باقر پرهام در کنار پرهام نویسنده، مؤلف و مترجم نقش مهمی در تداوم حیات و فعالیت "کانون نویسندگان ایران" داشت و تلاش کرد تا کانون نویسندگان در مسیری صنفی، دموکراتیک و روشنفکرانه فکر و عمل کند. پرهام منتقد آن دسته از اعضای کانون نویسندگان ایران بود که تلاش می‌کردند کانون را به زائده حزب و سازمان سیاسی بَدَل کنند و ازاین طریق ابزار و وسیله‌ای برای بهربرداری و سوء استفاده‌های حزبی و سازمانی و ایدئولوژیک دست و پا کنند. وی بارها در بارۀ " کانون نویسندگان و نقش روشنفکران در تحولات ایران معاصر" نوشت و در ثبت و تدوین تاریخ کانون نویسندگان و نقد مبانی نظری و سازمانی و رفتاری این تشکل، با تاکید بر اهمیت حیاتی آزادی اندیشه و بیان، نقش ارزشمندی به عهده داشت.

۴۶ سال پیش در سخنرانی "ده شب" انستیتو گوته در اهمیت آزادی به ویژه آزادی اندیشه و بیان گفت: "ادامۀ هستی هر ملتی در گرو شناخت دقیقی است که آن ملت خود از تجربه‌های جمعی و آزادانۀ خویش به دست می‌آورد. جمع باید آزاد باشد و آزاد بیندیشد. باید صد گل و صد‌ها گل بشکفد تا کارورزان حرفه‌ای کلمات فرصت پیدا نکنند موجودیت ملتی را کالای ادامه حیات بی‌مایۀ خویش کنند و باکی از این نداشته باشند که فرهنگ بی‌نظیر ایرانی، در مسابقۀ انحطاط، به تدریج رو به تباهی رود: دریغ است ایران که ویران شود. "
پرهام نویسنده، مؤلف، پژوهشگر و مترجمِ سخت کوش و قَدَری بود که به ارزش و اثر بخشیِ کنش اجتماعی و سیاسی روشنفکر نیز آگاه بود. آثارش در زمینه‌های جامعه شناسی و فلسفه، و کردار سیاسی و اجتماعی‌اش یادگارهائی روشنفکرانه و تاثیر گذارند، آثاری که جامعه ما را با بنیادهای اندیشه‌های جامعه شناسی و فلسفه غرب و عقلانیت سیاسی آشناتر کرده است.
پرهام با بیان صریح و قاطع دیدگاه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی‌اش نمونۀ درخشان یک روشنفکر ایرانی است. وی از منادیان دیالوگ دموکرتیک و از پیشگامان گفت و شنید، همکاری، ائتلاف و اتحاد میان تشکل‌های متنوع و مختلف، و شخصیت‌ها و چهره‌های سیاسی و فرهنگیِ دموکراسی خواه بود و با ارائه طرح و برنامه دراین راه گام‌های ارزشمندی برداشت.
****
*برگرفته از مجله " تجربه"، شماره ۲۰، تیرماه ۱۴۰۲، تهران

مسعود نقره کار