مژده دقيقی: سانسور؛ دليل روی آوردن به کارهای کلاسيک است

• مژده دقيقی که به تازگی مجموعه داستانی را تحت عنوان «خانواده‌ی مصنوعی» به نشر نيلوفر سپرده، از محدوديت در انتخاب داستان و ترجمه‌ی آنها به دليل نامشخص بودن مواضع مميزی‌ها انتقاد کرد.

ايلنا: مژده دقيقی معتقد است: مميزی در تمام دوره‌ها، حوزه‌ی ترجمه‌ی ادبيات داستانی را با موانعی مواجه کرده است اما آنچه بيش از همه طی اين يکی دو سال مترجمان کشور را با مشکل روبرو کرده، عدم ثبات در مميزی‌ها و تغيير معيارهای مميزی در اداره‌ی کتاب است.

اين مترجم در گفتگو با خبرنگار ايلنا اظهار داشت: هرچند مترجم در کشور ما در هر دوره‌ای ناچار بوده تنها سراغ برخی از کتاب‌ها برود و از ترجمه‌ی بسياری آثار ادبی جهان صرف نظر کند، اما شرايط طی سال‌های اخير به مراتب سخت‌تر شده و دست مترجم نسبت به گذشته، بسته‌تر است.

وی که معتقد است هر چندماه يک بار مواضع جديدی از سوی مسوولان اداره‌ی کتاب اتخاذ می‌شود، افزود: مشکل اصلی ما اين است که هيچ ضابطه و معيار مشخصی از سيستم کاری مميزان نمی‌دانيم. چراکه در طول اين يکی دوسال؛ شاهد برخوردهای متناقضی از سوی مميزان با متن‌ها و مترجم‌های مختلف بوده‌ايم. به همين دليل همگام شدن و رعايت کردن ضوابطی که روشن نيست، ما را با مشکلات مضاعفی در کار ترجمه روبرو کرده است.

دقيقی ضمن بيان اين مطلب که بررسی لطماتی که مميزی‌های سختگيرانه و سليقه‌ای به بدنه‌ی ادبيات داستانی کشور وارد کرده، نيازمند بررسی‌های کارشناسانه دارد، گفت: مميزی‌های اداره‌ی کتاب باعث شده که ما همواره از سير توليد آثار ادبی در جهان، عقب باشيم. به عبارت ديگر ما در طول اين سال‌ها تنها گوشه‌ای بسيار محدود از ادبيات جهان را به کشورمان آورده و به مخاطبان مان معرفی کرده‌ايم.

وی ادامه داد: بايد در نظر داشت آنچه ترجمه می‌شود، به هر حال متنی ست از يک زبان، فرهنگ و يک دنيای ديگر؛ و آنچه در داستان‌های خارجی اتفاق می‌افتد با فرهنگ و عرف جامعه‌ی ما هماهنگ نيست. بنابراين مترجمان از همان آغاز، با مشکلات از پيش تعريف شده‌ای روبرو هستند.

اين مترجم اضافه کرد: يک مترجم نمی‌تواند گاهی تا ۲ سال از عمرش را صرف ترجمه‌ی يک کتاب بکند، آن وقت در نهايت به او و ترجمه‌اش مجوز انتشار ندهند. به همين دليل است که ناخودآگاه مترجمان ما به سراغ کارهايی می‌روند که ترجمه‌ی آنها ريسک کمتری دارد. اينگونه است که بسياری از آثار ارزشمند ادبيات جهان و نويسندگان شهير، مغفول باقی می‌مانند و به مخاطبان هم وطن معرفی نمی‌شوند.

دقيقی افزود: شايد به همين دليل باشد که نرخ انتشار و ترجمه‌های مجدد از آثار کلاسيک، به شدت افزايش يافته و از آن طرف، کارهای روز ادبيات جهان، کمتر ترجمه می‌شوند و به بازارهای کتاب می‌آيند. چراکه مترجم ترجمه ی آثار کلاسيک را امن‌تر از ترجمه‌ی کارهای امروزی می‌داند.

وی با اشاره به فعاليت‌های اخير خود، گفت: چندی قبل يک مجموعه داستان به نشر نيلوفر سپردم که مجموعه ۱۰ داستان از ۱۰ نويسنده را شامل می‌شود؛ نويسندگانی نظير آليس مونرو، آن تايلر و... وجه اشتراک خاصی هم بين اين داستان‌ها وجود ندارد جز سليقه‌ی شخصی من. راستش را بخواهيد با شرايط موجود؛ دامنه‌ی انتخاب محدود است و چندان هم نمی‌توان رويکرد خاصی را در ترجمه و انتخاب آثار داست.

دقيقی در مورد اين کتاب توضيح داد: اين مجموعه «خانواده‌ی مصنوعی» نام دارد و فکر می‌کنم کارهای فنی‌اش انجام شده و به زودی برای اخذ مجوز به اداره‌ی کتاب وزارت ارشاد فرستاده خواهد شد.