۳. فرار سرمایه از بورس سهام و فعالیت‌های تولیدی

ادراک ریسک بالا باعث فرار سرمایه از بورس و صنایع تولیدی می‌شود. سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به خارج از کشور یا به دارایی‌های امن و نقدشونده تبدیل کنند. خروج سرمایه از بخش تولید و بورس باعث کاهش سرمایه‌گذاری داخلی و رکود اقتصادی می‌شود که فشار بر نرخ ارز و تورم انتظاری را افزایش می‌دهد. کاهش سرمایه‌گذاری در تولید، رشد اقتصادی را کاهش داده و توان تولید داخلی را محدود می‌کند، که در دوره‌های فشار خارجی، اثرات آن بر تورم و نرخ ارز تشدید می‌شود.

۴. فرار سرمایه به خارج

فرار سرمایه به خارج، متغیر کلیدی دیگری است که شبکه را تقویت می‌کند. جریان خروج سرمایه، ذخایر ارزی را کاهش می‌دهد و بازار داخلی را شکننده‌تر می‌کند. کاهش ذخایر ارزی باعث افزایش نرخ ارز می‌شود و رکود بازار مسکن و کاهش سرمایه‌گذاری تولیدی را تقویت می‌کند.

۵. تورم انتظاری و انتظارات بازار

تورم انتظاری، به‌عنوان متغیری که هم معلول و هم علت رفتار اقتصادی است، نقش مرکزی در شبکه دارد. افزایش انتظارات تورمی ناشی از ادراک ریسک جنگ و فشار اقتصادی، رفتارهایی مانند انباشت دارایی‌های امن، کاهش مصرف و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی و مسکن را تحریک می‌کند. رفتارهای پیشگیرانه فعالان اقتصادی باعث افزایش تورم واقعی می‌شود، که دوباره انتظارات تورمی را تقویت می‌کند و چرخه‌ای بازخوردی شکل می‌دهد.

۶. جریان شبکه‌ای ادراک بازار و متغیرها و هم­افزایی آنها

شبکه متغیرهای اقتصادی در شرایط نزدیک شدن به جنگ و فعال شدن مکانیسم ماشه، یک چرخه بازخوردی چندوجهی ایجاد می‌کند:

ادراک ریسک جنگ و فشار اقتصادی موجب افزایش نرخ ارز و تورم انتظاری خواهد شد.

افزایش نرخ ارز به کاهش تقاضای مسکن و رکود بازار مسکن می انجامد.

رکود مسکن و تورم انتظاری به معنای کاهش سرمایه‌گذاری در بورس و امور تولیدی است.

کاهش سرمایه‌گذاری و فرار سرمایه با کاهش رشد اقتصادی و محدودیت منابع اقتصادی همراه است.

کاهش منابع و ذخایر به معنای تقویت نرخ ارز و انتظارات تورمی است.

بازخورد چرخه‌ای: تورم انتظاری و رفتار پیشگیرانه بازار موجب تشدید بی‌ثباتی اقتصادی میشود.

این شبکه هم­افزایی متغیرهای اقتصادی نشان می‌دهد که ادراک بازار، عامل اصلی همگرایی و تعامل میان متغیرهای کلیدی اقتصادی است و رفتار اقتصادی واقعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اقتصاد ایران را به رکود بیشتری می کشد.

جمع‌بندی

افزایش نرخ ارز، رکود و کاهش قیمت مسکن، فرار سرمایه از بورس و فعالیت‌های تولیدی و فرار سرمایه به خارج، همراه با رشد انتظارات تورمی، شاخص‌های کلیدی ادراک بازار نسبت به احتمال جنگ و فشار اقتصادی هستند. فعال شدن مکانیسم ماشه و تشدید تنش‌های سیاسی، این ادراک را تقویت می‌کند و رفتارهای پیشگیرانه بازار، خود به تشدید بی‌ثباتی اقتصادی منجر می‌شود. بنابراین، شاخص‌های یادشده نه تنها پدیده‌های اقتصادی مستقل، بلکه نمادهای روان‌شناختی و رفتاری بازار در مواجهه با ریسک جنگ و فشار بین‌المللی هستند.