حضور پرحاشیه ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت

دویچه وله: سال گذشته، غرفه ایران در نمایشگاه جهانی کتاب فرانکفورت به دلایل گوناگون بسته ماند. به گفته یکی از مسئولان وزارت ارشاد، قرار است که غرفه ایران در نمایشگاه امسال از جمله آثاری درباره پیامبر اسلام عرضه کند.

در بیش از سه دهه‌ای که از عمر جمهوری اسلامی می‌گذرد، حضور ایران در نمایشگاه فرانکفورت تقریبا هیچگاه بدون حاشیه نبوده است.

سال گذشته غرفه ایران به دلیل سوء مدیریت و ناهماهنگی‌هایی که میان مدیران وزارت ارشاد وجود داشت، اصلا باز نشد. ظاهرا بدهی ۵۵ هزار یورویی به نمایشگاه، و تعلل در درخواست ویزای آلمان نیز در بسته ماندن غرفه ایران بی‌تاثیر نبوده است.

ناشران مستقل و معتبر ایران جز در موارد استثنایی در نمایشگاه فرانکفورت حضور ندارند. بخشی از فعالیت غرفه ایران نیز غالبا جنبه‌ی تبلیغی دارد و با روح غالب بر نمایشگاه کاملا بیگانه و حتا مغایر است. بسته ماندن غرفه ایران در نمایشگاه ۲۰۱۱ به جدل رسانه‌ای برخی از مدیران وزارت ارشاد و سفیر ایران در آلمان منجر شد که یکدیگر را مسئول این رسوایی معرفی می‌کردند.

طبق اظهارات علی اسماعیلی، سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد، بخشی از غرفه ایران در سال ۲۰۱۲ به نام پیامبر اسلام نامگذاری می‌شود و در آن آثاری درباره او به زبان فارسی و دیگر زبان‌ها عرضه خواهد شد.

مدیران ارشاد می‌گویند که این کار در واکنش به فیلم جنجالی "بی‌گناهی مسلمانان" انجام می‌شود. شماری از مسلمانان این فیلم را توهین به پیامبر تلقی می‌کنند و برای اعتراض به پخش آن دست به تظاهراتی گسترده در کشورهای مختلف زدند که در بسیاری از موارد به خشونت کشیده شد.

نمایش "حقانیت مسلمانان در جهان" در فرانکفورت

به گزارش خبرگزاری فارس، علی اسماعیلی، روز چهارم مهرماه گفته است: «ما قصد داریم با ارائه آثار مکتوب درباره پیامبر در نمایشگاه فرانکفورت "حقانیت مسلمانان در جهان را به نمایش بگذاریم.» به گفته‌ی اسماعیلی معاونتی که او سرپرستی‌اش را برعهده دارد تاکنون برای حمایت از این گونه کتاب‌ها ۸۰۰ میلیون تومان اعتبار اختصاص داده است.

جمهوری اسلامی امسال برای نخستین بار غرفه‌ی خود را در ایران ساخته و به آلمان منتقل کرده است. مدیرعامل جدید مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، محمد عظیمی روز دهم مهرماه گفت: «این غرفه با کامیون حمل می‌شود چرا که بنا داشتیم ارزی از کشور خارج نکنیم، از این رو غرفه در ایران ساخته و زمینی به آلمان ارسال شد.»

همشهری آنلاین روز ۲۵ تیرماه با بررسی ناکامی ایران در نمایشگاه سال ۲۰۱۱ نوشت: «جالب اینکه امسال هم آنچه [محمد] عظیمی با اطمینان درباره‌اش سخن می‌گوید، فقط اندازه غرفه و جای مناسبش است. او علاوه بر اینکه از تعداد و ترکیب ناشران حاضر در فرانکفورت چیزی نمی‌داند بلکه حتی می‌توان از سخنانش دریافت، برنامه‌های امسال هم چندان روشن نیست.»

«حضوری صرفا دولتی»

نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال ۲۰۱۲ به کودکان و نوجوانان به عنوان مخاطبان آینده‌ی کتاب توجه ویژه‌ای دارد. مسئولان وزارت ارشاد ظاهرا پس از آگاهی از محور قرار داشتن ادبیات کودکان و نوجوانان در نمایشگاه امسال ادعا می‌کنند که بیش از دو سوم غرفه ایران را به کتاب‌های این بخش اختصاص داده‌اند.

محمدتقی حق‌بین، از اعضای باسابقه انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان می‌گوید: «پیگیری‌های من نشان می‌دهد موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران هیچ تماسی با انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک به عنوان تنها نهاد تخصصی این حوزه نداشته و با ناشران کودک هم مذاکره نکرده است.»

به گزارش خبرگزاری مهر حق‌بین در روز یازدهم مهرماه درباره حضور ایران در نمایشگاه فرانکفورت گفت: «هیچگاه غرفه‌های ایران در این نمایشگاه به دست اهالی نشر سپرده نشده و صرفا یک حضور دولتی بوده است.»

برنامه‌هایی برای اجرا نشدن

در آستانه‌ی برپایی نمایشگاه فرانکفورت محمد عظیمی در مورد نحوه‌ی حضور جمهوری اسلامی در این رویداد فرهنگی گفته است: «برنامه‌هایی تدارک دیده‌ایم و البته اجرای این برنامه‌ها منوط به آن است که مدیران نمایشگاه فضایی را برایمان فراهم کنند و آن فضا برای انجام فعالیت‌های جانبی مناسب باشد.»

خبرگزاری فارس دهم مهر از قول عظیمی نوشت: «قرار است یک مراسم افتتاحیه برای غرفه جمهوری اسلامی ایران برگزار و در روز افتتاح نمایشگاه از تمام ناشران داخلی و خارجی حاضر در نمایشگاه دعوت می‌کنیم تا در این مراسم حاضر شوند.»

کسانی که با فضای نمایشگاه کتاب فرانکفورت آشنا هستند به‌خوبی می‌دانند که از میان بیش از ۷۰۰۰ ناشری که در این نمایشگاه حضور دارند، کسانی که در روز گشایش حاضر به ترک غرفه‌ی خود شوند انگشت‌‌شمارند؛ به ویژه اگر پای دعوت در مراسم افتتاحیه غرفه‌ی جمهوری اسلامی در کار باشد.

در مورد برنامه‌هایی که عظیمی به آن اشاره می‌کند نیز پیشاپیش می‌توان تصور کرد که اگر واقعا برنامه‌ای هم در کار باشد شرایط برگزاری آن فراهم نخواهد شد. مدیران نمایشگاه کتاب فرانکفورت از ماه‌ها پیش بخش اصلی برنامه‌ها را مشخص و فهرست آنها را اعلام کرده‌اند. این نمایشگاه که هر سال یک کشور را به عنوان میهمان ویژه معرفی می‌کند، میهمانان خود برای دو سال آینده را نیز انتخاب کرده است.