توليد ناشران به يک‌سوم کاهش يافته است

ايلنا: علی اکبر تورانيان(عضو هيئت مديره‌ی انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی) از کاهش حجم کاری ناشران خبر می‌دهد و در بسياری از موارد اين کاهش را تا يک‌سوم عنوان می‌کند.
تورانيان با اعلام قطعی شدن حضور ۶۴۰ ناشر دانشگاهی در بيست و ششمين دوره‌ی نمايشگاه کتاب تهران، به ايلنا گفت: اين تعداد نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افزايش يافته است. همچنين تعداد کتاب‌های حاضر در اين دوره ۵۲ هزار عنوان است که ۳۲ هزار جلد از آن‌ها، چاپ‌های اول در مدت ۳ سال اخير هستند.
او با ذکر اين مطلب که محل استقرار ناشران دانشگاهی در اين دوره تغيير کرده و به قسمتی رفته که سابقآ در اختيار ناشران کتاب‌های لاتين بود، ادامه داد: متراژ کل سطح اختصاص يافته به بخش ناشران دانشگاهی در نمايشگاه پيش رو، ۷ هزار مترمربع است. اين متراژ برای ناشران دانشگاهی کافی نيست و دست ناشران دانشگاهی برای ارائه‌ی آثار خود با توجه به اين متراژ، بسته است. در مورد تغيير محل بخش دانشگاهی هم، خود ناشران دانشگاهی نظر مثبتی راجع به اين کار ندارند، اما اين تصميم توسط کميته‌ی برگزاری نمايشگاه گرفته شده و ما تابع اين نظر هستيم.

عضو هيئت مديره‌ی انجمن ناشران دانشگاهی در توضيح نحوه‌ی اختصاص غرفه به ناشران هم گفت: هر ناشر به ازای هر ۶ کتابی که در نمايشگاه عرضه می‌کند، يک متر مربع غرفه دريافت می‌کند. اين تعداد کتاب، مربوط به آثار چاپ اولی نيست، چون به دليل مشکلات پيش پای توليد کتاب و به خصوص گرانی کاغذ، کتاب‌های چاپ اول کمتر از قبل شده و اين مشکل همچنان ادامه دارد.
تورانيان ادامه داد: به دليل همين مشکلات، چيزی که در روند توليد شاهد آن هستيم، کاهش توليدات ناشران به نصف و حتی يک‌سوم قبل است. به همين ترتيب تيراژ‌ها هم کمتر از قبل شده و در حالی که سابقآ تيراژ کتاب‌های حوزه‌ی دانشگاهی بين ۲ تا ۳ هزار نسخه بود، امروز رقم متوسط تيراژ ۱۰۰۰ نسخه است و البته کتاب‌های دانشگاهی با تيراژهای ۵۰۰، ۲۰۰ و حتی ۵۰ نسخه‌ای هم منتشر می‌شوند. به دليل هزينه‌های زياد توليد، اين روز‌ها بسياری از ناشران به سمت چاپ کتاب در تيراژهای محدود و با دستگاه ريسوگراف روی آورده‌اند. دليل چاپ با اين تيراژ، تعهدات و قراردادهای ناشران است که کتاب فقط در بازار ارائه شود و هيچ سود اقتصادی برای ناشر در پی ندارد.
او تأکيد کرد: ادامه‌ی اين روند واقعآ اسباب نگرانی است و اميدواريم مسئولان فکری برای اين جريان کند. هر چقدر تيراژ کتاب‌ها کمتر شود، قيمت آن بيشتر می‌شود و اين هم به ضرر مصرف کننده و هم توليد کننده است. البته مشکل فقط گرانی کاغذ نيست، هزينه‌های چاپ هم افزايش يافته و بسياری از چاپخانه‌ها هم به دليل کمبود سفارش‌ها تعطيل شده‌اند. از طرف ديگر تزريق نشدن کمک‌های دولتی برای حمايت از کتاب مثل بن‌های کتاب و... و عدم تخصيص بودجه به کتابخانه‌ها و نهاد‌ها برای خريد کتاب از ديگر مشکلات اين بخش است.
به گفته‌ی اين عضو هيئت مديره‌ی انجمن ناشران دانشگاهی، مسئولان بايد از ناشران ممنون باشند که با وجود تمام مشکلات، به دليل رسالتی که در اين راستا بر عهده‌ی خود می‌بينند و عشقی که به کار خود دارند، ايثارگرانه به کار در اين حوزه ادامه می‌دهند و سعی می‌کنند خلاء کتاب احساس نشود.
او ادامه داد: به هر حال توليد کتاب در چنين وضعيتی بسيار سخت و سنگين است و عمدتآ ناشران سعی می‌کنند کتاب‌های تجديد چاپی که احتياج به فيلم و زينک و حروفچينی مجدد ندارند، را منتشر کنند.
تورانيان استقبال مردم را از بيست و ششمين دوره‌ی نمايشگاه کتاب تهران را مثل گذشته دانست و گفت: مردم همواره استقبال شايانی از اين نمايشگاه کرده‌اند و طبق آمار‌ها، سال گذشته ۶ ميليون نفر از نمايشگاه کتاب تهران بازديد کردند. امسال هم به اين دليل که ناشران بسياری از کتاب‌ها را در بازار ارائه نکردند و در تلاش هستند که آن دسته کتاب‌ها را به نمايشگاه برسانند، استقبال مردم مناسب خواهد بود، اما بايد از آن‌ها حمايت شود و مثلآ بن‌های کاغذی و کارتی به دانشجويان اختصاص داده شود تا با توجه به قيمت بالای کتاب، مردم بتوانند خريد کنند.
او با مقايسه‌ی اين دوره از نمايشگاه با دوره‌های قبل گفت: ناشران ما با توجه به آمار و ارقام، بسياری از کتاب‌ها را منتشر نکرده‌اند و ناشری که تا سال قبل ۱۰۰ عنوان کتاب را به شکل سالانه منتشر می‌کرد، امسال ۳۰ عنوان کتاب منتشر می‌کند و به همين ترتيب می‌توان گفت توليد کتاب يک‌سوم شده است. در اين مدت تسهيلاتی به ناشران تعلق نگرفته است؛ وام با سود ۳۰ درصد جوابگوی توليد کتاب نيست. ناشران تا چندی پيش برای مثلآ ۴ هزار بند کاغذ، ۱۰۰ ميليون تومان پرداخت می‌کردند و امروز برای همين مقدار بايد ۴۰۰ ميليون تومان بپردازند. اين اتفاق در شرايطی است که قيمت کتاب‌ها ثابت است و کالای ناشران، بر اساس تورم قيمت گذاری نمی‌شود و به اين ترتيب، سرمايه‌ی ناشران روز به روز کمتر می‌شود.
اين ناشر ادامه داد: اگر برای اين بخش فکری نشود، بخش عمده‌ای از ناشران را از دست می‌دهيم. همين روز‌ها بسياری از ناشران در حال خروج از اين صنف هستند، چون با سرمايه‌ای که در اين راه گذاشته‌اند، می‌توانند در خيلی از کارهای ديگر مثل ساخت و ساز و البته برخلاف ميل باطنيشان، درآمدزايی بهتری داشته باشند. امروز بسياری از ناشران را از دست می‌دهيم، اما کسی اين جريان را آسيب‌شناسی نمی‌کند.
او به نمايشگاه کتاب‌های تخصصی دانشگاهی اشاره کرد و گفت: متاسفانه دوره‌ی پنجم اين نمايشگاه به دلايل بسياری در سال گذشته برگزار نشد. دوره‌ی چهارم اين نمايشگاه به عنوان الگويی برای ساير نمايشگاه‌های کتاب و بر اساس استانداردهای بين‌المللی برگزار شد. نزديک ۲۰۰ ميليون تومان از مطالبات ناشران از‌‌ همان دوره‌ی چهارم از سوی وزارت ارشاد پرداخت نشد و يک سال و نيم از آن زمان گذشته است.
تورانيان از تکثير غيرقانونی آثار دانشگاهی به عنوان يکی ديگر از مشکلات اين حوزه نام برد و توضيح داد: در حال حاضر و به سادگی، کتاب‌هايی که ناشران برای توليد آن هزينه‌های زيادی را پرداختند، به صورت غيرقانونی چاپ و تکثير می‌شود و هيچ کس به فکر آن‌ها نيست. اين اتفاق حتی در دانشگاه‌ها هم رخ می‌دهد و جای تأسف دارد و باعث عدم احساس امنيت ناشران می‌شود. ما بار‌ها از قوه‌ی قضائيه درخواست کرديم تا همان طور که با توزيع فيلم‌هايی که به صورت غيرمجاز تکثير می‌شوند برخورد کردند، در مورد کتاب‌ها هم رفتار کنند، اما هيچ حرکتی در اين زمينه انجام نشده است. امروز ناشری که ۱۰۰۰ نسخه از يک کتاب را منتشر می‌کند، اميدی به فروش کامل آن ندارد، چون بسياری آن را با قيمت کمتر و به صورت غيرقانونی تهيه می‌کند.
عضو هيئت مديره انجمن ناشران دانشگاهی در آخر گفت: سال گذشته رهبر معظم انقلاب از نمايشگاه کتاب بازديد کردند و رهنمودهايی را مطرح کردند که هنوز مورد توجه قرار نگرفته است. اين بحث‌ها بايد با جديت دنبال شود، چون مباحثی راهبردی بودند. بايد از همين الان برای آينده برنامه‌ريزی کنيم، چون با اين وضعيت کار برای سال آينده از اين هم سخت‌تر می‌شود.