دشواری‌های خانم مرکل برای تشکيل دولت جديد، جواد طالعی

با توجه به عدم تمايل اتحاد احزاب دموکرات مسيحی و سوسيال مسيحی به همکاری با سبزها و چپ‌ها، حزب سوسياليست دارای اين شانس هست که در صورت ورود به ائتلاف، دست کم برخی از خواست‌ها و شعارهای مهم انتخاباتی خود را به خانم مرکل تحميل کند

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

ويژه خبرنامه گويا

انتخابات روز يکشنبه ۲۲ سپتامبر امسال در آلمان با نتايج کاملا عافلگيرکننده خود توازن قوا را در اين کشور به هم زد و اکنون تشکيل دولت جديد را مشکل تر از هميشه کرده است.

در اين انتخابات حزب دموکرات آزاد (اف دی پی) که موتلف همگونی برای دولت فعلی بود، نتوانست دست کم ۵ درصد آرای ريخته شده به صندوق ها را کسب کند و همه کرسی هايش را در مجلس از دست داد. در مقابل، حزب چپ ها که پس از وحدت دو آلمان از نيروهای حزب کمونيست آلمان دموکراتيک سابق تشکيل شده است، حتی از سبزها پيشی گرفت و با کسب ۸/۶ درصد آرا و ۶۴ کرسی به قدرت سوم در مجلس تبديل شد.

مجلس آلمان که در دوره های گذشه همواره از پنج فراکسيون "اتحاد احزاب دموکرات و سوسيال مسيحی"، حزب سوسياليست، حزب دموکرات آزاد، سبزها و حزب چپ ها تشکيل شده بود، اکنون با باخت سنگين ليبرال ها تنها دارای ۴ فراکسيون شده است.

ائتلاف بزرگ يا ائتلاف سرخ/سبز/سرخ؟

در اين دوره مجلس اتحاد احزاب دموکرات مسيحی و سوسيال مسيحی که خانم آنگلا مرکل رهبری آن را به عهده دارد، دارای ۳۱۱ کرسی است و سه حزب ديگر روی هم رفته ۳۱۹ کرسی را به خود اختصاص داده اند. معنی اين ارقام آن است که سه حزبی که دوره گذشته در موقعيت اپوزيسيون قرار داشتند، اکنون در صورت ائتلاف با يکديگر دارای اکثريت هستند و می توانند دولت خانم مرکل را ساقط کنند و خود دولت تشکيل دهند.

در حال حاضر، تلاش برای تشکيل ائتلاف حاکم، طبعا کار خانم مرکل است که حزب او به تنهائی بيش از ۴۱ درصد آرای شرکت کنندگان در انتخابات را کسب کرده است.

در اين دوره ۷۱ و نيم درصد از صاحبان حق رای در انتخابات آلمان شرکت کردند. ميزان مشارکت در سال ۱۹۷۶ با ۹۱ درصد به اوج رسيد و از دهه نود به اين سو به تدريج کاهش يافت. همين تغيير نشان می دهد که اعتماد مردم آلمان به احزاب و رهبران سياسی اين کشور نسبت به گذشته کاهش يافته است.

به لحاظ استراتژی، فاصله ميان "اتحاد احزاب دموکرات مسيحی و سوسيال مسيحی" با حزب سبزها زياد و با حزب چپ ها عميق است. بنابر اين خانم مرکل در عين حال که می تواند با جذب همکاری يکی از اين دو حزب دولت را تشکيل دهد، برای جلب موافقت اعضای حزب خود با مشکلاتی روبرو است.

برای اين که دو حزب بتوانند با هم ائتلاف کنند بايد بر سر برنامه کار چهار سال آينده دولت به توافق برسند. کسب چنين توافقی ميان حزب محافظه کار اکثريت و دو حزب سبزها و چپ ها کار ساده ای نيست. آرمان ها و شعارهای اين احزاب در هيچ زمينه ای با هم همسو نيستند.

به اين دلايل است که ظاهرا خانم مرکل می کوشد با دادن امتيازاتی به حزب سوسياليست، اين حزب را که تاکنون بارها سکان هدايت کشور را به دست داشته است، به ائتلاف با خود تشويق کند.

مشکلات سيستم بازنشستگی آلمان

روز پنجشنبه (۲۶ سپتامبر) چهار روز پس از اعلام نتيجه انتخابات، شبکه های خبری آلمان گزارش دادند که خانم مرکل پذيرفته است در صورت ائتلاف با سوسياليست ها، روی بالا بردن ميزان ماليات درآمدهای بالا، که جزو شعارهای تبليغاتی SPD بوده است فکر کند.

"پيير اشتاين بروک" نامزد سوسياليست ها برای مقام صدراعظمی در مبارزات تبليغاتی خود اعلام کرده بود که می خواهد از طريق افزايش ماليات درآمدهای بالا، فشار طبقات کم درآمد را کم کند. او از جمله وعده داده بود قانونی برای تعيين حداقل بازنشستگی به تصويب برساند که به موجب آن هر بازنشسته واجد شرايط آلمانی، دست کم ۸۵۰ يورو حقوق بازنشستگی ماهانه داشته باشد.

سيستم بازنشستگی آلمان يکی از بدترين سيستم ها در ميان همه کشورهای اروپائی است. در حالی که در کشورهای اسکانديناوی و بنلوکس و برخی ديگر از کشورهای اروپا قانون حداقل بازنشستگی سال ها است اجرا می شود، آلمان از چنين قانونی بهره مند نيست. در نتيجه بخش قابل توجهی از بازنشستگان اين کشور، حقوق چنان ناچيزی دارند که برای حداقل معاش آن ها کافی نيست و مجبورند از صندوق کمک های اجتماعی کمک بگيرند. اين کمک ها نيز تنها در صورتی پرداخت می شود که فرد بازنشسته دارای هيچ پس انداز يا دارائی منقول و غيرمنقولی نباشد. در اين صورت بايد ابتدا آن ها را مصرف کند و بعد به سراغ کمک های اجتماعی برود.

آلمانی ها وقتی درباره حقوق بازنشستگی اکثريت شهروندان اين کشور حرف می زنند می گويند: "برای زندگی کم است و برای مردن زياد."

اکنون، خانم مرکل حاضر شده است ماليات درآمدهای بالا را، افزايش دهد. اما هيچ صحبتی از تصويب قانون حداقل بازنشستگی نکرده است.

تفاوت سوسياليست ها در اپوزيسيون و در قدرت

با توجه به عدم تمايل اتحاد احزاب دموکرات مسيحی و سوسيال مسيحی به همکاری با سبزها و چپ ها، حزب سوسياليست دارای اين شانس هست که در صورت ورود به ائتلاف، دست کم برخی از خواست ها و شعارهای مهم انتخاباتی خود را به خانم مرکل تحميل کند. اما تجربه نشان داده است که سوسياليست ها، در حالی که در موضع اپوزيسيون نسبتا چپ گرا هستند، در موضع قدرت، بعضا حتی از محافظه کاران حزب دموکرات مسيحی نيز محافظه کارتر می شوند.

حزب سوسياليست که در گذشته دارای شخصيت های فرهمند و فوق العاده محبوبی مثل ويلی برانت و هلموت اشميت بود، در دهه های اخير، ديگر نتوانسته شخصيتی محبوب و پرنفوذ به جامعه معرفی کند که رای دهندگان را به دنبال خود بکشد.

گرهارد شرودر آخرين شخصيت سياسی حزب سوسياليست بود که از سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۰۵ با ائتلاف سبزها بر آلمان حکومت کرد، اما در دوران او درگيری های سياسی ميان او و ساير رهبران برجسته SPD اوج گرفت و اين حزب با کناره گيری اسکار لافونتن که از چهره های محبوب آن بود، آسيب زيادی ديد. لافونتن بعد به حزب چپ ها پيوست و چند سال پيش از سياست کناره گرفت.

رنجش کارگران و بيکاران از شرودر

گرهارد شرودر در سال ۲۰۰۳ با ارائه طرحی که به Agenda ۲۰۱۰ معروف است سيستم خدمات اجتماعی و قانون کار آلمان را به گونه ای اصلاح کرد که از حقوق و مزايای بيکاران به شدت کاست و به فقر در جامعه آلمان دامن زد.

بسياری از مدافعان شرودر معتقدند که اگر اين برنامه تحقق نيافته بود، آلمان نمی توانست در سال های بعد بحران مالی اروپا را به سلامت از سر بگذراند. در مقابل منتقدان می گويند که شرودر سوسياليست بيش از آن که در انديشه رفاه خانواده های کم درآمد باشد، به سرمايه داری آلمان خدمت کرد. او در پايان دوران صدارت عظمای خود مشاور کنسرن روسی گازپروم شد و به اين دليل نيز، ته مانده محبوبيت خود را حتی در ميان سوسياليست ها از دست داد.

پيير اشتاين بروک، نامزد اين دوره حزب سوسياليست برای رقابت با خانم آنگلا مرکل، دارای شخصيت کاريسماتيکی نبود و از آغاز روشن بود که توان رقابت با صدراعظم آلمان را ندارد.

نظرسنجی ها نشان می دهند که خانم مرکل در حال حاضر محبوب ترين سياستمدار آلمان است. بسياری معتقدند که او توانست طوری عمل کند که آلمان نه تنها از بحران مالی اروپا آسيب نبيند، بلکه به عنوان پشتيبان بزرگ کشور بحران زده يونان مانع خروج اين کشور از حوزه يورو شود. خروج يونان می توانست اعتبار واحد پول اتحاديه اروپا را به شدت کاهش بدهد. اما منتقدانی هم کم نيستند که می گويند مرکل بحران ها را دور زده و در آينده اين بحران ها دامنگير آلمان خواهند شد.

تعميق شکاف طبقاتی در آلمان

اکنون بايد ديد تلاش های خانم مرکل برای تشکيل دولت ائتلافی جديد به کجا می انجامد و چه ثمراتی برای مردم آلمان دارد. شکاف طبقاتی در اين کشور ثروتمند، روز به روز بيشتر می شود و اکثريت خواهان جلوگيری از تداوم اين روند است.

آلمان سالانه نزديک به هزار ميليارد يورو کالا و خدمات به جهان صادر می کند. شرايط زندگی آلمانی ها نسبت به شهروندان ساير کشورهای اروپائی بد نيست، اما ميليون ها نفر نيز در اين کشور هستند که مجبورند در همه هزينه های خود صرفه جوئی کنند. البته برخلاف تبليغاتی که در ايران می شود، در آلمان جز موارد کاملا استثنائی و نادر، هيچکس از حداقل معيشت و خدمات درمانی کامل محروم نيست.

جواد طالعی