دخترانی که برای ازدواج خريد و فروش می‌شوند

روزنامه قانون ـ گروه جهان- خبر عجيب است. «بزرگان قبيله‌ای در شمال غرب پاکستان زنان را از خريد کردن در بازارها بدون حضور يکی از وابستگان مرد منع کرده‌اند. اين اقدام برای آن صورت گرفته که توجه مردان در ماه رمضان، منحرف نشود.» آدريانا کارانکا، گزارشگر نشريه فارين پالسی، يک روز پس از سخنرانی ملاله يوسفزی در سازمان ملل در گزارشی با عنوان «خواهران فراموش‏شده ملاله» درباره وضعيت زنان و دختران در پاکستان می‌نويسد:

نازيا تنها ۱۲ سال دارد و در انتظار بدترين‏ها زندگی می‏کند. به ديدار خانواده‌اش در پشتونخواه در شمال‏غرب پاکستان رفته‏ام. ناآرام است و بدنش می‎لرزد. نازيا تنها پنج سال داشت وقتی پدرش او را در ازای غرامت قتلی که عمويش مرتکب شده بود به عقد ازدواج يک غريبه که سن زيادی داشت، درآورد. اين تصميم جرگه، بزرگان قبيله، بود که نازيا به علاوه دو راس بُز و تکه زمينی به خانواده مقتول داده شود. چرا که بيشتر مناطق قبيله‏نشين افغانستان و پاکستان به سيستم قضايی دولتی اعتمادی ندارند و ترجيح می‏دهند منازعات و مسائل خود را از طريق جُرگه حل و فصل کنند.

نازيا می‏گويد: «يک شب مردی غريبه آمد و من را برد.» نازيا بسيار کوچکتر از آن بوده که درک کند چه اتفاقی افتاده است اما از آنجا که در سرزمينی به دنيا آمده که زنان نبايد توسط مردان غريبه ديده می‏شدند، متوجه می‏شود که يک چيزی درست نيست. نازيا را به جرگه برده بودند تا همسر آينده‎اش او را ديده و تصميم بگيرد. با وجودی که مردان فاميل تلاش کرده بودند تا نظر جرگه را تغيير بدهند اما جرگه در نهايت تصميم گرفت که نازيا به دليل خردسالی بسيار می‎تواند چند سال را در کنار خانواده‏اش باشد تا کمی بزرگتر شود. اکنون نازيا از بزرگ شدن خود می‎ترسد. خانواده او می‏توانند سرنوشت دختر خود را به تعويق بيندازند اما نه برای مدت طولانی. به خصوص پس از ۱۴ سالگی.

دختران بسياری در پاکستان به سرنوشت نازيا دچارند. دختران سوآرا (swara)، دخترانی هستند که برای حل مناقشه‎ و اختلافات قبيله‏ای به طرف مقابل و دشمن داده می‏شوند. به‎طور معمول اين غرامت بايد به مناقشه پايان دهد اما در عمل اين‏گونه ازدواج‌ها تنها سرپوشی بر يک انتقام است. دختران سوآرا در خانه جديدشان اغلب در معرض مستقيم خشم، عصبانيت و نفرت همسر خود قرار می‏گيرند و درد و رنج ناشی از جرمی را متحمل می‎شوند که هرگز مرتکب نشده‏اند. عموی نازيا به دليل اختلاف بر سر مالکيت زمين همسايه خود را به قتل رسانده و گريخته است. او هيچ فرزندی ندارد بنا براين جُرگه تصميم گرفت تا برادر بزرگترش به جای او غرامت پرداخت کرده و دختر پنج ساله‏اش را به عقد مردی از خانواده مقتول درآورد. پدر نازيا يک کشاورز بی‎سواد و فقير است. او نمی‏تواند به رای دادگاه محلی اعتراض کند. بعد از اين‏که زمين و دام خود را به خانواده مقتول داد به عنوان کارگر فصلی با درآمد روزانه سه دلار شروع به کار کرد. همسرش هم خانه همسايه‏ها را تميز می‏کند. خانواده نازيا تصميم گرفته‏اند که نازيا تنها امسال را به مدرسه برود چرا که از آنان، او به هر حال متعلق به خانواده ديگری است و پرداخت هزينه تحصيل او توجيه اقتصادی ندارد. نازيا هم علاقه‏اش به مدرسه رفتن را از دست داده و علتش هم فاصله گرفتن بچه‏های ديگر از اوست: «آن‎ها مسخره‏ام می‎کنند و مرا دختر سوآرا صدا می‏زنند. خيلی ناراحتم. از همه می‏ترسم و دوست ندارم از خانه خارج شوم. به هيچ‏کس اعتماد ندارم.» غروب از راه رسيده، از خانه نازيا خارج می‎شوم و چهره غمگين او در مقابل چشمانم است. هر روز او را به روزی نزديک می‏کند که مرد مسن برای بردنش خواهد آمد.

سيستم قضايی پاکستان

اگرچه ازدواج اجباری دختران خردسال با هدف حل و فصل مناقشه‏های قبيله‏ای امری غيرقانونی است اما تقريبا در تمام ولايات پاکستان رواج دارد. رسانه‏های محلی از وقوع ۱۸۰ مورد در سال گذشته خبر داده‏اند. اما صدها و شايد هزاران مورد وجود دارد که هرگز گزارش نمی‏شود. سن قانونی برای ازدواج در پاکستان برای پسران ۱۸ سال و برای دختران ۱۶ سال است. با اين حال دختران و پسران در اين سن نمی‏توانند گواهی‏نامه رانندگی دريافت کنند، رای بدهند يا حساب بانکی داشته باشند. اين در حالی است که بنا بر اعلام يونيسف، بيش از ۷۰ درصد دختران پيش از ۱۶ سالگی ازدواج می‎کنند.

چالش جدی ديگر در اين باره، عدم اعتماد مردم به سيستم قضايی کشور است، عاملی که باعث روی آوردن افراد به جرگه می‏شود. يک مقام محلی در اين باره می‏گويد: «دادگاه‏های محلی و سنتی سوابق بسيار بدی در پاکستان دارند. حتی موارد حل نشده‎ای وجود دارد که تاريخ آن به ۳۰ سال پيش بازمی‎گردد و در حال رسيدگی است. اين در حالی است که سيستم قضايی کشور هم بسيار فاسد است.»