شهرام ناظری: تخريب فرهنگی بسيار وسيع است

روزنامه شرق ـ «شهرام ناظری» موسيقيدانی مردمی است. هنرمندی است که طی سه‌دهه گذشته بی‌هيچ قيل‌وقالی در سختی‌ها و ناملايمات جامعه با آثار خود همراه مردم بوده. او چه بر صحنه موسيقی و چه در صحنه اجتماع، همواره يار و همراه مردم بوده است. خواننده‌ای است که معتبرترين مدال‌های افتخار جهانی را برای موسيقی و آواز اين مرزوبوم به ارمغان آورده است. در کنار دريافت نشان شواليه، دارنده نشان آفيسير (به معنای صاحب‌منصب هنر و ادبيات) و دکترای افتخاری از وزارت فرهنگ فرانسه است. افتخارات ناظری البته فراتر از اينهاست. دريافت نشان «ميراث فرهنگی شرق» از طرف آسياسوسايتی و دبيرکل سازمان ملل متحد «بان‌کی‌مون». ‏دريافت نشان طلايی «سماع مولانا» از آخرين بازمانده مولانا (اسين چلبی در قونيه). دکترای افتخاری از سوی آمريکن يونيورسيتی و دريافت تقديرنامه‌ از دانشگاه‌های هاروارد و UCLA. سخنرانی و اجرا در دانشگاه‌های کلمبيا، استنفورد و برکلی و دانشگاه توکيو و شرکت در اکثر فستيوال‌های مهم هنری جهان، گوشه‌هايی از افتخارات اين هنرمند ايرانی‌ است.
اين روزها انتخاب رييس‌جمهور جديد، واکنش مثبت شواليه آواز ايران را در پی داشته. ناظری معتقد است فضای جديد اميد تازه‌ای را به رگ‌های اجتماع تزريق کرده که برای بهبود اوضاع فرهنگ و هنر بسيار راهگشاست. در همين زمينه گفت‌وگوی کوتاهی با استاد ناظری ترتيب داديم که در ادامه می‌خوانيد.

‌* با توجه به اينکه رييس‌جمهور جديد حاصل انتخاب مردم است، وضعيت هنر را در دولت آينده چگونه پيش‌بينی می‌کنيد؟

- به‌طور کلی با توجه به اينکه جناب آقای حسن روحانی انسان فرهيخته‌ای هستند و با توجه به طرز فکر ايشان و يارانشان از جمله دکتر عارف، مهندس نعمت‌زاده و... همچنين جناب خاتمی که مورد علاقه اهل فرهنگ هستند؛ شک ندارم که در آينده شاهد رشد فرهنگ و هنر در مملکت خواهيم بود. با توجه به تخريب‌هايی که به وجود آمد نمی‌شود انتظار داشت که يک‌باره همه چيز درست شود. اين موضوع نياز به زمان دارد. همين که اميدی در دل مردم شکوفه کرده است، اين خود بدون‌شک بسيار در پيشبرد هنر و فرهنگ اثرگذار خواهد بود؛ چون جامعه اميدوار با جامعه نااميد خيلی فرق می‌کند.

*‌ تخريب‌های فرهنگی و هنری تا چه حد آسيب‌شناسی و ارزيابی می‌شود؟
- به نظر من تخريب فرهنگی بسيار وسيع است. لازم است با برنامه‌ريزی صحيح در امر آموزش سال‌ها با کارشناسان و استادان واقعی موضوع هنر و فرهنگ مملکت را جدی گرفته و روی آن تحقيق و کاوش شود تا آرام‌آرام به يک نتيجه نسبی برسيم.

* با همه مشکلات واقعا قابل تقدير است که هنرمندان از پا ننشسته و با چنگ و دندان از هنر پاسداری کرده‌اند.
- شرايط، بسيار بسيار دشوار بوده. فکرش را بکنيد که شما برای آنکه از هنرتان محافظت کنيد، بايد از بسياری مواهب و نعمت‌های زندگی چشم‌پوشی کنيد. خود بنده به‌طور مثال ۳۳ سال از گرفتن حق و حقوقم از صداوسيما محروم ماندم و از بسياری برنامه‌های آنها در جهت کمک مالی و ساير تقديرنامه‌ها، هديه‌ها، جايزه‌ها و ديگر مزايا دور ماندم. کمک‌های دولتی را نپذيرفتم. وام‌های دولتی، پيشنهاد گرفتن زمين، خانه و ساير چيزهای ديگر را قبول نکردم. کليه آثارم را با همت شخصی تهيه کردم. به هر صورت تا امروز آنچه که انجام شده حاصل ايستادگی همه هنرمندان کشور است که تا حد امکان با چنگ و دندان از هنر و فرهنگ محافظت کرده‌اند. مراکزی هم بوده‌اند که به جای ضربه‌زدن به موسيقی کمک کرده‌اند؛ هرچند موسيقی آسيب‌پذيرتر و هنرمندان آن مورد جفا واقع شده‌اند، اما اگر در جايی يا مرکزی يک قدم برای موسيقی برداشته شده است، ما هنرمندان موسيقی قدردان آنها بوده‌ايم. به‌طور مثال مرکز موسيقی تالار وحدت در جهت صدور مجوز برای انتشار CD و کنسرت هنرمندان کوتاهی نکرده و ما ممنونش هستيم يا حوزه هنری که در جهت موسيقی مقامی فعاليت‌هايی داشته، يا انجمن موسيقی در بعضی از موارد آموزشی کارهايی انجام داده، که ما قدردان همگی آنها هستيم. به‌طور کلی در مقايسه با ارگان‌های مملکتی، شهرداری نسبتا عملکرد بهتری به موسيقی داشته است. به‌طور مثال در اين سال‌ها که تلويزيون راضی به نشان دادن «ساز» نشد؛ شهرداری با تاسيس «موزه موسيقی»، گام بزرگی در جهت حفظ، نگهداری و شناسايی سازهای ايرانی انجام داده است. داير کردن فرهنگسراهای مختلف در سطح شهر تهران و برپا کردن جشنواره‌های موسيقی، کمک به خانه هنرمندان و واحدهای ديگر موسيقی و اقداماتی از اين دست که شهرداری در راستای موسيقی انجام داده است، از جمله اقدامات خوب شهرداری است و ما هنرمندان موسيقی سپاسگزار آن هستيم. از اين به بعد انتظارمان اين است که موسيقی را جدی گرفته و به‌طور ريشه‌ای و اصولی با آن برخورد شود. باشد تا اين هنر آسمانی و به‌طور کلی مقوله فرهنگ که امروز مهم‌ترين معضل کشور به‌شمار می‌رود، به‌نحوی حرکت کند و به مرحله‌ای برسد که درخور شايستگی ايران و فرهنگ و تمدن ايرانی باشد.

‌* در انتها پيرامون کنسرت جديدتان برايمان بگوييد که گويا روزهای ۱۴، ۱۵، ۱۶ و ۱۷ تير در محل سالن ميلاد نمايشگاه بين‌المللی تهران برپا خواهد شد...
- در کنسرت تيرماه بنا به درخواست مردم، شماری از قطعات قديمی را اجرا خواهم کرد؛ قطعاتی که حالتی نوستالژيک برای مخاطبان دارند. از آن جمله می‌توانم به «الا يا ايها ساقی، ادرکاساوناولها/ که عشق آسان نمود اول، ولی افتاد مشکل‌ها»، «ای لوليان يک لولی‌ای ديوانه شد»، «اندک‌اندک جمع مستان می‌رسد» و «چه دانستم که اين سودا مرا زينسان کند مجنون» اشاره کنم. برخی قطعات اين اجرا هم اشاره‌هايی به برخی آلبوم‌هايم از جمله «يادگار دوست» و «آتش در نيستان» خواهد داشت. در اين کنسرت گروه «مولوی» مرا همراهی خواهد کرد.