اما به گفته برخی کارشناسان، احتمالا اشاره او به این نظر است که دخالت نظامی به منظور جلوگیری از ارتکاب جنایت علیه بشریت از لحاظ "اخلاقی" واجب و از نظر حقوقی، قابل دفاع است. روز گذشته رئیس جمهوری فرانسه گفت که حقوق بین الملل باید با شرایط زمان انطباق یابد و افزود "نمی توان با دستاویز قرار دادن مبانی حقوقی، کشتار جمعی غیرنظامیان را قابل تحمل دانست."

در ایران، مقامات جمهوری اسلامی نسبت به تبعات حمله نظامی به سوریه هشدار داده و از جمله روز چهارشنبه، علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران، گفت که کشورهای غربی "تروریست ها" را به اسلحه شیمیایی مجهز کردند و کاربرد این تسلیحات را دستاویز حمله به سوریه قرار داده‌اند. وی گفت که سوریه در اثر جنگ داخلی تخریب شده و بمباران نیروهای خارجی تاثیری بر این کشور ندارد.

اقای لاریجانی هشدار داد که حمله به سوریه عواقب گسترده‌ای را برای منطقه در پی خواهد داشت و گفت "اگر قواعد بین المللی در این ماجراجویی به نفع رژیم صهیونیستی، توسط غرب و برخی از کشورهای منطقه نادیده گرفته شود، چه دلیلی دارد سوریه احترامی برای آنان قایل باشد؟"

به گفته دفتر نخست وزیر بریتانیا و کاخ سفید، هدف از این عملیات تغییر رژیم نیست بلکه عملیاتی محدود با این منظور است که سوریه و دیگران بدانند که کاربرد اسلحه شیمیایی با تنبیه بین المللی مواجه می شود.

در حال حاضر حدود دو میلیون آواره جنگ داخلی سوریه وجود دارد و این نگرانی وجود دارد که مداخله نظامی باعث افزایش شمار آوارگان شود. و باید هدف های حمله نظامی باید قبل از آغاز این حمله ها معلوم شده باشد و عملیات ظرف چند روز انجام گیرد

غرب باید از تلفات غیرنظامی اجتناب کند.

البته خطر واکنش تلافی جویانه دولت سوریه و متحدان آن مانند روسیه، چین و ایران هم وجود دارد.

روسیه متحدانی مانند قبرس در منطقه دارد.

همچنبن ممکن است عملیات غرب علیه دولت سوریه باعث تقویت وابستگان القاعده شود و آنان همان کسانی هستند که غرب نمی خواهد به اسلحه شیمیایی دست یابند.