آیا کارخانه محرمانه موشکسازی اوکراین معادلات جنگ را تغییر میدهد؟
بی بی سی - ما را با چشم بند به مکانی محرمانه میبرند که اوکراین در آنجا مشغول ساخت یکی از تازهترین سلاحهای خود است.
از ما میخواهند تلفنهای همراهمان را خاموش کنیم. تولید موشک کروز «فلامینگو» اوکراین در فضایی کاملا محرمانه صورت میگیرد.
برای اوکراین، غیرمتمرکز و مخفی نگه داشتن مراکز تولید اینگونه تسلیحات، حیاتی است. تاکنون دو کارخانه «فایر پوینت»، شرکت سازنده آن هدف حمله قرار گرفتهاند.
در کارخانهای که از آن بازدید میکنیم، به ما گفته میشود از ستونها، پنجرهها یا سقف فیلمبرداری نکنیم. همچنین از ما میخواهند چهره کارگران خط مونتاژ را نشان ندهیم. موشکهای «فلامینگو» در این مکان در مراحل مختلف ساخت قرار دارند.
با وجود حملات مداوم، اوکراین صنعت تسلیحاتی خود را گسترش داده است. به گفته ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین اکنون بیش از ۵۰ درصد از سلاحهای مورد استفاده در خط مقدم در کشور تولید میشوند و تقریبا همه تسلیحات دوربرد نیز تولید داخلی هستند.
در ابتدای جنگ، اوکراین بیشتر به تسلیحات بهجامانده از دوران شوروی تکیه داشت. کمکهای نظامی غرب به نوسازی نیروهای مسلح کمک کرد، اما امروز این کشور در زمینه توسعه سامانههای بدون سرنشین، از پهپادها تا رباتها، در جهان پیشرو است.
اکنون موشکهای کروز تولید داخل به توان دوربرد اوکراین افزوده شدهاند.
اوکراین این موشکها را در کارخانههای محرمانه تولید میکند و تیم بیبیسی با چشمبند به این مکان منتقل شدندایرینا ترخ، مدیر فنی ارشد «فایر پوینت»، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پهپاد و موشک در اوکراین است، شرکتی با شعار لاتین «اگر ما نه، پس چه کسی».
او ۳۳ سال دارد و زمانی معماری خوانده، اما حالا تلاش خود را صرف تضعیف ماشین جنگی روسیه کرده است.
او کنار موشک عظیم «فلامینگو» بسیار کوچک دیده میشود و توضیح میدهد که برخلاف نمونههای اولیه، موشک دیگر صورتی نیست و سیاه رنگ شده است، «چون نفت روسیه را میخورد».
محصول نهایی از نظر ظاهری به موشک آلمانی «وی-۱» در جنگ جهانی دوم شباهت دارد. این موشک از یک موتور جت بزرگ تشکیل شده که بر بالای بدنهای به طول یک اتوبوس لندن قرار گرفته است.
این موشکها تاکنون در میدان نبرد استفاده شدهاند، اما شرکت سازنده درباره اهدافی که مورد حمله قرار گرفتهاند توضیحی نمیدهد.
ایرینا ترخ از شرکت «فایر پوینت» توضیح میدهد که رنگ سیاه موشک «فلامینگو» به این دلیل انتخاب شده که «نفت روسیه را میبلعد»موشک «فلامینگو» نمونهای از تسلیحات دوربرد تهاجمی است که غرب همواره در ارسال آن به اوکراین مردد بوده است.
گفته میشود این موشک کروز بردی حدود ۳۰۰۰ کیلومتر دارد و برد آن با موشک آمریکایی «توماهاوک» قابل مقایسه است؛ سلاحی پیشرفتهتر و گرانتر که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، از تحویلش به اوکراین خودداری کرد.
با این وجود حملات عمیق بخش مهمی از جنگ به شمار میروند و اوکراین برای این منظور عمدتا از پهپادهای دوربرد استفاده میکند. این کشور همچنان در امتداد خط مقدمی که بیش از هزار کیلومتر طول دارد، در برابر روسیه بخشی از مواضع خود را از دست میدهد. به همین دلیل، اوکراین تمرکز خود را هرچه بیشتر بر هدف قرار دادن اقتصاد جنگی روسیه گذاشته تا آهنگ پیشرویها را کندتر کند.
به گفته ژنرال اولکساندر سیرسکی، فرمانده نیروهای مسلح اوکراین، حملات دوربرد این کشور در سال جاری تاکنون بیش از ۲۱/۵ میلیارد دلار به اقتصاد روسیه زیان زده است.
روسلان، افسر نیروهای عملیات ویژه اوکراین، هدف این راهبرد را چنین خلاصه میکند: «کاهش توان نظامی دشمن و تضعیف ظرفیت اقتصادی او».
به گفته او، نیروهای عملیات ویژه اوکراین تاکنون صدها حمله به پالایشگاهها، کارخانههای تسلیحاتی و انبارهای مهمات در عمق خاک دشمن انجام دادهاند.
البته روسیه نیز همین رویکرد را دنبال کرده، آن هم در مقیاسی بزرگتر. به طور میانگین، این کشور روزانه حدود ۲۰۰ پهپاد «شاهد» پرتاب کرده است و پاسخ اوکراین تقریبا نیمی از این تعداد بوده است.
روسیه حملاتش را به اهداف نظامی محدود نکرده است. حملات دوربرد موشکی و پهپادی این کشور منجر به خاموشیهای گستردهای در سراسر اوکراین شده و زندگی میلیونها غیرنظامی را سختتر کرده است. روسلان میگوید: «دوست دارم به اندازه روسیه پهپاد پرتاب کنیم، اما در هر صورت سرعت افزایش ظرفیتمان بالاست».
خانم ترخ از شرکت «فایر پوینت» میگوید اوکراین ممکن است از نظر منابع به پای روسیه نرسد، اما به گفته او، «نبرد ما بر پایه فکر و تاکتیک است».
دنیس شتیلرمن، طراح ارشد و همبنیانگذار شرکت، تاکید میکند که قرار نیست هیچ سلاح خارقالعادهای به تنهایی همهچیز را تغییر دهد.
او میگوید: «عامل تعیینکننده، اراده ما برای پیروزی است».
«فایر پوینت» که پیش از تهاجم تمامعیار روسیه وجود نداشت، اکنون روزانه ۲۰۰ پهپاد تولید میکند. پهپادهای «افپی۱» و «افپی۲» این شرکت، هر یک هماندازه یک هواپیمای کوچک، مسئول ۶۰ درصد از حملات دوربرد اوکراین بودهاند. هر پهپاد حدود ۵۰ هزار دلار قیمت دارد، یک سوم بهای پهپاد روسی «شاهد»، در حالی که روسیه ماهانه نزدیک به ۳ هزار فروند از آن تولید میکند.
اوکراین هنوز به حمایت بیرونی، بهخصوص در حوزه اطلاعات، هدفگیری و تامین مالی، نیازمند است، اما همزمان میکوشد خودکفاتر شود.
خانم ترخ میگوید تصمیم آنها این بوده که تا حد ممکن قطعات مورد نیاز را از داخل اوکراین تامین کنند.
او میگوید: «ما از اصلی پیروی میکنیم که بر اساس آن هیچ کس نتواند بر سلاحهایی که میسازیم تاثیر بگذارد». به همین دلیل از به کارگیری قطعات ساخت دو کشور مشخص، چین و ایالات متحده، پرهیز میکنند.
وقتی از او میپرسیم چرا از قطعات آمریکایی استفاده نمیکنند، میگوید: «رابطه ما با آمریکا پرنوسان است و ممکن است فردا همه چیز متوقف شود؛ آن وقت دیگر نمیتوانیم از سلاحهای خودمان استفاده کنیم».
تا پایان سال گذشته و در دوران ریاستجمهوری جو بایدن، آمریکا نزدیک به ۷۰ میلیارد دلار کمک نظامی در اختیار اوکراین گذاشت، اما این روند در دولت دونالد ترامپ متوقف شد و جای خود را به طرحی برای فروش تسلیحات آمریکایی به کشورهای اروپایی ناتو داد. آمریکا دیگر بزرگترین پشتیبان نظامی اوکراین نیست و اروپا هم نتوانسته این خلا را به طور کامل جبران کند.
عدم اطمینان نسبت به حمایتهای آتی آمریکا، بحث درباره «تضمینهای امنیتی» را به یکی از محورهای کلیدی مذاکرات صلح فعلی تبدیل کرده است. اما خانم ترخ این گفتوگوها را «مذاکرات تسلیم» میداند و تاکید میکند که تنها راه واقعی برای دستیابی به تضمین امنیتی، ساخت سلاح توسط خود اوکراین است.
او که کشورش را الگویی خونین از پیامدهای عدم آمادگی برای جنگ میبیند، امیدوار است سایر کشورهای اروپایی با درس گرفتن از این وضعیت، پیش از آنکه دیر شود وارد عمل شوند؛ چرا که معتقد است اگر هر کشور دیگری با چنین حجم وسیعی از حملات روبهرو میشد، تاکنون شکست خورده و تسخیر شده بود.

















