مهمات خوشه‌ای به انواع وسایل انفجاری گفته می‌شود که در اثر یک انفجار اولیه تعداد زیادی مهمات کوچک‌تر را در منطقه انفجار پخش می‌کنند تا با فاصله زمانی پس از انفجار اول منفجر شوند. هدف اصلی از کاربرد مهمات خوشه‌ای که در طول ج. ج. ۲ ساخته شدند افزودن بر شعاع تأثیر بمب و جلوگیری از پیشروی نظامی است. در بمب‌های معمولی فقط ناحیه نزدیک به محل انفجار تخریب می‌شود ولی مهمات خوشه‌ای با پراکندن تعداد زیادی از بمب‌های کوچک‌تر بر منطقه وسیع‌تری تأثیر می‌گذارند. این مهمات به شکل بمب خوشه‌ای، گلوله توپ خوشه‌ای و کلاهک موشک خوشه‌ای ساخته شده‌ است.
پیمان منع استفاده از بمب‌های خوشه‌ای در سال ۲۰۰۸ امضا شد. تاکنون ۱۲۳ کشور به این معاهده پیوسته‌اند. علت منع مهمات خوشه‌ای خطر آنها برای جان غیرنظامیان است چرا که آنها می‌تواند تا سال‌ها بعد همانند «مین» در محل باقی بمانند و سپس عمل کنند.
جمهوری آذربایجان، ارمنستان، بلاروس، یونان، گرجستان، جمهوری لتونی، لهستان، روسیه، رومانی، صربستان، ترکیه، اوکراین، فنلاند و استونی و همچنین امریکا هنوز این کنوانسیون را امضا نکرده‌اند
سازمان امدادی «صلیب سرخ بین‌المللی» نیز عنوان داشته، بمب‌های خوشه‌ای می‌توانند باعث ایجاد تلفات قابل‌توجهی در میان غیرنظامیان شوند، امری که می‌توان از آن جلوگیری کرد.
در این مورد اما دیگر در محافل نظامی و امنیتی اتفاق نظر وجود دارد که حاصل ارسال بمب‌های خوشه‌ای امریکا به اوکراین افزایش ویرانی و کشتار غیرنظامیان و ارتکاب جنایات جنگی خواهد بود. تنها ساده‌اندیشان و غرب‌شیفتگان می‌پندارند که بمب‌های خوشه‌ای امریکایی را باید به نشانه «همبستگی» با ملت مظلوم اوکراین در برابر «متهاجم شرور روس» قلمداد کنیم.
بر مبنای منطق جنگ مهمات خوشه‌ای را امّا بایستی به‌مثابه سهم امریکا برای روشن نگه‌داشتن آتش جنگ در دروازه اورآسیا قلمداد کنیم، جنگی نیابتی که می‌تواند با این ارتقاء جدید سطح تخاصمات به راحتی مرزهای محلی و منطقه‌ای بودن خود را پشت ‌سر بگذارد و به جنگی با سلاح‌های غیرمتعارف در فراسوی منطقه تبدیل شود.

مصطفی قهرمانی