همین منطق درباره‌ی «چپ» نیز صادق است. چپ‌ها یکدست نیستند. از کمونیست‌های کلاسیک تا سوسیال‌دموکرات‌ها و چپ‌های لیبرال‌دموکراسی‌خواه، طیفی گسترده از اندیشه‌ها و گرایش‌ها وجود دارد. بسیاری از این چپ‌ها امروز صراحتاً به دموکراسی لیبرال، انتخابات آزاد، گردش قدرت و حقوق بشر پایبندند. با کدام منطق دموکراتیک می‌توان همه‌ی آنان را در یک سبد قرار داد و حذف کرد؟ سر دادن این شعار بی‌احترامی به آن چپ‌هایی که رهبری شاهزاده را برای دوران گذار پذیرفته‌اند نیز هست.

حتی اگر فرض کنیم در میان روحانیون احزابی وجود دارند که از دخالت دین در حکومت دفاع می‌کنند، یا در بین چپ‌ها برخی خواهان نظام تک‌حزبی طبقه‌ی کارگر باشند و گرایش‌های اقتدارگرایانه داشته باشند، باز هم در یک نظام لیبرال‌دموکراتیک، اصل بر آزادی فعالیت سیاسی است، نه ممنوعیت. در بسیاری از دموکراسی‌های غربی، حتی احزاب افراطی و فاشیستی اجازه‌ی فعالیت دارند؛ با استثناهایی محدود مانند آلمان که به دلیل تجربه‌ی تاریخی نازیسم، حساسیت ویژه‌ای دارد.

تجربه نشان داده است که ممنوع‌سازی احزاب و جریان‌ها نه به حذف اندیشه، بلکه به زیرزمینی‌شدن آن می‌انجامد؛ و اندیشه‌های زیرزمینی معمولاً خطرناک‌تر از جریان‌های شفاف و علنی‌اند.

ایراد سوم: شعاری که به بومرنگ تبدیل می‌شود

سومین ایراد این شعار، کارکرد معکوس آن است. این شعار عمدتاً از سوی کسانی مطرح می‌شود که نسبت به انقلاب ۵۷ نه نگاه تاریخی، بلکه نگاهی کینه‌توزانه دارند و به آن به مثابه تجربه‌ی تاریخی یک ملت برخورد نمی‌کنند. به زعم آنها چون «ملا، چپی و مجاهد» پنجاه سال پیش در آن انقلاب نقش داشته‌اند، حالا تلاش می‌شود به‌جای فهم انقلاب مردم که حتی شاه نیز صدایش را شنید و به دلایل آن و زیر پا گذاشتن قانون اساسی مشروطه در نطق مشهور خود اعتراف کرد، پنجاه سال بعد با «ملا، چپی و مجاهد» به‌طور فله‌ای تسویه‌حساب کرد.

شعاری که ظاهراً می‌بایست برای سرایندگانش نیروی جاذبه ایجاد کند و مردم هرچه بیشتری را برای سلطنت‌طلبان جذب کند، در عمل چون شعاری سلبی و هیجانی است و بر نفرت و حذف دیگران بنا شده است، بخش‌های مهمی از مردم را برعکس از آنها دور می‌کند. هرچند این شعار دل عده‌ای که حس نفرت از انقلاب و انتقام از مسئولان وضع موجود دارند و یا نوستالژی داغ و درفش ساواک دارند را خنک کند یا به هیجان‌شان وادارد.

اما سیاست، میدان تسویه‌حساب تاریخی نیست. اگر هدف، تغییر نظام جمهوری اسلامی است، حتی اگر این تغییر با اتکا به فشار خارجی یا مداخله‌ی آمریکا و اسرائیل تصور شود، چنان‌که مد نظر سلطنت‌طلبان به رهبری شاهزاده رضا پهلوی هست، بدون سازمان‌دهی میدانی و بدون حضور مردمی، انجام چنین کار بزرگی ممکن نیست.

توجه به این نکته مهم است که شعار «مرگ بر شاه» در انقلاب ۵۷ که البته آن نیز خطا بود، یک نفر را هدف قرار می‌داد که در رأس نظام سیاسی قرار داشت. اما آن ذهنی که شعار «مرگ بر سه فاسد؛ ملا، چپی، مجاهد» را ساخته یا با بازنشر آن این شعار را در میان محافل سلطنت‌طلبِ افراطی رایج کرده است، به این نیندیشیده که ملاها، چپی‌ها و مجاهدین یک گروه بزرگ از مردم را که با خانواده‌هایشان چندین میلیون نفر از مردم ایران را تشکیل می‌دهند، هدف قرار می‌دهد.

عقل سلیم حکم می‌کند که یک نیروی سیاسی حتی اگر توانایی رایج کردن شعارهای بسیج‌کننده همه مردم را ندارد، حداقل شعاری پیام‌آور مرگ یا حذف سیاسی انتخاب نکند که بخش مهمی از مردم را از همان ابتدایِ حرکت رودرروی خود قرار دهد.