محمد خاتمی ديگر ممنوع‌الخروج نيست

روزنامه بهار ـ يک «مقام آگاه امنيتی» از لغو ممنوعيت خروج سيدمحمد خاتمی خبر داد. به اين ترتيب همان‌طور که حدود چهار سال پيش موضوع ممنوعيت خروج خاتمی به‌صورت غيررسمی و توسط يک «مقام اطلاعاتی نزديک به دولت دهم» مطرح شده بود، لغو آن نيز به صورت غيررسمی اعلام شد. چه با وجود جلوگيری از سفرهای خارجی واضع طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها، در سال‌های گذشته مقامات رسمی نه تنها ممنوع‌الخروج بودن او را تاييد نمی‌کردند که انکار می‌کردند.

اوايل اسفند سال ۸۸ و برای نخستين‌بار موضوع ممنوعيت خروج رييس‌جمهوری اسبق کشورمان را عباس اميری‌فر، دبير اجرايی جامعه وعاظ تهران با نقل سخنان يک مقام اطلاعاتی مطرح کرد. او خبر داد که در جمع وعاظ تهران موضوع ممنوع‌الخروج شدن سيدمحمد خاتمی رييس بنياد باران از کشور را اعلام کرده و گفته بود: «خاتمی اخيرا قصد خروج از کشور را داشته است.»

اين خبر ‌گرچه خيلی زود ازسوی بعضی نزديکان دفتر سيدمحمد خاتمی تکذيب و گفته شد که او «اخيرا هيچ‌گونه تصميمی به سفر نداشته که از سفر ايشان جلوگيری شود» اما وقتی اواخر فروردين سال ۸۹ رييس‌جمهوری پيشين کشور ناچار شد از سفر به ژاپن و شرکت در اجلاس سالانه شورای تعامل در زمينه خلع سلاح هسته‌ای صرف‌نظر کند، موضوع علنی‌تر شد.

روايت عليزاده طباطبايی، از وکلای نزديک به دفتر خاتمی حکايت از آن داشت که لغو سفر خاتمی به ژاپن به «توصيه» بعضی نهاد‌ها بوده است و نه با يک حکم مشخص. او تاکيد داشت: «از آنجا که ممنوع‌الخروج کردن يک فرد نيازمند حکم قضايی است، در حالی که هيچ پرونده قضايی برای خاتمی تشکيل نشده و به هيچ شعبه بازپرسی نيز احضار نشده است، بنابراين خاتمی ممنوع‌الخروج نيست.» با اين حال همان زمان داريوش قنبری از نمايندگان اصلاح‌طلب مجلس ممنوع‌الخروج شدن خاتمی را به «اقتدارگرايان» نسبت داد و آن را ازجمله تصميمات مضر برای نظام تلقی کرد؛ اظهارنظری که با وصول نامه اعتراضی نخست‌وزيران سابق سوئد و کانادا درباره لغو سفر خاتمی به ژاپن معنا پيدا کرد. آن‌ها در نامه‌ای خطاب به احمدی‌نژاد به اين اقدام اعتراض و خواستار برطرف شدن هرچه سريع‌تر محدوديت‌های ايجاد شده برای رييس موسسه بين‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها شدند و ابراز اميدواری کردند که با رفع محدوديت‌ها، شاهد حضور و سخنرانی سيدمحمد خاتمی در اجلاس سالانه شورای تعامل در زمينه خلع سلاح هسته‌ای که در هيروشيمای ژاپن برگزار می‌شود باشند؛ اميدواری‌ای که به نتيجه نرسيد. هرچند چهار روز پس از اعلام صرف‌نظر خاتمی از سفر به ژاپن به توصيه بعضی نهادها، حيدر مصلحی، وزير وقت اطلاعات، در پاسخ سوال خبرنگاران ممنوع‌الخروج بودن خاتمی را تکذيب کرد و گفت: «ممنوع‌الخروجی اشخاص دست قوه‌قضاييه است و هرگاه که اين دستگاه حکم جلبی صادر کند اين کار صورت خواهد گرفت» و طبيعتا برای رييس دولت اصلاحات چنين حکمی صادر نشده بود. اما با اين حال امکان حضور در نشست‌های بين‌المللی از رييس‌جمهوری گرفته شد که خود در سال‌های نشستنش بر مسند رياست قوه‌مجريه باعث فرو ريختن ديوار انزوای سياسی ايران در دنيا بود و می‌توانست دوباره همين نقش را ايفا کند.

موضوع ممنوع‌الخروج بودن سيدمحمد خاتمی با وجود ارسال دعوتنامه‌هايی ازسوی کشورها و سازمان‌های بين‌المللی مختلف سبب شد که حتی رسانه‌های کشورهای ديگر نيز به اين موضوع حساسيت نشان دهند. اين بود که علی لاريجانی در حاشيه حضور خود در اجلاس بين‌المجالس با سوال خبرنگار لوموند درباره چرايی ممنوعيت سيدمحمد خاتمی از خروج از کشور مواجه شد و پاسخ داد: «من فکر می‌کنم که دولت احمدی‌نژاد در بعضی موارد عادات بدی داشت که اين هم يکی از آنها بود و فکر می‌کنم که اين مساله به آسانی قابل حل است.» اظهارنظری که روز گذشته توسط خبرنگار «سفير» پيگيری شد و از يک «مقام آگاه امنيتی» جواب گرفت: «مشکلاتی که بر سر راه سفرهای خارجی آقای خاتمی قرار داشت حل شده است و ايشان ممنوع‌الخروج نيست و برای سفرهای خارجی مشکلی ندارد.»