مهرداد وثوقی (مترجم): برای ارشاد مهم نيست چه به سر مترجم و مولف می‌آيد، ايلنا

مهرداد وثوقی که کار ترجمه را به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کند، مدتی‌ست که روند انتشار آثارش در اداره‌ی کتاب معوق مانده؛ آنچنانکه موقعيت حرفه‌ای‌اش را به مخاطره انداخته است.

وثوقی در گفتگو با خبرنگار ايلنا، پيرامون سرنوشت نامشخص کتاب‌هايش در ارشاد، گفت: هنوز هيچ خبری از کتاب‌هايم ندارم و تنها جوابی که از مسوولان اداره‌‘ کتاب می‌شنوم، اين است که؛ «کتاب‌ها در دست بررسی هستند.»

وی با اشاره به کتاب «گذرنامه» نوشته‌ی هرتامولر که توسط او ترجمه و مدت‌ها پيش به ارشاد سپرده شده، ادامه داد: من نمی‌دانم مگر يک کتاب ۱۰۰ صفحه، به چقدر زمان برای خواندن و بررسی شدن نياز دارد؟ مگر آنکه قصد کرده باشند اين کتاب را بارها و بارها بخوانند تا به نتيجه‌ای واحد و مشخص برسند.

اين مترجم ضمن بيان اين مطلب که اداره‌ی کتاب هيچ تعهد و مسووليتی در قبال موقعيت حرفه‌ای مولفان و مترجمان احساس نمی‌کند، گفت: من نمی‌دانم که بررس‌های اداره‌ی کتاب، چه تصوری از مولفان و مترجمانم کتاب دارند. احتمالا فکر می‌کنند که اهالی قلم هيچ نيازی به انتشار اين کتاب‌ها ندارند و بر اين اساس آن‌ها حق دارند هر وقت که بخواهند به نويسندگان و مترجم جواب بدهند.

وثوقی که درحال حاضر ۴ کتاب معوق مانده در وزارت ارشاد دارد، ادامه داد: «مرواريد عشق» و «تلاش مذبوحانه» نام کتاب‌هايی‌ست که گزيده‌ای از داستان‌های کوتاه نويسندگان مطرح و تراز اول دنيا که برخی از آن‌ها برنده‌ی جايزه‌ی نوبل نيز بوده‌اند، را شامل می‌شود. اين دو کتاب همانطور که قبلا درموردشان صحبت کردم؛ بار اول با اصلاحيه‌هايی مواجه شد که البته آن‌ها را اعمال کرده و دوباره به ارشاد ارجاع دادم اما با اين وجود هنوز هيچ خبری از سرنوشت‌شان به من نداده‌اند.

وی در مورد اين اصلاحيه‌ها توضيح داد: مجموعا ۴ داستان از اين دو مجموعه مورد ايراد بررسان اداره‌ی کتاب قرار گرفته بود، که در مورد يکی از آن‌ها به ناچار کل داستان را حذف کردم. اين داستان در مورد جوانی بود که بر اثر عاشقی، کارش به خودکشی رسيده بود. حال اينکه چرا چنين مضمونی مورد ايراد بررسان است؛ من نمی‌دانم!

وثوقی در مورد اين دو مجموعه داستان کوتاه اظهار داشت: «مرواريد عشق» و «تلاش مذبوحانه» گزيده‌ای از داستان‌های کوتاه نويسندگان مطرح و تراز اول دنيا که برخی از آن‌ها برنده‌ی جايزه‌ی نوبل نيز بوده‌اند، را شامل می‌شود. اين داستان‌های کوتاه، از ميان سه دسته نويسنده مشهور انتخاب شده‌اند؛ نخست نويسنده‌هايی که به نگارش داستان کوتاه مشهور هستند، مثل ادوارد آلمپو. دوم نويسندگانی که به داستان‌های بلند مشهورند اما داستان‌های کوتاه خوبی نيز دارند، مثل تولستوی و در آخر نويسندگانی که هم در داستان کوتاه و هم در داستان بلند نام و آوازه‌ای دارند مانند ارنست همينگوی.

اين مترجم با اشاره به حساسيت‌های بالا و عموما افراط شده‌ در حوزه‌ی مميزی کتاب، گفت: مترجمی که دارد کار حرفه‌ای می‌کند، قطعا خط قرمز‌ها را می‌شناسد و می‌داند که چه کتابی ظرفيت ترجمه و انتشار در ايران را دارد. اما با اين‌وجود مميزان به مواردی ايراد می‌گيرند که حتی به خطوط قرمز نزديک هم نيستند.

وی افزود: همه‌چيز هم در اين حد خلاصه نمی‌شود. فکرش را بکنيد؛ يک مترجم ۸ يا ۹ ماه وقت می‌گذارد که يک کتاب ۵۰۰ صفحه‌ای را ترجمه کند، پس از انتخاب ناشر؛ کتاب مورد نظر ۱۱-۱۲ ماه هم در ارشاد خاک می‌خورد و بعد از آن تازه به او می‌گويند که کتابت قابل چاپ نيست. اين نشان می‌دهد که اداره‌ی کتاب هيچ مسووليتی در قبال مترجمان و مولفان از خود نشان نمی‌دهد.

وثوقی با اشاره به مطالبی که در اخبار و برنامه‌های تلويزيونی به راحتی مطرح می‌شوند، گفت: يکی از آرزوهای من و امثال من اين است که بتوانم جمله‌هايی که آزادانه در برنامه‌های تلويزيونی، اخبار و سريال‌ها زده می‌شوند، در کتاب‌هايم بياورم. موضوع اين است که برنامه‌سازان صدا و سيما در فضايی آزاد، حق دارند همه چيز را عنوان کنند اما نمی‌دانم که چرا بحث کتاب در کشور ما اينقدر حساسيت برانگيز و ويژه است.

وی در مورد احتمال انتخاب و آغاز ترجمه‌های بعدی‌اش گفت: من مترجم هستم و طبيعتا بايد ترجمه کنم. اما با وضعيتی که برای من و امثال من پيش آمده، اين‌روزها هيچ دست و دلم به کار نمی‌رود. اما چاره چيست! نمی‌شود که کار نکرد.