کیهان لندن - احمد رأفت - سران ۲۹ کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در واتفورد، در حومه لندن، هفتادمین سالگرد تشکیل مهمترین پیمان نظامی جهان را جشن گرفتند. پیمان آتلانتیک شمالی که در سالهای پس از جنگ جهانی دوم با هدف مقابله با توسعهطلبی اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت، در سال ۱۹۹۰ میلادی با فروپاشی این امپراتوری دچار بحران هویت شد و هنوز هم این دوران را پشت سر نگذاشته است. بسیاری از کشورهای اروپای شرقی که زمانی در پیمان ورشو، جبهه مقابل ناتو، عضویت داشتند، در اجلاس واتقورد به عنوان عضو حضور پیدا کردند.
این اجلاس که با حملاتی به موجودیت ناتو آغاز شده بود، با تفاهم برای تشکیل کمیتهای از نخبگان جهت بازنگری در هویت، چالشها و اهداف پیمان آتلانتیک که قرار است در دو سال آینده نتایج کار خود را ارائه دهد به پایان رسید. سال گذشته دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا دیگر کشورهای عضو این پیمان را به عدم پایداری به تعهدات خود به ویژه در زمینه مالی متهم کرده بود. امسال، در آستانه این اجلاس، امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرلنسه، صحبت از «سکته مغزی» پیمان آتلانتیک کرد. احتمالا این انتقادات باعث شد مهمترین پیمان نظامی تاریخ معاصر تکانی بخورد و خود را برای برخورد با چالشها و تهدیدهای پیش رو آماده سازد.
ترکیه که تهدید کرده بود در صورتی که ناتو کردهای سوری را تروریست نشناسد، هرگونه تصمیم این پیمان را وتو خواهد کرد، مجبور به عقبنشینی شد. در بیانیه پایانی این کنفرانس، البته بدون بردن نامی از ترکیه، استفاده از سیستمهای دفاعی ساخت روسیه مغایر با استراتژی ناتو اعلام شد. ولی این اشاره متوجه ترکیه است که اخیرا سیستم دفاعی موسوم به «اس ۴۰۰» را از روسیه خریداری کزده است. ترکیه که قصد داشت پیمان آتلانتیک شمالی را مجبور به قبول مواضع خود در مورد کردهای سوریه کند، نه تنها غیرمستقیم از سوی این اجلاس مورد انتقد قرار گرفت، بلکه مجبور شد بپذیرد برای باقی ماندن در ناتو تا سال ۲۰۲۴ میلادی کمکهای خود به این پیمان نظامی را نیز افزایش دهد.
در این اجلاس برای اولین بار به چین نیز به عنوان تهدیدی جدی برای امنیت کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی اشاره شد. چین پس از آمریکا دارای بالاترین بودجه نظامی است و این مسئله باعث نگرانی کشورهای غربی است. آنچه در اجلاس واتفورد در دستور کار قرار داشت، گسترش فنآوریهای ارتباطی چین بود. آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی نگران نقش شرکت مخابراتی چینی هواوی (Huawei) در نسل پنجم شبکه تلفنهای همراه موسوم به G5 هستند. ناتو نگران است که از طریق این غول ارتباطی، دولت چین بتواند کلیه مکالمات در کشورهای غرب را شنود کند. البته ناتو از ساختاری برخوردار نیست که بتواند از اعضای خود بخواهد از این فنآوری استفاده نکنند. با اینهمه برخی از کشورها چون آمریکا و ایتالیا تصمیم گرفتهاند که فعلا به شبک G5 نپیوندند و دیگران چون آلمان و بریتانیا گویا این تهدید را عمده نمیدانند و قصد همکاری با این شرکت چینی را دارند.
ینس استولنبرگ دبیرکل ناتو در کنفرانس پایانی اجلاس واتفورد از تروریسم در هر شکل آن به عنوان تهدیدی جدی علیه امنیت جهان نام برد و افزود که یکی ار وظایف پیمان آتلانتیک مقابله با این تهدید خواهد بود. دبیرکل ناتو، بدون نام بردن از هیچ کشوری، به خاورمیانه نیز به عنوان چالشی جدی اشاره کرد. ینس استولنبرگ گفت کمیتهای که برای بازنگری در اهداف و چالشهای پیمان آتلانتیک شمالی تشکیل خواهد شد، بدون شک تهدیدهایی را که امروز خاورمیانه و آفریقا برای امنیت جهانی دارند مد نظر خواهد داشت.
اسلام سیاسی و به ویژه چمهوری اسلامی و نقشی که تهران در کشورهای خاورمیانه ایفا میکند، یکی از تهدیدهایی است که اگرچه در دستور کار اجلاس واتفورد قرار نداشت، ولی روی میز کلیه دیدارهای جانبی قرار گرفت. یکی از همراهان جوزپه کونته نخست وزیر ایتالیا به کیهان لندن میگوید: «نگرانیها از رفتار جمهوری اسلامی روز به روز رو به افزایش است. آنچه در داخل ایران میگذرد، دخالتهای ایران در سوریه، عراق، لبنان و یمن، حمایتهای نظامی تهران از حماس و جهاد اسلامی در غزه و از گروههای مشابه در بحرین، کویت و پادشاهی سعودی، از جمله مسائلی هستند که بدون استثنا در کلیه دیدارهای جانبی این نشست در دستور کار قرار داشتند.»
همین منبع در توجیه عدم محکومیت سرکوب شدید معترضین در جمهوری اسلامی به کیهان لندن میگوید: «در موقعیت کنونی ما نمیخواهیم وضعیتی به وجود آید که جمهوری اسلامی فعالیتهای خرابکارانهاش را به کشورهای عضو پیمان آتلانتیک گسترش دهد. برخلاف تصور بسیاری از ایرانیها، عدم محکومیت بدون پرده آنچه در ایران اتفاق میافتد برای حفظ منافع اقتصادی اروپا در این کشور نیست. روابط اقتصادی با ایران در یک سال گذشته به حداقل رسیده است. به عنوان مثال ایتالیا، یکی از مشتریان عمده منابع انرژی ایران، حتا یک قطره نفت هم از این کشور نخریده است. نگرانی ما از امکان گسترش فعالیتهای خرابکارانه ایران در خاک کشورهایمان است و بر اساس اطلاعاتی که سرویسهای امنیتی کشورهای اروپایی و آمریکا به دست آوردهاند، جمهوری اسلامی ایران خود را آماده چنین عملیاتی میکند. وظیفه ما قبل از حمایت از خواستهای بحق مردم ایران، حفاظت از امنیت و جان مردم کشورهایمان است.»