خبرگزاری فارس - نمایندگان ستادهای چهار نامزد دهمین دورهی انتخابات ریاستجمهوری در نشستی دوستانه در حضور حضرت آیتالله خامنهای، دیدگاههای خود را دربارهی انتخابات و مسائل مربوط به آن به طور صریح و شفاف بیان و مسئولان ذیربط نیز توضیحاتی را ارائه کردند.
نمایندگان ستادهای چهار نامزد دهمین دورهی انتخابات ریاستجمهوری در نشستی دوستانه در حضور حضرت آیتالله خامنهای، دیدگاههای خود را دربارهی انتخابات و مسائل مربوط به آن به طور صریح و شفاف بیان و مسئولان ذیربط نیز توضیحاتی را ارائه کردند.
متن پیشرو، روایتی از جلسه ۲۷ خرداد رهبر معظم انقلاب با نمایندگان کاندیداهای سال ۸۸ است که از نظرتان میگذرد:
آنگونه که در کتاب فتنه تغلب روایت شده در این جلسه که نمایندگان شورای نگهبان قانون اساسی، وزارت کشور، سازمان بازرسی کل کشور و کمیسیون تبلیغات انتخابات حضور داشتند. در ابتدای این جلسه رهبر معظم انقلاب صحبتهایی کردند که در ادامه میخوانید:
بسما... الرحمن الرحیم. خیلی خوش آمدید. جلسهی در واقع بینظیری است. رفقای دیروز و رقیبان امروز، همه اینجا جمع شدهاید و من از خداوند متعال میخواهم که این تجمّع را مایهی برکت و خیر قرار بدهد و حضور یکایک شماها در اینجا انشاءالله برای کشورتان و انقلابتان و این ملّت بزرگ، مبارک باشد.
ترتیب این جلسه را من این جوری فکر کردم که هرکدام از مجموعهایی که در اینجا جمعشدهاید - چه مجموعههای مربوط به دستگاههای رسمی کشور مثل وزارت کشور و شورای محترم نگهبان و چه مجموعههای مربوط به ستادهای نامزدهای مختلفی که در مسئله این انتخابات فعال بودهاید از هر کدام از این مجموعههای چندگانه یک نفر حرف دلش و آن چیزی را که در اعماق روحش هست، همان را در دقایق کوتاهی بر زبان بیاورد. هیچ تقیّه و ملاحظهای هم نکنید؛ نه از من و نه از دیگر مجموعههایی که اینجا هستند. همان که در ذهنتان هست، آن را بیان کنید، منتها کوتاه.
خواهش میکنم هر کدام از آقایان یا خانم کروبی که اینجا هستند، هر کدام صحبت میکنید، بیش از چهار پنج دقیقه نشود. حرفهایتان را هم بزنید. من هم چند جملهای بعد عرض خواهم کرد و قصد قربت هم بکنید. هر کدامتان در آنچه خواهید گفت، نیّت کنید که برای خدا و به قصد جلب رضای الهی حرف میزنید. چون بالاخره شماها را ما اغلب را میشناسیم؛ حالا من ممکن است بعضیها را در جمع به نام نشناسم لکن اغلب شماها را ما میشناسیم، با خیلیهایتان سالها کار کردهایم، در جاهای مختلف با هم بودهایم و میدانم که همهی شماها بچههای انقلابید و برای انقلاب سینه سپر کردهاید، زحمت کشیدهاید، کار کردهاید؛ حالا هم در یک مقطعی، در یک چهار راهی، دچار ترافیک و تصادم شدهاید. این اتفاق افتاده و تصادفا این جوری از آب درآمده.
خواهش میکنم هر کدام از آقایان یا خانم کروبی که اینجا هستند، هر کدام صحبت میکنید، بیش از چهار پنج دقیقه نشود. حرفهایتان را هم بزنید. من هم چند جملهای بعد عرض خواهم کرد و قصد قربت هم بکنید. هر کدامتان در آنچه خواهید گفت، نیّت کنید که برای خدا و به قصد جلب رضای الهی حرف میزنید. چون بالاخره شماها را ما اغلب را میشناسیم
در ترافیک هم آدم اعصابش خُرد میشود و به جای اینکه در فکر علاج باشد، گاهی مشکل را بیشتر میکند؛ این سر آن داد میکشد، آن سر این داد میکشد. الان وضع این جوری شده است. حالا در این جلسه، من بیشتر اُذُن هستم. دوست دارم از شماها گوش کنم؛ هر کدامتان آنچه در ذهنتان هست مطرح کنید. منتها کوتاه. من خواهش میکنم یک نفر و آن هم کوتاه - صحبت کند. بالاخره شنونده بایستی بفهمد حرف طرف مقابل را؛ میفهمیم حرفها را. خب حالا این مقدمهای بود که ما میخواستیم عرض کنیم.
حالا یکییکی شروع کنید. به نظرم اول ستادهای نامزدهای چهارگانه صحبت کنند. یکی از ستادها بیفتند جلو، حرفشان را بزنند؛ بعد ستاد بعدی. من البته ترتیب خاصی هم مورد نظرم نیست؛ اگر مایل باشید به ترتیب سنّی آقایان صحبت بکنید، یا به ترتیب حروف الفبا، هر جور که دوست دارید. مدیریت جلسه هم با خود من است و جلسه را خود من اداره میکنم.
و انشاءا.... آنچه خواهیم گفت، برای شما در نامهی عملتان پیش خدای متعال، حسنه باشدغ یعنی سعیتان بر این باشد که آنچه را میگویید، پیش خدای متعال امانت بگذارید. بالاخره با نیّت؛ ممکن است در این چهار مجموعهی متعارض و متزاحمی که اینجا وجود دراند، حرفها و عقاید مختلفی وجود داشته باشد؛ یعنی این چیزی را که شما فکر میکنید محض رضای خدا است، دیگر محض رضای خدا نداند، اما لابد خودتان که وارد شدهاید، یکی نیتی کردهاید و وارد شدهاید؛ یک فکری کردهاید و وارد شدهاید؛ حرفتان را به حساب همان فکر و همان نیت بر زبان بیاورید و سعی کنید که انشاءا... این را حسنه قرار بدهید پیش خدای متعال و انتظار داشته باشید که خدای متعال به شماها اجر بدهد.
رهبر انقلاب: خب، حالا اگر بخواهیم به لحاظ سن نامزدهای محترم به حساب بیاوریم، اول از (ستاد) آقای کروبی باید شروع کنیم که شیخالنامزدان محسوب میشوند و پیرتر از همه هستند. یکیتان صحبت کنید. حالا هر کدام میخواهید صحبت کنید. (بلندگو را بگذارید جلویشان)
آقای مرتضی الویری: بسما... الرحمن الرحیم
رهبر انقلاب: ساعت آنجا است؛ ساعتتان را نگاه کنید.
آقای الویری: آقای نجفی هوای من را هم داشته باش. بله آنجا من نگاه میکنم.
آقای محمدعلی نجفی: (با خنده) با آرنج میزنم به پهلویش....
رهبر انقلاب: (با خنده) بنا شد تعارض نباشد. (خندهی حضّار)
آقای الویری: حاج آقا من بنا نداشتم همه حرفها را بزنم ولی چون جنابعالی فرمودید که تقیّه نکنید....
رهبر انقلاب: همه حرفها را بزنید.
آقای الویری: اولین مطالب عبارت از این است که خدمتتان عرض بکنم؛ من مرتضی الویری، همان مرتضی الویری هستم که شما قبل از انقلاب خطبه عقد من را خواندید، با همان دیدگاه و همان عشق و علاقه به اسلام و ایران. هیچ تفاوتی به وجود نیامده. امّا.....
رهبر انقلاب: مهریه هم که یادتان است که چقدر بود؟
آقای الویری: بله، یک جلد کلاما... مجید، عرضم به حضور شما مطلبی را که من خدمتتان میخواهم عرض بکنم، نگرانی عمیقی است که نسبت به انشقاق و شکاف در جامعه برای ما وجود دارد. بنده قبل از انقلاب در راهپیماییهای زمستان ۵۷ مسئول صورترسانی به همان خیابان آزادی بودم و بنابراین جمعیت آن موقع را دقیقاً در ذهن دارم. ولی اینجا من باید بیان بکنم راهپیمایی که دیروز انجام شد، بزرگترین راهپیماییای است که من در عمرم دیدم؛ قبل از انقلاب و بعد از انقلاب. بنابراین معلوم میشود که این نگرانی و تشویق در جامعهی ما به هر حال وجود دارد و بایستی رفع نگرانی بشود.
اشکالهایی را که به هر حال جمع دوستان آقای کروبی نسبت به این انتخابات دارند، در یک نامهای ما خلاصه کردیم، حالا خدمتتان نسخهای را تقدیم میکنم. فیالواقع چهار تا محور دارد. این چهار تا محور موجب این شده که به هر حال ما این انتخابات را مخدوش بدانیم و ابراز نگرانی بکنیم.
اولین مطلب در مورد صلاحیت خود نامزدی است که معرفی شده و به عنوان نامزد رای آورده. در اینجا با توجه به اصل ۱۱۵ قانون اساسی، ما وارد بحث بعضی از موارد - مثل رجل سیاسی بودن و اینها - اصلا نمیشویم؛ برای اینکه این شاخصها فرق میکند. اما در واقع دو مورد هست: مسئلهی امانت داری و تقوا. الان آقای دکتر نجفی اینجا حضور دارند، آقای خباز هم سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس، الان هستند. تخلفات اقتصادیای که این دولت انجام داده، یعنی در یک سال حدود دو هزار تخلّف و عدول از بودجه، یکی از مصادیقش است که در اینجا وجود دارد؛ با آن یک میلیارد دلاری که یک مرجع مستقل - مثل دیوان محاسبات - بیان کرده.
بنابراین از این زاویه، بحث امانتداری میتواند مخدوش باشد. در زمینه تقوا به هر حال یکی از شاخصههای اساسی تقوا، صداقت و راستگویی است. چون پنج دقیقه من میگذرد، نمیخواهم واردش بشوم ولی مواردی را بنده میتوانم خدمت حضرتعالی ارائه بدهم که به هیچ وجه خدشه و تردیدی باقی نمیماند که متاسفانه مطالب خلاف واقع به مردم گفته شده است. این در مورد صلاحیّت فردی.
مرتضی الویری: در روز برگزاری انتخابات، ما را محروم کردند از ناظرینی که با تلاش زیاد سر صندوقهای رای خواستیم بفرستیم. اولا تعداد زیادی از آنها را کارت بهشان ندادند. در تهران ما ۳۱۰۰ نیرو آماده کردیم؛ فقط ۶۷۰ نفر کارت داده شده...
محور دوم در مورد مسائل قبل از روی رایگیری است. تخلفات زیادی اتفاق افتاده است که بعضی از مواردش را ما رونوشت - بنده و آقای محتشمی که مسئول صیانت از آراء بودیم- منعکس کردیم. استفاده کردن از رسانههای جمعی و روزنامهها به نفع یک کاندیدای خاص؛ حتی دادن وقت اضافی و اختصاصی به کاندیدای خاص به وسیله صدا و سیما، هزینه کردن و پرداختکردن پولهای کلان و بسیار زیاد که دقیقا میتواند مصداق خرید رای تلقی بشود.
در بسیاری از انتخاباتها برای پرداختهای جزئی، یک نامزد کاندیدای مجلس را رد صلاحیت میکردند ولی در اینجا صدها میلیارد از بیتالمال پرداخت شده، دقیقا در همین مدت زمانی، حدود ۷۵ درصد بودجه کل سازمان تامین اجتماعی و کمیته امداد در همین مدت تخصیص داده شده. این هم باز یکی از موارد است. چون باز وقت کم است، از این سرفصل میگذرم. بنابراین تخطّیهای مختلف قبل از برگزاری انتخابات.
میآییم در مورد روز برگزاری انتخابات. این سومین محور است. در روز برگزاری انتخابات، ما را محروم کردند از ناظرینی که با تلاش زیاد سر صندوقهای رای خواستیم بفرستیم. اولا تعداد زیادی از آنها را کارت بهشان ندادند. در تهران ما ۳۱۰۰ نیرو آماده کردیم؛ فقط ۶۷۰ نفر کارت داده شده، به بعضیهایشان هم صبح همان روز کارت داده شد؛ بسیاری از اینها اجازه پیدا نکردند در موقع پلمپ کردن صندوق حضور داشته باشند.
از این بدتر، میبایستی از اینها ما گزارش دریافت میکردیم و گفتند سیستم اساماس دایر است - صریح به ما گفتند هفتهی قبلش - ولی در همان روز تنها شبکهی ارتباطی ما را قطع کردند با این نیروهایمان! بنابراین ابزار نظارتی ما را بکلّی فلج کردند. گزارشهای متعددی به وسیله تلفن به ما داده میشد که در زمان رایگیری جمعیت زیادی پشت صندوقهای رای جمع میشدند ولی اجازه داده نشد که اینها حضور پیدا کنند، رای بدهند. در بسیاری از حوزههای انتخابیه گزارش به ما دادند که «گفتهاند تعرفهها تمام شده» و اینکه چرا تمام شده نمیدانم، در حالی که چند میلیون تعرفهی اضافه چاپ شده بود؛ اینها محل تردید است. وقت من تمام شد.
الویری: استفاده کردن از رسانههای جمعی و روزنامهها به نفع یک کاندیدای خاص؛ حتی دادن وقت اضافی و اختصاصی به کاندیدای خاص به وسیله صدا و سیما، هزینه کردن و پرداختکردن پولهای کلان و بسیار زیاد که دقیقا میتواند مصداق خرید رای تلقی بشود. در بسیاری از انتخاباتها برای پرداختهای جزئی، یک نامزد کاندیدای مجلس را رد صلاحیت میکردند ولی در اینجا صدها میلیارد از بیتالمال پرداخت شده...
آخرین مطلب در مورد نحوه شمارش آراء است. چیز بسیار عجیب و غریب، آرایش دادن یا به عبارت دیگر حل کردن معادله از یک طرف است که لااقل تردیدهای جدی ایجاد کرده. تردید البته برای ما نیست، یعنی این قدر شبهات قوی است که به نظر میآید دقیقا مهندسی شده. قرار بر این است که آقای کروبی سیصد هزار رای بیشتر نداشته باشد؛ علیرغم اینکه دفعه قبل پنج میلیون رای را آورده و گزارشهای مختلفی ما داریم، یک نمونهاش من "رودهن" را خدمتتان عرض بکنم.
فردی که از طرف یک کاندیدای دیگر ناظر بوده، گفت آقای کروبی آنجا ۱۶۰۰ رای داشته؛ در تجمیع تبدیل شده به صفر! باز من چون وقت ندارم، از این موارد عبور میکنم. نحوه آرایش به نحوی بود که به جای اینکه فرمهای ۲۲ با همدیگر جمع بشود، برود تبدیل به فرم ۲۸ بشود و نوسانات استانی با همدیگر فرق بکند، یک مرتبه آمدند بر مبنای یک عددی - که بایستی یک کاندیدای مورد نظر ۲۴ میلیون، یعنی یک مقداری بیشتر از آقای خاتمی (در دورهی) قبل رای بیاورد و آقای کروبی حتما به دلیل بیان یک سری دیدگاههای انتقادی باید بیشتر از سیصد هزار تا رای نیاورد - این طوری مهندسی شد. بنا به این دلایل هست که به هر حال ما شبهات جدیای داریم. ببخشید.
رهبر انقلاب: خیلی ممنون. آقای نجفی شما آن کار را دیر انجام ندادید؟
آقای نجفی: «با خنده» شما فرمودید نزنم به ایشان دیگر!
رهبر انقلاب: خیلی خوب، خیلی ممنون. خب، ستاد آقای مهندس موسوی؛ هر کدام از آقایان میخواهند، بفرمایند.
سخنان نماینده ستاد میرحسین موسوی
آقای محمدرضا بهشتی: سلام علیکم
رهبر انقلاب: سلام علیکم.
آقای بهشتی: جنابعالی فرمودید که اُذُن هستید و اشاره به آیهای کردید که در آنجا آمده پیامبر اُذُنند و اُذُنِ خیرند. حقیقتش این است که من میخواستم سخنی نگویم اما فرمودید که سخن دل را در اینجا مطرح کنم. من به گمانم حاصل تلاشهای چندین دههی مردم عزیز ما در انقلاب، جمهوری اسلامی است؛ آن هم مفهومی که هر دو بخشش برای ما با ارزش است. هم جمهوریت و هم اسلامیّت؛ و به گمان من این دستاورد عظیم را هیچ چیزی نباید تحت الشعاع قرار بدهد. در این انتخابات اخیر به گمان من بخش اول یعنی جمهوریت ما در معرض سوال قرار گرفت.
نحوه عمل در انتخابات به گونهای بود که این سوال در ذهن بخش بزرگی از جامعه ما مطرح هست که آیا این گونه نحوه عمل با آنچه که در جمهوریت میفهمیدیم و آنچه که به عنوان سابقه پشت سر داریم، تا چه اندازه سازگار است. در این انتخابات آنچه که از همگان انتظار میرفت، برخورد صادقانه بود. آنچه که در مواردی شاهدش بودیم، برخورد هتاکانه و پردهدرانه بود. اگر کلّ حرکتی که انام میدهیم به تأسی از پیامبر اکرم (ص) برای تتمیم مکارم اخلاق است، جاهای زیادی به نظر میرسد که باید از خودمان سوال کنیم که تا چه اندازه به یک چنین آرمانی نزدیک هستیم.
نماینده موسوی: ما هم اعتقاد داریم که هم در مراحل قبل از انتخابات، هم در طی روز رایگیری و هم در چند روز بعد از انتخابات، تخلفهای قابل ملاحظهای صورت گرفته؛ به نحوی که از دیدگاه ما این انتخابات با این نحوه برگزاری که صورت گرفته بازگو کننده رای واقعی مردم نیست.
خوشبختانه دوستانِ قبل موارد زیادی را اشاره کردند؛ ما هم اعتقاد داریم که هم در مراحل قبل از انتخابات، هم در طی روز رایگیری و هم در چند روز بعد از انتخابات، تخلفهای قابل ملاحظهای صورت گرفته؛ به نحوی که از دیدگاه ما این انتخابات با این نحوه برگزاری که صورت گرفته بازگو کننده رای واقعی مردم نیست. درخواست آقای مهندس میرحسین موسوی هم یک درخواست روشنی است، ایشان خواستار ابطال و تجدید انتخابات است؛ آن هم به دلایل متعددی که بخشی از آن در جلسهای که با شورای نگهبان بوده منعکس شده. هر چند، چند نفر از اعضای شورای نگهبان خودشان در شرایط قبل از انتخابات مشخصاً جانبداری از یک کاندید معیّن را کردند! هفت نفر در سخنرانیها، در مجامع، در مطبوعات. آن هم جایی که علی القاعده از او انتظار میرفته که جانب بیطرفی را مراعات کند.
رهبر انقلاب: به ساعت هم نگاه کنید.
آقای بهشتی: دیگر عرضی ندارم اگر میفرمایید. همین طور در مورد رادیو و تلویزیون، در مورد امکانات فراوان دولتی که در اختیار نامزد حاکم قرار داشت. مجموعاً میخواهم عرض بکنم نحوه عمل به نحوی بود که این سوال، بسیار جدی برای بخش قابل ملاحظهای از جامعه ما و مردم ما مطرح است که تا چه اندازه ما مراعات لوازم و ضوابط جمهوریت را داشتهایم. دیگر عرضی ندارم.
رهبر انقلاب: خیلی متشکر. خب، ستاد آقای احمدینژاد؛ از لحاظ سنی نوبت شما است دیگر؟ آقای رضایی سناً بالاترند؟
یکی از حضّار: یک سال! تفاوت سنی دارند.
رهبر انقلاب: یک سال! خیلی خب، ستاد آقای رضایی، بگویید.
سخنان نماینده ستاد آقای رضایی
آقای داوود دانشجعفری: بسما... الرحمن الرحیم. در مجموع، من استنباطم این است که ویژگی کنونی فضای حاضر یک جوری هست که در واقع بیاعتمادی - بیاعتمادی مردم، نه حالا این جمعی که اینجا هستند - نسبت به مجموع اتفاقاتی که در کشور افتاده، به وجود آمده. اینکه حالا از کجا به وجود آمده شاید نیاز به تحقیق و بررسی است؛ ولی در مجموع یک احساسی هست که آن باوری که در خانوادهها و مردم وجود داشته، با نتیجهای که به دست آمده نمیخواند. حالا ممکن است که این، دلیل خاصّی هم نداشته باشد ولی این ذهنیت الان وجود دارد. اینکه چرا این اتفاقات افتاد، من تحلیل عرض میکنم، میگویم اصلا بحث خودمان نیست، یعنی در واقع شواهدی که منجر به یک تحلیل شده را میگویم. شاید سه دلیل وجود داشته باشد که این فضای بیاعتمادی به وجود آمده. اول اتفاقاتی است که قبل از انتخابات افتاد. به نوعی یک تلقّی وجود داشت که بعضی از نیروهای نظامی به اصطلاح جانبدارانه کمک میکنند از یک نامزد خاص.
رهبر انقلاب: آن نامزد خاص، سابقهی نظامی ندارد؟ (خندهی حضّار)
آقای دانش جفعری: نه، ندارد. بله، بعضی از اقدامات خوبی که دولت انجام میداد به نوعی بود که همه منتهی میشد به این چند روز آخر انتخابات؛ مثلا فرض کنید پرداخت حقوق که باید براساس قانون خدمات کشوری صورت میگرفت؛ سود سهام عدالت علیرغم اینکه شرکتها منابع کافی نداشتند، مجلس پنج میلیارد دلار در سال گذشته به صورت فوریتی تصویب کرده بود که در اختیار سرمازدگی و خشکسالی قرار بگیرد، تاکید هم داشتند که این قبل از پاییز سال گذشته توزیع بشود و خیلی از این موارد نگه داشته شد، همین روزها توزیع شد. مثلا اقداماتی که در مورد باشگاه پرسپولیس و استقلال و غیره انجام دادند.
یک تلقّی به وجود آمد که در واقع صدا و سیما اجبار دارد که در یک جهت خاصی حرکت بکند و به اصطلاح میتواند تاثیر بگذارد؛ یک تلقی به وجود آمد که از امکانات دولتی در جهت انتخابات استفاده میشود. مثلا در مورد بعضی از سفرها گفته میشود که آقای احمدینژاد با هواپیمای دولت میرفت و اینکه بقیه نامزدها چنین امکانی نداشتند.
نماینده محسن رضایی: یک تلقّی به وجود آمد که در واقع صدا و سیما اجبار دارد که در یک جهت خاصی حرکت بکند و به اصطلاح میتواند تاثیربگذارد؛ یک تلقی به وجود آمد که از امکانات دولتی در جهت انتخابات استفاده میشود؛ مثلا در مورد بعضی از سفرها گفته میشود که آقای احمدینژاد با هواپیمای دولت میرفت و اینکه بقیه نامزدها چنین امکانی نداشتند...
آقای دکتر رضایی در یک مقطعی امکان تهیه بلیط هواپیما برایشان نبود؛ ولی خب، در واقع یک حالت نابرابری بود. تعدادی از وزرا که حق نداشتند در انتخابات حضور پیدا کنند، آمدند؛ مثلا وزیر محترم امور خارجه که به بعضی از استانها - مثلا ایلام - سفر کردند و سخنرانی کردند، یک تلقیای وجود داشت که شورای نگهبان در مجموع از یک نامزد خاص حمایت میکند؛ شاید تعداد هفت نفر از آنها اسم برده میشد که فعال هستند در بحثها. البته معنیاش این نیست که نباید اعضای شورای نگهبان نظر داشته باشند، ولی این تلقی را به وجود میآورد که اینها که قرار هست داور باشند، در واقع خودشان موضع دارند. مثلا فرض کنید رئیس ستاد نظارت اصفهان در حمایت از آقای احمدینژاد صحبت کرد. حتی این تلقی وجود داشت که خود حضرتعالی هم شاید علاقهمند نباشید که در جهت خلاف رای به دولت اقدام بشود و صحبت کردستان حضرتعالی را در یک مثالی میگرفتند که به این دلیل بیان شده بود.
حالا برگردم به دورهی انتخابات. در انتخابات یک سری اتفاقاتی افتاد. از جمله مواردی که ذکر شد این بود که ناظران طرفدار نامزدها، تفسیری شورای نگهبان کرد که اینها فقط میتوانند روز آخر حضور پیدا بکنند؛ در حالی که در بخشنامهای که خودشان قبلا اعلام کرده بودند، از اول خرداد یعنی از ۲۲ روز قبل از انتخابات میتوانستند حضور پیدا بکنند؛ ولی این عمل نشد؛ تلقی شد که فقط روز آخر میتوانند. بعد کسانی که باید ناظر میبودند در صندوقها، یک مکانیزیمی به کار برده شد که این ناظرها نتوانند در همهی صندوقها حضور پیدا کنند؛ مثلا گفتند برحسب حروف الفبا اینها توزیع بشوند؛ به تعدادی کارت ندادند؛ به تعدادی کارت ناقص دادند؛ در نهایت انجام نشد.
این فرم ۲۲ که جمعبندی آراء صندوق است، با ابهام مواجه بود. فرم جمعبندی که اصطلاحاً فرم ۲۸ است با ابهام روبرو بود. بحث تعرفه ندادن تبدیل شد به یک ابهام خیلی بزرگ. در بعضی از شهرستانها و حتی استانها الان تلقی این هست که علیرغم اینکه ساعات رای محدود شده یا تعرفه به اندازه کافی ندادند، تعداد کسانی که رای دادند، بیشتر از واجدین شرایط است؛ لیستش را هم مشخص کردند. در هر صورت توضیح مشخصی در مورد محدود کردن ساعت رای داده نشد. قبل از اینکه صندوقها گذاشته بشود برای اینکه رای واریز بشود. قاعدتاً باید با حضور نمایندهی نامزد میآمدند نشان میدادند؛ معمولا صندوق را برعکس میکنند که نماینده نامزد ببیند در آن چیزی نیست. در واقع پلمپ کردن بدون حضور نمایندهها - ناظرین - صورت گرفت.
و بحثهایی که وجود داشت، مثل اعلام جشن پیروزی قبل از اعلام نظر شورای نگهبان، امساک در اطلاعرسانی. مثلا آقای دکتر رضایی از چند روز قبل نامه دادند که ریز رای من را براساس صندوقهایی که بوده بدهید. دیروز از صبح یک نفر از طرف ما در وزارت کشور بود و در نهایتا تا امروز هم ندادند، دیروز هم میگفتند تا پنج بعدازظهر اگر ندهید - در واقع اگر شکایت ارائه نشد - دیگر حق پیگیری ندارید. در هر صورت حتی بین اطلاعاتی که وزارت کشور دارد و شورای نگهبان دارد، تفاوتهایی وجود دارد که اینها قابل رسیدگی است. به نظر من تخلفات بعد از انتخابات- حالا تخلف اسمش را نگذاریم - عواملی که باعث شد این فضا یک مقدار تشدید بشود، اینها است.
شاید مثلا همایش میدان ولیعصر، در حالی که همه در بهت و حیرت هستند و احساس میکنند که راجع به نتایج انتخابات[ذهنیتشان ] توجیه نیست؛ بعد حرفهایی که در آنجا زده شد، تعابیری که به کسان دیگر تحت عنوان خار و خاشاک و اینها نسبت داده شد و در مجموع احساس میشد که اوضاع یک نوع یک طرفه هست. مثلا دیروز تظاهراتی که.....