کتب درسی کمتر به روش‌های آموزش اندیشیدن پرداخته است، فارس

خبرگزاری فارس: یک کارشناس‌ارشد برنامه‌ریزی درسی با بیان اینکه دانش‌آموزان مجبورند از روش حفظ طوطی‌وار و به خاطرسپاری محتوای تحمیلی استفاده کنند، گفت: در کتب درسی بیشتر به اندیشه‌ها پرداخته شده و کمتر به روش‌های آموزش اندیشیدن و کسب شیوه‌های تفکر و خردورزی پرداخته شده است.
خبرگزاری فارس: کتب درسی کمتر به روش‌های آموزش اندیشیدن پرداخته است

جعفر بای، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبری فارس «توانا» اظهار داشت: رشد فزاینده دانش بشر و کوتاه شدن تاریخ مصرف آن باعث شده است که اهمیت به خاطر سپردن علوم کاهش یابد و حفظ کردن دانش نزد مردم جایگاه خود را از دست بدهد.

وی گفت: برای برطرف کردن ابهامات ذهنی می‌توان با صرف کوتاه‌ترین زمان، بیشترین اطلاعات را از طریق مطالب بارگذاری شده در فضاهای مجازی دریافت کرد؛ سهولت در کسب و یافتن علوم، دم‌ دستی بودن محتوا و ارزان‌قیمت بودن آن و دسترسی کامل به حجم گسترده‌ای از اطلاعات که حفظ کردن آنها در توان ذهن بشر نیست، شدیداً عمر مفید این اطلاعات را کاهش داده است و تغییرات لحظه به لحظه دانش منجر به کم رونقی بازار دانش‌آموزی به سبک گذشته شده است.

امروزه در هر 2 الی 3 سال حجم یافته‌های اندیشمندان 2 برابر می‌شود

این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی با بیان اینکه انتشار کتاب‌های اطلاعات عمومی و تدوین کتاب‌های دایرةالمعارف‌ در بازار کتاب از اقبال عمومی چندانی برخودار نیست، افزود: امروزه دامنه دانش بشری بسیار گسترش یافته است، در گذشته تقریباً هر 10 سال، دانش بشر دو برابر می‌شد اما امروزه در هر 2 الی 3 سال حجم یافته‌های اندیشمندان 2 برابر می‌شود.

بای ادامه داد: اگر در گذشته توانایی انسان‌ها به اندازه حفظ حجم بالایی از دانش بوده است، امروزه این کار مورد قبول جامعه بشری نیست و یک کار مذموم شمرده می‌شود ضمن اینکه اندوختن علوم مختلف حکایت از برتری و توانمندی انسان‌ها نمی‌کند.

وی به خاطرسپاری دانش در گذشته را جزء افتخارات افراد بیان کرد و اظهار داشت: امروزه علت بسیاری از مشکلات انسان‌ها، ادعای دانستن همه مطالب است؛ امروزه انسان‌ها از بس که می‌دانند، راه سعادت را گم کرده‌اند و از آنجایی که همه چیز را از سر کنجکاوی در سلول‌های مغزی خویش اندوخته‌اند، مجال مدیریت آنها را نیافته و ناتوانی در مدیریت دانش موجب سرگردانی آنها در جامعه می‌شود چرا که زمان فراوانی را برای زیاد داشتن صرف کرده‌اند و این اتلاف عمر موجب شده است که فرصت اندیشیدن از آنان سلب شود.

این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی "همه دانی" را یکی دیگر از مشکلات عصر امروز دانست و افزود: این مسئله بشر امروز را دچار سرگردانی کرده‌ است چرا که اکثریت انسان‌ها از سر شوق کسب علم و دانش، دوست دارند از هر موضوعی، دانشی را کسب کرده و در هر مورد، مطلبی را به خاطر بسپارند همچنین به کوی و برزن هر حوزه‌ای از علوم سرک کشیده و بخشی از عمر خود را در حوزه‌های گوناگون علوم سپری می‌کنند.

مسابقه اصلی بشر امروز باید در مسیر خلاقیت و نوآوری باشد

وی در ادامه این مطلب تصریح کرد: مسابقه اصلی بشر امروز نباید در زیاد دانستن باشد بلکه باید در مسیر خلاقیت و نوآوری باشد، انسان‌های امروزی به دنبال تولید دانش و مدیریت اطلاعات هستند و آنچه را که سودمند است، در حافظه خویش قرار می‌دهند و از به خاطر سپاری مباحث غیرضروری اجتناب می‌ورزند.

بای با بیان اینکه انسان‌ها باید سلول‌های مغزی خویش را قدرتمندانه مشغول خردورزی و اندیشمند برای حل مسئله کنند، اضافه کرد: بسیاری از افراد به دنبال انباشته کردن علم و دانش بی‌ثمری هستند که حتی در طول عمر یک مرتبه نیز مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

وی به محتوا و شیوه‌های تدریسی در آموزش و پرورش پرداخت و اظهار داشت: در حال حاضر کتب درسی دانش‌آموزان با تأکید بر محتواسالاری تدوین شده و کمتر به آموزش شیوه و روش‌های تولید دانش پرداخته است.

این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی ادامه داد: در کتب درسی بیشتر به اندیشه‌ها پرداخته شده است و کمتر به روش‌های آموزش اندیشیدن و کسب شیوه‌های تفکر و خردورزی پرداخته شده است، معمولاً کتاب‌های درسی نظام‌های ناموفق، محتواسالار، پرحجم و قطور است و دانش‌آموزان مجبورند در طول سال تحصیلی مطالبی را حفظ کنند که هیچ‌گاه در طول عمرشان به کارشان نمی‌آید.

امروزه یادگیری نوآوری از طریق آموزش امکان‌‌پذیر است

بای بیان داشت: ضرورت تغییر و تحول اصولی در تألیف و تدوین کتب درسی در شرایط کنونی بدان جهت احساس می‌شود که کشورمان در جغرافیای نخبگی، جهان را گرفته و میانگین بهره هوشی مردم کشورمان نسبت به سایر کشورها بسیار بالاتر است ضمن اینکه ملت‌ ایران از توان آموزش پذیری بالایی در روش منطقی آموزش‌ شیوه‌های تفکر و خردورزی برخوردارند.

وی با بیان اینکه امروزه برخلاف گذشته آموزش خلاقیت یک امر پذیرفته‌ شده بوده و یادگیری نوآوری از طریق آموزش امکان‌‌پذیر است، عنوان کرد: باید کتب درسی در این زمینه به دنبال تربیت نسلی خلاق، مبتکر، نوآور و بدیهه‌پرداز باشد.

این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی نقش معلم در آموزش کتب محتوا سالار را تنها "نقالی" دانست و گفت: معلم ناقل دانش است اما در آموزش کتب روش محور، معلم مادر دانایی محسوب می‌شود و به دانش‌آموز کمک می‌کند تا به کشف دانش بپردازد و شیوه تولید دانش را بیاموزد.

دانش‌آموزان مجبورند از روش حفظ طوطی‌وار و به خاطرسپاری محتوای تحمیلی استفاده کنند

بای با اشاره به اینکه کتب محتوا سالار حجیم و سنگین است، تأکید کرد: با تولید علم و دانش به صورت فزاینده، کتب محتوا سالار از عمر مفید بسیار کمی برخوردار است و به علت کهنگی سریع علم باید همه آنها تغییر یابد اما کتب روش محور کم‌حجم و پایدار خواهد بود و از آنجایی که روش‌‌های مهارت‌ها را می‌آموزد، شیوه‌های صیادی علم را به دانش‌آموزان یاد داده و آنها را در اقیانوس بی‌کرانه هستی به غواصی علم مشغول می‌کند تا بتوانند تولید دانش را با دستان خویش تجربه کنند.

وی با بیان اینکه دانش آموزان در فراگیری کتب محتوا سالار خسته و بی‌انگیزه شدند، تصریح کرد: آنها مجبورند تا از روش حفظ طوطی‌وار و به خاطرسپاری محتوای تحمیلی استفاده کنند.

بای در ادامه این مطلب افزود: در آموزش کتب روش محور دانش‌آموزان از فراگیری روش‌های مناسب لذت برده و با نشاط و علاقه‌مندی مبادرت به تغییر مهارت‌های ارائه شده می‌پردازند ضمن اینکه با کشف علوم جدید با انگیزه بیشتری به تلاش و کوشش فراوان خواهند پرداخت.

این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی درسی، مدت ماندگاری علوم و کتب متُد محور را طولانی‌تر از کتب محتواسالار بیان کرد و اظهار داشت: در روش متدمحور دانش‌آموز در تولید دانش مستقیماً دخالت کرده و خود مبادرت به کشف آن می‌کند ضمن اینکه ماندگاری دانش نیز در خاطر دانش‌آموز بیشتر خواهد بود.

وی خطاب به مدیران ارشد در خصوص بازنویسی و تغییر سبک تألیف و ساماندهی کتب درسی خاطرنشان کرد: امید است برای تحقق این امر دستورات لازم صادر شود تا در آینده نه چندان دور دانش‌آموزان خلاق، مبتکر و اندیشمند داشته باشیم.