Monday, May 19, 2025

صفحه نخست » تقابل-مذاکرات بی پایان خامنه ای-ترامپ بر اساس مُدل بازی "جوجه ترسو"

aghayee.jpgحسین آقایی در کانال اکس خود نوشت:

از ابتدای آغاز مذاکرات تهران و واشنگتن اشاره داشتم که این مذاکرات اساسا مذاکراتی بی فایده است مگر اینکه آمریکا ذره ای تردید نداشته باشد که می تواند در بازه زمانی کوتاه رژیم را در میز مذاکره وادار به خلع سلاح داوطلبانه اتمی و موشکی (+نیابتی) به شکل مُدل لیبی کند. با گذشت بیش از یک ماه از روزی که ترامپ پنجره دیپلماسی را برای رژیم باز کرد هنوز هیچ گونه پیشرفت محسوسی برای رسیدن به توافق (محدود یا جامع) حاصل نشده و مذاکرات نه تنها در وضعیت بن بست، بلکه در آستانه شکست کامل قرار دارد.

اما طرفین به طرز عجیب و غریبی تمایل به ادامه مذاکره دارند. به نظرم وضعیت مذاکرات ج.ا و آمریکا اکنون بر اساس مُدل « بازی جوجه» یا « جوجه ترسو» Chicken Game قابل توضیح/تحلیل است. بازی جوجه یک مُدل کارآمد تشخیص، تحلیل و ارزیابی رفتارها/تصمیمات بازیگران در یک بازی با حاصل جمع صفر است یعنی در اصل یک مُدل بازی بر اساس همکاری نکردن است (non-cooperative game). این مُدل برگرفته شده از تئوری بازیها Game Theory در روابط بین الملل، یک چارچوب تحلیل-ریاضی موقعیت سخت تصمیم گیری و اتخاذ استراتژی ها در وضعیت تضاد منافع و تقابل آشکار تلقی می شود.

cglarge.jpg

طبق این مُدل دو راننده خودرو در یک مسیر واحد با سرعتی بالا به سمت یکدیگر حرکت می کنند و رو در رو در آستانه تصادف قرار می گیرند. راننده ای که اول فرمان را بچرخاند و از تصادف جلوگیری کند بازنده است. هر دو اگر باهم در لحظه آخر کنار بکشند اتفاقی نمی افتد و اگر رو در رو تا آخر بروند هر دو کشته می شوند (شکست می خورند). بر اساس این مُدل بازی، دو طرف برای اینکه به بهترین نتیجه یا خواسته خود برسند عملا وضعیتی را به وجود می آورند یا چاره ای ندارند که با هم تصادف کنند.

الان مذاکرات ج.ا و آمریکا در وضعیت مشابه قرار دارد. دو طرف برای اینکه به نتیجه دلخواه خود برسند برای مدت طولانی باید مذاکره کنند ولی چون خواسته های آمریکا قاعدتا حداکثری است (باید هم باشد) و خواسته رژیم حداقلی، دو طرف با ادامه مذاکرات (اگر هیچ کدام عقب نشینی نکند) در نهایت سرشاخ می شوند یا کلا مذاکرات شکست می خورد (مگر اینکه یک طرف کوتاه بیاید). نکته این است که هر کدام از طرفین انگار از اعلام شکست مذاکرات طفره می روند و نمی خواهند رسما و علنا شکست مذاکرات را اعلام کنند!

اگر ج.ا اول از همه کنار بکشد احتمالا فکر می کند ترسیده است و بهانه به آمریکا/اسرائیل می دهد که اقدام نظامی کنند و اگر آمریکا اول کنار بکشد تصور می کند که تنش بیشتر خواهد شد و باید به سراغ گزینه نظامی برود که از بکارگیری آن اکراه دارد.

استدلال بنده این است که آمریکا اگرچه با اظهارات دیروز #ویتکاف و روبیو بالاخره وارد فاز شفافیت راهبردی در تعیین خطوط قرمز و موانع شد اما با ادامه مذاکرات بعید بنظر می رسد (نمی گویم صد در صد) که بتواند رژیم را مجبور به خلع سلاح کامل اتمی و موشکی و نیابتی کند: فراموش نکنیم که خواسته های آمریکا فقط عدم غنی سازی در خاک ایران نیست! خواسته های آمریکا موارد زیر است و ج.ا باید داوطلبانه همه این خواسته ها را به همراه مکانیسم نظاراتی-راستی آزمایی سفت وسخت به طور داوطلبانه برآورده کند: -عدم دستیابی ج.ا به بمب اتم -برچیده شدن کلیه تاسیسات غنی سازی اورانیوم - امحا یا نابودی سانتریفیوژها - رقیق سازی/امحا یا صادر کردن سوخت های اتمی - برچیده شدن کامل تاسیسات اتمی نطنز، فردو و اصفهان - توقف برنامه موشکهای بالستیک دوربرد و مداخلات منطقه ای سوال این است که آمریکا بر چه اساسی مطمئن است که بدون شلیک حتی یک گلوله و با اتکا صرف بر روند دیپلماسی صد در صد همه این امتیازات را از ج.ا در بازه زمانی کوتاه خواهد گرفت؟ آیا ج.ا به طور کامل همه این شروط را می پذیرد؟

اگر تیم ترامپ بتواند همه این امتیازات (دقت کنیم که نه یکی، بلکه همه این امتیازات) را از ج.ا بگیرد شاهکار دیپلماتیک قرن را رقم زده است. اما من صد در صد مطمئن نیستم که ج.ا فقط در میز مذاکره همه این شروط بالا را صفر تا صد بپذیرد---- یک زور نظامی یا تهدید به #سرنگونی لازم است! پرسش دیگر این است که آمریکا از تداوم مذاکره با رژیم دقیقا به دنبال چیست؟ تیم ترامپ که خواسته هایش را گفته و خطوط قرمز را بالاخره شفاف تعیین کرده، دیگر مذاکره برای چیست؟! مگر ترامپ نگفته بود ج.ا باید همین الان تصمیم بگیرد و سریع جواب بدهد؟؟!!

برای شنیدن یک بله یا خیر ج.ا چند دور مذاکره دیگر باید برگزار کرد؟! حرف آخر اینکه بر اساس مُدل بازی «جوجه ترسو» بنظر می رسد که آمریکا اتفاقا نباید از کنار کشیدن از مذاکرات ابایی داشته باشد، حتی باید تهدید به خروج از مذاکرات کند، و تصور نکند که با کنار کشیدن از مذاکرات جوجه ترسو است. ج.ا این مذاکرات بی فایده را تا ابد هم ادامه می دهد چون با دیپلماسی زمان می خرد. در حالی که آمریکا نباید بیش از حد به رژیم زمان بدهد. شاید آمریکا باید مُدل بازی را از اساس عوض کند! مذاکرات کنونی با ج.ا بی فایده است مگر اینکه ترامپ صد در صد مطمئن باشد که بدون کوچکترین نیاز به اقدام نظامی حتی محدود علیه ج.ا و تهدید به سرنگون رژیم می تواند ج.ا را دقیقا مثل مُدل لیبی خلع سلاح زیرساختی/سخت افزاری اتمی و موشکی (+نیابتی) کند. زمان مشخص خواهد کرد که ترامپ آیا می تواند یا نه!



Copyright© 1998 - 2025 Gooya.com - سردبیر خبرنامه: [email protected] تبلیغات: [email protected] Cookie Policy